Bel ağrısı çeken kişiler ilk olarak “Belim neden ağrıyor? Belimde ne var?” gibi soruların yanıtlarını merak eder. Bel ağrısı nedenleri için biraz anatomi bilmemiz ve belde ağrı kaynağı olabilen yapıları öğrenmemiz gerekir. Belimizin iskeletini beş omurga kemiği yapar. Bunlara lomber omurlar denilir; L1, L2, L3, L4, L5 şeklinde yukarıdan aşağıya numaralandırılır. Yani son kaburganın çıktığı en alt sırt omurunun aşağısında L1 omurga kemiği yer alır. L2, L3, L4, L5 kemikleri onun altında dizilidir. L5 kemiğinin altında sakrum denilen sağrı kemiği, onun altında ise kuruk sokumu kemikleri yer alır.
İlginizi çekebilir: Bel Ağrısı Nedenleri ve Tedavisi
Bel fıtığının nedeni: Diskler
Omurga kemikleri arasında disk denilen süspansiyon ve hareket sağlayan yumuşak yapılar bulunur. Diskler arasında bulundukları kemiklere göre isimlendirilir. Yani L1-2 diski gibi. L5 kemiğinin altında sakrum kemiği olduğunu söylemiştik. L5 ile sakrum kemiği arasındaki diske L5-S1 diski denilir ki L4-L5 seviyesi ile beraber bel fıtıklarının en sık görüldüğü seviyedir. Disklerin iç yapısı yumuşak jelimsi bir madde ile doludur, çeperleri ise sıkı ve sağlam bağ doku liflerinden oluşur. Diskin içindeki jel yapısı veya onu bir arada tutan çevre liflerdeki yıpranmalar disk problemleri ve bel fıtığına yol açar.
Bacak ağrısının nedeni: Sinir kökleri
Omurga kemikleri hem önde gövde kısımlarından diskler aracılığı ile, hem de arka bacakları ile faset eklem denilen eklemleri yaparak birbirine tutunur. Omurga kemiklerinin içinde omurilik kanalı bulunur. Omurilik beyinle vücut arasındaki iletişimi sağlayan sinir organımızdır. Her iki omur kemiği arasındaki deliklerden sinir kökleri çıkar. Sinir kökleri omurilikten kaslara hareket emirlerini taşır ve vücuttan duyu algılarını omuriliğe iletir. Sinir köklerinin omurilik kanalını terk ettiği aralıklar küçük olup bel fıtığı ya da kireçlenmeye bağlı daha da daralırsa sinir kökleri burada sıkışabilir. Sinir kökü sıkışmasında o sinirin sorumlu olduğu vücut kısmı boyunca ağrı hissedilir, siyatik ağrısı bu tarz bir ağrıdır. Bel fıtığında bacak boyunca ağrı olmasının nedeni budur. Sinir kökü ağrısı elektriklenme, uyuşma, yanma, sancı gibi hissedilebilir.
Belde ağrı kaynağı olabilen yapılar
Belimizin anatomisini kabaca öğrendiğimize göre belde ağrı kaynağı olabilen yapıları sayabiliriz: Diskin dış çeperindeki bağ dokusu lifleri (annulus fibrozus), omurga kemiği zarı (periost), faset eklem kapsülü, omurga kemiklerinin gövdelerini önden ve arkadan saran anterior ve posterior longitüdinal ligamentler, diğer ligamentler, omurga çevresindeki kaslar, bağ dokusu katmanları (fasyalar), damar yapıları ve sinir kökleri.
Bel ağrısı nedenleri
Bel ağrısının kaynağı beldeki yapılar olabilir ya da başka organlardaki sorunlar bel ağrısı gibi hissedilebilir ki bu ikincisine yansıyan ağrı denir. Bel kaynaklı ağrılar ise kendi içinde mekanik ve mekanik olmayan şeklinde iki sınıfa ayrılır. Mekanik ağrılar hareketle ilişkili olan kas iskelet sistemi yapılarından kaynaklanır. Mekanik olmayan ağrılar nörolojik (sinir yapıları kaynaklı) bel ağrıları ve sistemik hastalıkların beli etkilemesine bağlı ağrılar olarak iki büyük grupta incelenebilir.
