Sinir ucu iltihabı olarak da bilinen polinöropati veya periferik nöropati, vücudumuzdaki pek çok sinirin aynı anda etkilendiği bir sorundur. Tek bir sinirin etkilenmesi ise mononöropati olarak adlandırılır.
Sinir sistemi merkezi ve periferik olmak üzere 2 kısımda incelenir:
- Merkezi sinir sistemi; beyin, beyincik ve omurilikten oluşur.
- Periferik sinir sistemi ise; omurilik ve beyin sapından çıkan sinir lifleri ile vücudumuzun çeşitli yerlerinde bulunan sinir düğümlerinden meydana gelir. Beyin sapından çıkan sinirler yüz, dil, yutak ve boyuna giderken omurilikten çıkan sinirler kollar, gövde ve bacaklara gider, kasları uyarır, cilt ve iç organlardan çeşitli duyuları alır.
Polinöropatide kasları uyaran motor sinirler (motor nöropati); dokunma, ağrı, basınç gibi çeşitli duyuları alan duyusal sinirler (sensöriyel nöropati) veya her iki tip sinir birden (sensörimotor nöropati) etkilenebilir. Aynı zamanda sindirim, idrar boşaltımı, kan basıncı, kalp hızı gibi parametreleri kontrol eden otonomik sinirler de tutulabilir.
Polinöropati Tipleri
Polinöropatilerin 100’den fazla tipi vardır. Bazıları yıllar içinde gelişirken bazıları ise saatler içinde ortaya çıkabilir. Başlıca 2 tip sinir ucu iltihabı vardır:
- Kronik periferal nöropati: Çoğu sinir ucu iltihabı kroniktir ve aylar içinde gelişir. Şeker hastalığı ve böbrek hastalığı gibi kronik rahatsızlıkların yol açtığı sinir ucu iltihabı yavaş ilerler.
- Akut periferik nöropati: Nadir görülür. En sık nedeni Guillain-Barré sendromudur. Vaskülitler, ilaçlar ve kanserle ilişkili sinir ucu iltihabı hızlı ilerler.
Sinir Ucu İltihabı Neden Olur?
Tüm polinöropatilerin yaklaşık %30’unda herhangi bir neden belirlenemez. Polinöropatinin yaygın olarak görülen nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:
- Şeker hastalığı (Diyabet): Sinir ucu iltihabının en sık nedeni şeker hastalığıdır (diyabetik nöropati).
- Alkol istismarı: Alkol, sinir hücrelerini zedeleyebilir. Aşırı alkol kullanımı sinir ucu iltihabına yol açabilir.
- Otoimmün hastalıklar: Sjögren sendromu, çölyak hastalığı, Guillain-Barré sendromu, romatoid artrit, lupus ve vaskülit gibi otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi sinir ve diğer dokulara karşı aktive olabilir.
- Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar: Lyme hastalığı, zona, hepatit B, hepatit C ve HIV enfeksiyonları polinöropatiye yol açabilir.
- Kemik iliği hastalıkları: Lenfoma gibi kemik iliği kanserlerinde polinöropati oluşabilir.
- Zehirlenmeler: Arsenik, kurşun, cıva, talyum gibi kimyasallarla zehirlenmeler.
- Kalıtımsal hastalıklar: Charcot-Marie-Tooth hastalığı.
- Böbrek hastalığı: Üremik nöropati.
- Kronik karaciğer hastalığı
- İlaçlar: Kemoterapi ilaçları, HIV/AIDS tedavisinde kullanılan ilaçlar.
- Beslenme yetersizliği: B1, B6, B12 ve E vitamini eksikliği.
- Fiziksel travma ve zedelenme.
Sinir Ucu İltihabı Belirtileri
Polinöropatide pek çok farklı belirti ortaya çıkabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Uyuşma, karıncalanma veya iğne batması hissi
- Kolda, bacakta, elde veya ayakta güçsüzlük
- Ağrı (yanma, üşüme, bıçak saplanır gibi ağrı, batma hissi)
- Duyu hissinde azalma
- Dokunmaya karşı aşırı hassasiyet
- Koordinasyon kaybı
- Cilt, tırnak, kıllanmada değişiklikler
- Ayak veya bacak ülseri
- Tırnak ve cilt enfeksiyonları
- Kaslarda seğirme
- Sık sık düşme
Polinöropatide otonomik sinirler etkilenirse aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Sıcaklık değişimlerine karşı hassasiyet
- Aşırı terleme
- Mesane sorunları, idrar kaçırma veya yapamama
- Sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon)
- Sindirim sorunları
- Baş dönmesi
- Kan basıncı ve nabız anormallikleri
- Yutma güçlüğü
- Nefes darlığı
Olası Diğer Hastalıklar
Fibromiyalji, polinöropatiye benzer belirtiler verebilir. Fibromiyalji; yaygın kronik ağrı ve halsizlik ile karakterize bir hastalıktır. Multiple Skleroz (MS) hastalığı, merkezi sinir sistemini etkileyen ve polinöropatiye benzer bulgulara yol açabilen bir rahatsızlıktır.
Polinöropati Tanısı Nasıl Konulur?
Polinöropati tanısı tıbbi öykü, fizik muayene bulguları ve tetkikler ile konulur. Kan tetkikleri ile vitamin eksikliği, enfeksiyon gibi nedenler araştırılabilir. MR ve BT görüntüleme ile sinirsel fonksiyonu bozabilen tümör, fıtık gibi sorunların ayırt edilmesi sağlanabilir.
Periferik sinirlerin fonksiyonları ise esas olarak EMG tetkiki ile anlaşılır. EMG’de cilt üzerine elektrotlar yapıştırılarak küçük elektrik akımları verilir, böylece sinirlerin iletim hızı ölçülür. Ayrıca kaslara iğne batırılarak yapılan tetkikle de sinir liflerinde eksilme olup olmadığı anlaşılabilir ve kas hastalıkları (miyopatiler) ayırt edilebilir. Eğer bu yöntemlerle tanı konulamazsa sinir veya ciltten parça alınarak (biyopsi ile) araştırma yapılabilir.
Sinir Ucu İltihabı Tedavisi
Sinir ucu iltihabında uygulanan tedavi, altta yatan nedene göre farklılık gösterir:
- Örneğin vitamin eksikliği söz konusu ise takviye edilir.
- Şeker hastalarında şeker düzeyini kontrol altına almak, hipotirodide uygun ilaç tedavisi vermek gerekir.
- Ağrı şiddetli ise, ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir. Nöropatik ağrı tedavisi için özel ilaçlar da mevcuttur. Bu açıdan bazı antidepresan ve antiepileptik ilaçların yararı görülmüştür.
- Kas güçsüzlüğü, denge ve koordinasyon bozukluğu olan polinöropati hastalarında fizik tedavi yapılabilir.
