Beyin damar tıkanıklığı tüm inmelerin yaklaşık %85’inden sorumludur. Beynimiz sağ ve sol yarı kürelerden oluşur ve damar tıkanıklığının etkilediği tarafa göre inmenin kişide yol açtığı sorunlar farklılık gösterir. Bu farklılık özellikle duyuların algılanması, konuşma-anlama ve davranış bozukluklarında kendini gösterir.
Beyinde sağ tarafta damar tıkanıklığı sonuçları
Sol yüz kasları, kol ve bacakta kısmi ya da tam kuvvet kaybı, sol vücut yarısında duyu kaybı oluşur.
Görsel-algısal bozukluklar: Sol taraf tek taraflı ihmal, agnozi, görsel-uzaysal bozukluklar, vücut imgesi ve düzeni ile ilgili bozukluklar, görsel işaretleri anlamada zorluklar görülür.
Davranışsal bozukluklar: Ani, dürtüsel davranış tarzı, yargıda bozulma, gerçekçi olmayan yargı, kendini kontrol edememe, iç görüde zayıflama. Hasta kendindeki bozuklukların, kısıtlılıkların farkında olmayabilir ve mevcut becerilerini olduğundan iyi algılayabilir. Bu nedenle hastanın güvenliğinin sağlanması için daha dikkatli olunması gerekir.
Zihinsel bozukluklar: Soyut akıl yürütme ve problem çözmede güçlük, bilgiyi sentezleme ve görevin / tedavinin esas fikrini kavramada güçlük, düşünce katılığı, hafıza bozuklukları, özellikle uzaysal-algısal bilgiyle ilişkili hafıza da bozulma olur. İç görüdeki azalma ve düşünce katılığı hastanın rehabilitasyon sürecine katılımını olumsuz etkileyebilir.
Duygusal bozukluklar: Duyguları algılama güçlüğü, negatif duyguları ifade etme güçlüğü.
İş performansı: Performansta dalgalanmalar görülür. Hasta yeni beceriler öğrenirken oldukça fazla oranda geri bildirime ihtiyaç duyar. Bu geri bildirimler genelde hareketin yavaşlatılması, işlem sırasının kontrol edilmesi, esas başarılması istenen görevle ilişkinin kavranmasına yoğunlaşır. Hastanın yaptığı hareketlerin sonuçları ve riskleri hakkında sürekli hatırlatma yapılması gerekebilir.
Beyinde sol tarafta damar tıkanıklığı sonuçları
Sağ yüz kasları, kol ve bacakta kısmi ya da tam kuvvet kaybı, sağ vücut yarısında duyu kaybı oluşur.
Konuşma ve lisan bozuklukları: Sol beyin hasarlarında konuşma-lisan bozuklukları (afazi) öne çıkar. Tutuk afazi (Broca), akıcı afazi (Wernicke), global afazi gibi farklı tipte afaziler oluşabilir. Bu hastalar sözel işaret ve emirleri anlamada zorlanırlar.
Davranışsal bozukluklar: Yavaş, tedirgin davranış tarzı, dağınık /dezorganize davranışlar. Genelde sol tarafta damar tıkanıklığı olan sağ taraf felçli hastalar karşılaştıkları bozuklukların derecesinin oldukça farkındadır. Bu nedenle yeni beceri ve görevleri denemede tutuk davranırlar, destek ve geri bildirim ihtiyaçları fazladır. Bunun yanı sıra daha gerçekçidirler.
Zihinsel bozukluklar: Problem çözmede organizasyon bozukluğu, görevlere başlamada zorluk, anlamada gecikme olur. Kolayca dikkati dağılabilir. Özellikle dille alakalı hafıza bozukluğu olur. Tekrarlayıcı düşünce veya davranış (perseverasyon) görülebilir.
Duygusal bozukluklar: Pozitif duyguları ifade etmede zorlanır.
İş performansı: Apraksi yaygındır yani hareketleri planlama ve sıralamada güçlük görülür. Bilgiyi belli bir sıraya uygun işlemede zorlanırlar. Hasta hareketin planlanması ve bilinçsiz hareketlerde zorlanabilir.
Hem sağ hem sol beyin damar tıkanıklığı sonucu bozukluklar:
Görme alanı kaybı: Homonim hemianopsi.
Duygusal anormallikler: Dalgalanma, ilgisizlik, aşırı uyarılabilirlik, kolay hayal kırıklığı, endişe, depresyon.
Bilişsel bozukluklar: Konfüzyon (kafa karışıklığı), dikkat süresinde kısalma, hafıza kaybı, yönetici fonksiyonlarda kayıp.