İçindekiler
- Kısmi Felç Nedir?
- Kısmi Felç Neden Önemlidir?
- Kısmi Felç Nasıl Tedavi Edilir?
- Kısmi Felçte Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Kısmi Felç Nedir?
Beynin damarsal sorunlara bağlı ani gelişen hasarına tıp dilinde “inme” denir. İnme sonucu oluşan tablonun adı “felç”tir. Ancak halk arasında genellikle “felç” kelimesi “inme” kelimesi ile eşanlamlı olarak da kullanılır. Aslında inme primer olay, felç ise bir sonuçtur. İnmeye sebep olan damarsal sorunlar beyni besleyen damarlardan birinde daralma veya tıkanma olması, beyne giden damarlara pıhtı atması veya beyin kanaması olarak tanımlanabilir. Kısmi felç tedavisi de en az felç tedavisi kadar önemlidir.
İnme sonucunda kişinin bir vücut yarısında tam felç veya kısmi felç gelişebilir. Vücut yarısında gerçekleşen bu kısmi felç ve tam felç ayrımı net değildir. Kısmi felç tabiri halk arasında zaman zaman hafif felç anlamında kullanılsa da vücut bir yarısında el kol ve bacakları etkileyen hafif veya ağır felce genel olarak kısmi felç denilmesi daha doğru bir kullanımdır. Kişi etkilenen tarafını hiç hareket ettiremeyebilir veya kısmen hareket ettirebilir. Bu durum, inmenin şiddeti ve beyinde etkilediği bölgeye bağlıdır.
Kısmi felç ile geçici felç birbirinden farklı kavramlardır. Geçici felce tıp dilinde geçici iskemik atak veya transient iskemik atak (GİA veya TİA) denir. Geçici felçte şikayetler 24 saatten uzun sürmez. Geçici felçlerde şikayetler 1 gün içerisinde sonlandığı için genellikle fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci gerektirmez.
Eğer hafif de olsa şikayetler 24 saatten uzun sürüyorsa bu artık tıbben kısmi felç sınıflamasına girer. Kısmi felcin iyileşmesinde fizik tedavi ve rehabilitasyon büyük rol oynar. Fizik tedavide etkilenen taraftaki his, hareket ve kullanım becerileri geri kazandırılarak kişinin eski yaşamına döndürülmesi amaçlanır.
Okumaya Devam Edin : “Kısmi Felç Nedir?“
Hemipleji ve Hemiparezi Kavramları
İnmeye bağlı felç geçiren kişilerde vücudun bir tarafındaki kol ve bacakta kuvvetsizlik kısmi felç olarak da adlandırılmaktadır. Tıbbi olarak vücudun bir yanındaki tam kuvvetsizlik durumuna ‘‘Hemipleji’’ adı verilir. “Hemi-” ön eki yarım anlamına gelir. “Pleji” kelimesi ise tam kuvvet kaybını ifade eder.
“Hemiparezi” ise vücudun bir yanındaki kol ve bacakta meydana gelen kısmi kuvvetsizliktir. Yani hemipleji, hemipareziden daha ağır bir sorundur. Hemiplejik hastaların fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci hemiparezik hastalara göre daha uzun sürebilir.
Kısmi Felç Neden Önemlidir?
Kısmi felç geçiren kişilerde:
- Basit günlük yaşam aktivitelerinde bile yardıma ihtiyaç duyulur.
- Hastanın ve ailesinin sosyal yaşamı, iş yaşamı ve gelir düzeni bozulabilir.
- Depresyon, anksiyete (endişe) gibi psikiyatrik bozukluklara yatkınlık artar.
- Sık yorulma görülür.
- İkinci bir felç geçirme riski artmıştır.
Bu nedenle kısmi felç geçirme nedeni mutlaka araştırılmalıdır ve gerekli tedaviler başlanılmalıdır. Ayrıca karmaşık aktivitelerde zorluk yaşayabilecek bu hastalar fizik tedavi ve rehabilitasyona dahil edilmelidir.
Kısmi Felç Tedavisi Nasıl Yapılır?
İnme belirtileri farkedildiği anda en kısa sürede acil servise ulaşılmalıdır. Sağlık kuruluşunda yapılacak muayene sonrası hızlıca tomografi veya diffüzyon emar (MRG) çekilir. İnme tanısı konulduğu anda tedavi başlar:
- Damar tıkanıklığına bağlı inmelerde damar açıcı tedavi uygulanabilir.
- Kanamaya bağlı inmelerde ise bazen beyin cerrahisi uzmanı tarafından ameliyat yapılması gerekebilir.
Erken dönemde hastalar acil servis sonrası inmenin nedenine ve şiddetine göre yoğun bakım, nöroloji veya beyin cerrahisi kliniklerinde yatırılır. Bu süreçte ilk tıbbi veya girişimsel tedaviler uygulanır. İnme geçirme nedeni tam olarak belirlenir ve tekrarlamasını önlemek amacıyla gerekli ilaç tedavilerine başlanır.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar inme (felç) tedavisi, beyin hasarı tedavisi ve ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Tedaviler hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.
