Fizik tedavide, hastalıkların tedavisi amacıyla elektrik stimülasyonu, sıcak ve soğuk uygulamalar, ultrason, lazer, kısa dalga diatermi gibi çeşitli uygulamalardan faydalanılır. Bu uygulamalar;
- ağrı, kas tutukluğu, kas spazmı ve ödemi azaltmak,
- eklem hareketlerini ve fonksiyonunu normale getirmek ve
- kas kuvvetini artırmak için kullanılabilir.
Kontrast banyo tedavisi, sıcak ve soğuk suyun beraber kullanıldığı bir fizik tedavi uygulamasıdır. Özellikle el ve ayaklar için kullanılan bir tedavidir. Uygulaması oldukça basittir ve sıklıkla fizik tedavi hastalarına evde uygulamaları için anlatılan bir yöntemdir. Kontrast banyo birine sıcak su, diğerine soğuk su konulan 2 kap ile yapılabilir. Fizik tedavi kliniklerinde girdap (whirlpool) yöntemi ile de uygulanabilir.
Kontrast Banyo Tedavisi Hangi Amaçla Uygulanır?
Kontrast banyo tedavisi, sıcak ve soğuk suyun ardışık olarak uygulanması ile bağ dokusu ve kan damarları için bir tür cimnastik gibi etki eder. Kontrast banyo:
- ağrı ve ödemi azaltmak,
- iltihap cevabını kontrol altına almak ve
- eklem hareketini arttırmak amaçlı yapılabilir.
Kontrast Banyo Hangi Hastalarda Uygulanır?
En sık olarak el, el bileği, ayak veya ayak bileğini etkileyen kırıklarda, alçı veya atel çıkarıldıktan sonra, el ya da ayakta gözlenen ağrı, şişlik ve tutukluğun giderilmesinde kullanılır.
Omuz yaralanmalarında bazen elde ikincil olarak ödem ve ağrı gelişebilir. Bu tür durumlarda kontrast banyo yarar sağlayabilir. Sinir yaralanması veya kırığa bağlı gelişen kompleks bölgesel ağrı sendromu (sudeck atrofisi) için kullanılabilir.
- Plantar fasiit (ayak tabanı ağrısı),
- Shin splint (kaval kemiği ağrısı),
- Karpal tünel sendromu (elde sinir sıkışması)
- Aşil tendiniti (topuk arkasında ağrı) ve
- Tenisçi dirseği (dirsek dış taraf ağrısı) gibi sorunlarda da tercih edilebilir.
Kontrast Banyo Nasıl Uygulanır?
Kontrast banyo uygulaması için 2 kap gereklidir:
- kaptaki su 40-42 derece sıcaklığında olmalıdır. (Duş alınan veya bulaşık yıkanan su sıcaklığı)
- kaptaki su ise serin olmalıdır (yaklaşık 10-15 derece). Oda sıcaklığındaki suya buz eklenerek elde edilebilir.
Biri sıcak diğeri soğuk 2 kap su hazır edildikten sonra kontrast banyo uygulamasına geçilir:
- Uygulama yapılacak vücut kısmı öncelikle sıcak suya daldırılır. Sıcak suda 3-4 dakika beklenir. Bu sırada yavaşça eklem hareketleri ve esnetme yapılabilir. 3-4 dakikanın ardından vücut kısmı (genelde el veya ayak) sıcak sudan çıkarılır ve bekletilmeden soğuk suya daldırılır.
- Soğuk suda daha kısa süre beklenir. Genelde önerilen süre 1 dakikadır. 1 dakika soğuk sudan sonra yeniden sıcak suya geçiş yapılır.
- Sıcak ve soğuk su arasındaki bu gidip gelme toplamda 3-4 tur (15-20 dakika) devam ettirilir.
Uygulama boyunca su sıcaklıklarının istenen seviyede kalmasına dikkat edilmelidir. Bunun için gerektikçe sıcak su veya buz eklemesi yapılabilir.
- Amaç ödem azaltmak ise uygulama soğuk su ile bitirilir.
- Amaç eklem tutukluğunu açma ve gevşeme ise sıcak su ile bitirmek daha etkili olabilir.
Kontrast banyo uygulaması, doğru yapılırsa ucuz, risksiz ve güvenli bir tedavi şeklidir. Günde 1 veya 2 kez uygulanabilir. Kontrast banyo, fizik tedavi merkezlerinde whirlpool cihazı ile veya sporcular tarafından tüm vücudu daldırma şeklinde de uygulanabilir.
Kontrast Banyo Etki Mekanizması
Sıcak ve soğuk ortamın hızla değişmesi, kılcal damarların da hızla genişleyip büzülmesine yol açar. Damarlar sıcakta genişler, soğukta ise büzülür. Bu hareket pompa etkisi yaratarak, sorunlu bölgedeki ödemin uzaklaştırılmasını hızlandırabilir. Ödemin azalması ile ağrı da azalır ve eklemleri hareket ettirmek kolaylaşır. Ortamdaki ani sıcaklık değişimi doku metabolizmasını artırabilir ve bu da iyileşmeyi hızlandırabilir.
Kontrast banyo tek başına yeterli bir tedavi değildir. Genellikle aktif egzersiz hareketlerini kolaylaştırmak amacıyla önerilir.
Dikkat!
- Çok sıcak veya çok soğuk su yanık ve doku hasarına yol açabilir.
- Yeni oluşmuş akut yaralanmalarda kontrast banyonun sıcak kısmı, iltihabi cevabı şiddetlendirebilir. Bu nedenle akut yaralanmalarda kullanımı önerilmez.
Referans: physio-study.com
