Kas gevşetici ilaçlar kas spazmlarını ve istemsizce olan kas sertliğini (spastisiteyi) tedavi etmek için kullanılır.
Bazı kas gevşeticiler merkezi sinir sistemi üzerinde çalışırken bazı kas gevşeticiler ise doğrudan kas üzerinde etki mekanizması ile çalışır. Kas gevşeticiler genellikle tablet, kapsül veya sıvı formda bulunurlar. Enjeksiyon veya ağızdan sprey olarak kullanılabilen formları da mevcuttur.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon alanına giren pek çok sorunda kasların aşırı kasılmalarını azaltmak amacıyla kas gevşeticiler reçete edilebilir. Kısa süreli (akut) ağrılarda ve ağrının uyumayı güçleştirdiği durumlarda tercih edilebilirler.
Kas Spazmı ve Spastisite
Kas spazmı aniden kontrolsüzce oluşan kas kasılmasıdır. Kas spazmı ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. Bel, sırt veya boyun ağrısı yapan fıtık, miyofasiyal ağrı, fibromiyalji gibi sorunlarda kas spazmları görülebilmektedir. Kas zorlanması, burkulma, sinir kökü sıkışması (radikülopati) gibi nedenlerle spazm oluşabilir. Kas spazmının özelliği kişinin kendi isteğiyle kaslarını gevşetememesidir.
Ağrılı durumlar bir yan etki olarak kas kasılmasına yol açıyor olabilir. Başka bir görüş ise kas spazmının zarar görmüş eklem ya da omurga yapılarını desteklemek için gerçekleşen koruyucu bir mekanizma olduğu yönündedir.
Spastisite ise beyin ya da omurilik hastalıklarında (inme, travmatik beyin hasarı, serebral palsi, omurilik felci, multiple skleroz vb. hastalıklar) ortaya çıkan, kas geriminde artışa yol açan bir sorundur. Spastisite hareketlerin kontrol edilmesini güçleştirir, yürüyüşü, konuşmayı, el becerisini bozabilir.
Kas gevşeticiler kas spazmı ve spastisiteyi azaltıp bunlara bağlı ağrı ve hareket kısıtlılığını tedavi etmek için reçete edilebilir. Bu ilaçlar kasların işlevselliğini bozmadan aşırı uyarılma durumunu azaltır. Merkezi sinir sistemi, sinir ile kasın bağlantı yeri (sinir kas kavşağı) veya doğrudan kas üzerine etki ile bunu sağlayabilirler. Kas spazmına yönelik ilaçlara antispazmodik, spastisiteye yönelik ilaçlara antispastik ilaçlar denilir. Bazı ilaçlar hem antispazmodik hem de antispastik etki gösterebilir.
Antispazmodik Kas Gevşetici İlaçlar
Bu ilaçlar merkezi sinir sistemine etki ederek kasları gevşetirler. Yatıştırıcı ve ağrı sinyallerini baskılayıcı özellikleri sayesinde etki gösterdikleri düşünülmektedir. Olası yan etkileri nedeniyle 2-3 haftadan daha uzun süre kullanılmaları önerilmez. Klorzoksazon, tizanidin, siklobenzaprin gibi moleküller bu gruptaki ilaçlar arasındadır. Tizanidin aynı zamanda kas spastisitesi tedavisinde de kullanılır.
Tizanidin hem omurilik hem de beyin kaynaklı spastisite tedavisinde tercih edilebilmektedir. Omurilikteki ağrı sinyallerini baskılaması fibromiyalji ve MAS gibi kronik ağrılı durumlarda avantaj olabilir. Sakinleştirici etki, baş dönmesi, ağız kuruluğu gibi yan etkileri olabilir.
Kas gevşetici ilaçlar, non-steroid anti-inflamatuar ve asetaminofen içeren ilaçlarla beraber kullanılabilir. Ancak ağrı kesici ilaçlara göre yan etkileri daha fazladır. Sakinleştirici etki (sedasyon) yapabilirler. Baş dönmesi, sersemlik, baş ağrısı gibi yan etkiler de görülebilir. Uzun süre kullanıldıktan sonra birden kesilirse titreme, halüsinasyon, endişe, kas seğirmesi gibi çekilme belirtileri oluşabilir.