Bu süreçten sonra ihtiyaca göre hastanede yatarak veya ayaktan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları başlar. İnme tedavisinde yapılan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları NöroRehabilitasyon uygulamaları olarak tanımlanabilir.
İlginizi Çekebilir : “Kapsamlı Yatılı Fizik Tedavi“
Kısmi Felç Tedavisi – Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Kısmi felcin fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecine hastanın tıbbi durumu stabil olur olmaz, ilk günler veya ilk haftadan itibaren başlanmalıdır. Hastalar ihtiyacına göre hastanede yatarak veya ayaktan fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarına başlarlar.
Kısmi felç tedavisinde fizik tedavi:
- Eklem hareket açıklığı egzersizleriyle tedaviye başlanır. Bu egzersizler hastanın katılabildiği ölçüde pasif, yardımlı veya aktif şekilde yaptırılabilir.
- Hasta en erken dönemde yatak kenarında oturma pozisyonuna alınır ve gövde kontrolü kazanılır.
- Kas kuvvetinin ve gövde kontrolünün artması ile beraber ayakta durma ve yürüme egzersizlerine başlanılır.
- Hastada denge bozukluğu oluşmuşsa denge hissini arttırıcı egzersizler yapılır.
- Robotik fizik tedavi veya robotik rehabilitasyon felç tedavisinin her aşamasında yararlı olabilir.
Kısmi felç tedavisi ve felç tedavisinin her aşamasında robotik fizik tedavi aletlerinden faydalanılır. Robotik fizik tedavi hastanın daha hızlı iyileşmesi ve daha çok fonksiyonunu geri kazanmasında oldukça faydalıdır.
- Hastanın erkenden dik konuma getirilmesi ve yürüme hareketlerine başlanmasında robotik yatak teknolojisi kullanılabilir.
- Yürüme robotu Lokomat ile felç tedavisinde hasta ayağa kaldırılıp doğal yürümeye en yakın hareketler yaptırılabilir. Bu sayede güvenli ve yoğun yürüme egzersizleri uygulanabilir.
- El kol robotu ile hastaya amaca yönelik egzersizleri daha yoğun bir şekilde uygulayabilmek mümkündür.
- Yerçekimsiz yürüme bandı Alter G ile hastanın vücut ağırlığı yerçekimine göre %80’e kadar azaltılabilir. Ayrıca yerçekimsiz yürüme bandı hastaya düşmeyi önleyen güvenli bir ortam sağlar ve hasta düşme korkusundan kurtularak dikkatini yürümeye verir. Yerçekimsiz yürüme robotu, kısmi felç tedavisinde önemli bir yere sahiptir.
Okumaya Devam Edin : “Felç Tedavisinde Robotik Fizik Tedavi Uygulamaları“
Kısmi Felç Tedavisi – Fizik Tedavi Ne Kadar Sürer?
Kısmi felç fizik tedavisinde iyileşme inmenin şiddeti ve etkilediği bölgeye göre değişebilir. Hafif kısmi felç tablolarında çoğunlukla hızlı iyileşme görülür. Hafif kısmi felçli hastalar genellikle 3-6 ay içerisinde iyileşme gösterir. Ancak el ile ilgili ince motor beceriler diye tanımlanan hassas el hareketlerinin düzelmesi biraz daha fazla zaman alabilir.
Daha ağır kısmi felç tablolarında iyileşme süresi ve oranı değişken olur. İnmenin şiddeti, beyinde etkilediği alanın genişliği, hastanın yaşı, inmeye sebep olan faktörler ve hastanın genel tıbbi durumu ile sigara, alkol kullanımı, egzersiz geçmişi, ağırlığı gibi yaşam tarzı özellikleri iyileşmede önemli faktörlerdir.
İnmeden sonraki ilk 3-6 ay iyileşme adına en önemli zamanlardır. Çünkü bu dönem beynin plastisitesi denilen iyileşme kapasitesinin en yüksek olduğu zamandır. Her gün fizik tedaviye katılmak beynin iyileşme potansiyelini en üst düzeye taşımaya yardım eder. Bu durum ilk 3-6 aydan sonra da devam eder. Ancak ilk 3-6 ayda hastanın felçli tarafını kullanmamasından dolayı oluşan öğrenilmiş kullanmama tablosu beyinde yer etmeden nöroplastisiteyi uyarmak daha kolay olabilir.
Felçten sonraki iyileşme sürecinde ilk 3-6 aydan sonra iyileşme hızında yavaşlama ve fonksiyonların belirli bir düzeyde seyri söz konusu olabilir. Buna plato denilir. Platoyu aşmanın en iyi yolu tedavi uygulamalarını çeşitlendirmektir. Beyin daha önce alışık olmadığı yeni egzersizlere maruz bırakıldığında fonksiyonel geri kazanım için tekrardan uyarılır.
Kısmi felçli hastalar ve yakınları iyileşme çabasını bırakmamalıdır. Unutmayın; iyileşme ancak siz durduğunuzda durur !