Mekanik bel ağrıları
- Disk yıpranması (dejeneratif disk hastalığı)
- Bel fıtığı (disk şeklinin bozularak omurilik kanalı ya da sinir köklerinin geçtiği deliklere taşması, fıtıklaşması, omurilik ya da sinir kökünü ezmesi)
- Kireçlenme (osteoartrit; omurilik kanalı ya da sinir kökü açıklığında daralma yapabilir; kireçlenmeye bağlı kemiklerin dikensi çıkıntıları hassasiyet yaratabilir)
- Faset eklem yıpranması (omurların arkasındaki eklemlerin kireçlenmesi ya da iltihabı)
- Kas ağrısı sendromları (ör: MAS hastalığı)
- Kas ya da ligament gerilmesi (ağır kaldırma, ani alışılmadık hareket veya hamlelerle tetiklenebilir)
- Piriformis sendromu (siyatik sinirin kas içinde sıkışması)
- Sinir kökünün fiziksel sıkışmasına bağlı ağrılar (radikülopati; bel fıtığı veya kireçlenmeye bağlı)
- Sinir kökünün travma sonrası iltihabi veya metabolik nedenlere bağlı zedelenmesi (hasara karşı bağışıklık sistemi hücrelerinin verdiği cevabın sinir zedelenmesini arttırması)
- Omurga kırıkları (kemik erimesine bağlı çökme ya da travma sonucu)
- Bel kayması (spondilolistezis)
- Bel daralmasına bağlı omurilik sıkışması (spinal stenoz)
- Sakroiliak eklem disfonksiyonu (Sağrı kemiği ile leğen kemiği arasındaki eklemin sorunları)
İlginizi çekebilir: Bel Fıtığı
Mekanik olmayan bel ağrıları
Nörolojik kaynaklı bel ağrıları
- Omurilik iltihabı (miyelit)
- Bel-sağrı sinir demeti zedelenmesi (lumbosakral pleksopati; şeker hastalığı, damar romatizması / vaskülit veya kanser nedenli)
- Çeşitli sinir lifi iltihapları veya zedelenmeleri (kronik inflamatuar demiyelinizan polinöropati, diyabetik nöropati, Guillain Barre Sendromu)
- Tek sinir lifi zedelenmesi (mononöropatiler)
- Miyopatiler (Kas hastalıkları)
- Distoniler
Sistemik hastalıklar
- Kanserler (beldeki yapılardan kaynaklanan kanserler veya başka yerde oluşmuş kanserlerin bele sıçraması)
- Kemik, disk veya sinir zarı enfeksiyonları
- Bel romatizmaları (spondiloartropatiler)
- Metabolik kemik hastalıkları (osteoporoz)
- Damar hastalıkları (damar kireçlenmesi, damar romatizması)
Yansıyan ağrılar
Bel normal olmasına rağmen başka organlardaki sorunların bel ağrısı şikayeti yaptığı durumlara yansıyan ağrılar denir.
- Sindirim sistemi organlarından yansıyan ağrılar (pankreatit, pankreas kanseri, safra yolu iltihabı)
- Kalp ve akciğer hastalıkları (perikardit, plevrit, zatürre)
- Kaburgalar veya iman kemiğinden (sternum) kaynaklı ağrılar
- Böbrek veya cinsel organlardan kaynaklanan ağrılar (böbrek taşı, prostat iltihabı, böbrek enfeksiyonu)
- Aort damarının göğüs ya da karın boşluğundaki kısmında genişleme, balonlaşma (aort anevrizması)
- Kalça sorunları (kalça incinmesi, iltihabı, kireçlenme, tendinit, bursit)
Tüm bu olası nedenlere rağmen bel ağrısı nedenleri sıklıkla kesin olarak belirlenemez. Nedeni belirlenemeyen bel ağrılarının daha çok kas veya ligament gerilmesi kaynaklı olduğu kabul edilir. Bunların bir kısmında psikolojik faktörler de rol oynayabilir. Bel ağrısı nedenleri araştırılması için öncelikle fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman hekimine muayene olmanızı öneririz.
İlginizi çekebilir: Ameliyatsız Fıtık Tedavisi