Antispazmodik Kas Gevşeticilerin Yan Etkileri
Uyuşukluk hali, baş dönmesi, baş ağrısı, sinirlilik, idrar renginin kırmızı veya turuncu olması, kan basıncında düşme gibi yan etkiler oluşabilir. Belirli bir ilacın yan etkileri açısından doktor veya eczacınıza danışın.
Antispastik İlaçlar
Baklofen
MS, omurilik yaralanması gibi hastalıklarda spastisite tedavisi için tercih edilebilir. Merkezi sinir sistemindeki baskılayıcı bir moleküler yol (GABA) üzerinden etki eder. Kas spazmına yol açan omurilikten köken alan sinyalleri bloke eder. İnme ve beyin hasarı gibi omurilikten daha yukarı seviyelerden kaynaklanan spastisitede etkisi daha azdır. Tedaviye başlandığında ilk günler uyuşukluk yan etkisi fazla olabilir; sonra genellikle azalır. Bulantı, baş dönmesi, baş ağrısı, güçsüzlük gibi yan etkileri olabilir. Aşırı dozlarda nöbet sıklığını arttırabilir. MS, omurilik felci, beyin hasarı gibi hastalıklarda tablet formu ile spastisite kontrol altına alınamazsa intratekal baklofen pompası denilen yöntemle ilaç doğrudan omuriliğin çevresine verilebilir.
Dantrolen
Omurilik yaralanması, inme, serebral palsi ve MS gibi hastalıklardaki spastisiteyi tedavi etmek için kullanılabilir. Doğrudan çizgili kaslara etki eder. Bu nedenle kas güçsüzlüğü yapabilir. Uyuşukluk, baş dönmesi, halsizlik gibi yan etkilere neden olabilir.
Diazepam
Enfeksiyon, travma veya spastisiteye bağlı kas spazmlarını azaltmak için kullanılabilir. Omurilikte bulunan kas aktivitesini baskılayıcı moleküllerin etkisini güçlendirerek etki ettiği düşünülür. Omurilikten daha yukarı düzeylere de etki ederek yatıştırıcı etki gösterebilir. Uyuşukluk, halsizlik ve kas güçsüzlüğü yapabilir. Uzun süre kullanılırsa alışma ve bağımlılık yapabilir. Uzun süre kullanımdan sonra aniden kesilmesi nöbet, endişe, çarpıntı gibi etkilere yol açabilir.
Botoks Enjeksiyonu
Tablet şeklindeki ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri ile tedavi edilemeyen spastisitede ilgili kaslara botulinum toksin A enjeksiyonu yapılması diğer bir seçenektir. 
Kas Gevşetici İlaçlar Nasıl Kullanılmalı?
- Bazı kas gevşetici ilaçlar alışkanlık yapabilir. Bu sebeple, kas gevşetici bir ilaca başlamadan önce, önce deneyebileceğiniz diğer tedavi seçenekleri hakkında mutlaka doktorunuza danışın. Çoğu zaman, fizik tedavide kullanılan germe ve spesifik egzersizler, kas spazmları ile ilgili sorunları ortadan kaldırabilir.
- Diğer bütünsel yaklaşımlar arasında gevşeme ve nefes egzersizleri, manuel terapi, yumuşak doku teknikleri ve masaj yer alır. Bu tedavi seçenekleri doğal ve etkili bir şekilde rahatlama bulmanıza ve iyileşmeyi desteklemenize yardımcı olabilir.
- Doktorunuz tarafından reçete edilen kas gevşetici ilacı düzenli şekilde kullanmalısınız. Aniden kesilmeleri halinde çekilme belirtileri denilen farklı şikayetlere yol açabilirler.
- Merkezi sinir sistemini baskılayarak etki eden ilaçlar dikkat ve uyanıklık durumunu azaltabilir. Bu nedenle makine ve araç kullanımı gibi dikkat gerektiren işler yaparken alınmaları önerilmez. İlk kez kullanımda yatmadan önce alınması önerilebilir.
- Kas gevşetici ilaçlar kullanırken alkol, morfin türevi (opioid) ilaçlar, uyku ilaçları ve bazı bitkisel ilaçların beraber alımı sakıncalı olabilir.
- 65 yaş üstünde, karaciğer hastalığı veya beyni tutan bir hastalığı olanlarda kas gevşetici ilaçlar doktor reçetesi olmadan kullanılmamalıdır.
Okumaya devam edin : “Kas Spazmı için Etkili ve Doğal 12 Kas Gevşetici“
Bu makale Doktorfizik Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmış ve onaylanmıştır.