Beyin damarlarının tıkanması veya beyin kanaması sonucu oluşan ani beyin hasarına inme denir. İnme hastalığı büyük bir toplum sağlığı sorunudur. Türkiye’de her sene 250,000 yeni inme vakası görülürken inme sonrası felçle yaşayan 2 milyon kişi olduğu tahmin ediliyor. Oysa ki inmelerin büyük bir kısmı önlenebilir inme riski doğuran nedenlerden kaynaklanır. Bu sebepten inme için risk oluşturan durumları bilmek ve bu durumları yönetebilmek çok önemlidir.
En yaygın inme riski oluşturan durumlar:
- Yüksek Tansiyon
- Yüksek Kolesterol
- Damar Yapısının Anormallikleri
- Beyin Anevrizmaları
- Tümörler
- Kalp Durması, Kalp Krizi
- Kalp Ritim Bozukluğu
1-Yüksek Tansiyon
Yüksek tansiyonun inmeye sebep olduğu bilinmektedir. Ancak yüksek tansiyon tek başına inmeye neden olmaz; bu durum inme gelişmesine zemin hazırlar (Dickinson 2003).
İnme İle Tansiyonun Ne İlgisi Olabilir?
Yüksek tansiyon vücuttaki tüm damarların esnekliğini bozar. Ateroskleroz denilen damar sertliğinin oluşmasında yüksek tansiyon oldukça önemlidir. Sertleşen ve esnekliğini yitiren damar zaman içinde tıkanmaya daha yatkın hale gelir. Ateroskleroza uğrayan yani sertleşen damarda plak adı verilen damarı daraltan yapılar meydana gelir. Damarın tıkandığı bölge beyinde olursa inmeye neden olur.
Yüksek tansiyon, ayrıca damarı yırtılmaya zorlayan bir faktördür. Bir balonu şişirmeye devam ettiğimizde patlayacağı gibi damarın da aşırı tazyike maruz kalması damarı yırtarak kanamaya sebep olabilir.
2-İnme Riski ve Yüksek Kolestrol
Yüksek kolesterol de tek başına inmeye neden olmaz. Ancak bu durum inme gelişmesine zemin hazırlar. Kolesterol vücudumuz için olmazsa olmazlardandır fakat fazlası tehlike oluşturur. Damar sertliği de denilen aterosklerozda zaman içinde damarın belirli kısmında aşırı daralmaya ve tıkanmaya neden olan plaklar oluşur.
Peki bu plakların yapısında neler vardır?
Plaklar kolesterol, yağ, kalsiyum ve hücre atıklarından meydana gelir. Dolayısı ile iyi huylu olmayan kolesterol varlığı damarlarda tıkayıcı plakların oluşmasına ve büyümesine neden olur. Damarın içinden dokuların ihtiyacını karşılayacak kadar kan geçtiği müddetçe sorun oluşturmayabilir. Ancak ne zaman doku beslenemez o zaman problem başlar.
3-Damar Yapısının Anormallikleri (AVM)
Damarlar, her insanda parmak izi gibi farklılık gösterirler. Bu farklılık büyük damarlarda çok fazla olmasa da özellikle dallandığı yer, dalların ayrılma sayısı, kılcal damar yapısının uzunluğu, toplar damarların başlayacağı yer gibi pek çok durum kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu damar yapısı ve şekli çoğu doku için doğumdan önce organlar gelişirken belirlenmiş olur.
Bazen bu küçük damarlar, küçük bir alanda gereğinden çok daha fazla kümelenirler. Öyle ki, atar damar hemen toplar damar ile bağlı halde olur. İşte bu yapıya tıbbi olarak arterio-venöz malformasyon (AVM) adı verilir. Bu duruma atar damardan toplar damara hatalı damar oluşumu da diyebiliriz. Bu tip damarlar vücudun çok farklı yerlerinde olabilirler.
İnme konusu içinde bahsettiğimiz bu damar yapı anormalliği beyin içinde olur. Beyin damar yapısı içinde bulunan bu anormallik çoğu zaman hiçbir probleme yol açmaz. Ancak bu anormal damar yapısı genişleyerek bazen beyin dokusunu bir yerlere itebilir ve bir kısım damar beyin dokusunu sıkıştırarak beslenmesine engel olabilir. Ya da bazen bu anormal yapı yırtılabilir ve beyin kanamasına yol açabilir.
4-İnme Riski ve Beyin Anevrizmaları
Anevrizma, damar duvarının balonlaşmasıdır. Nasıl ki araba lastiğinde balonlar oluşabiliyor ve bu istenmiyorsa aynı durum damarlarımız için de geçerlidir. Balon yapmış bir araç lastiği ile seyahat etmek çok risklidir. Damarlardaki küçük balonlar çoğunlukla probleme yol açmazlar. Ancak bu balon büyürse etrafındaki dokuları sıkıştırabilir. Bu durum ağrı ya da başka problemlere neden olabilir. Ayrıca bu balonlaşan damar kısmından kan sızabilir, ya da yırtılıp ciddi kanamaya yol açabilir.
Anevrizmalar herkeste görülebilir. Ancak yüksek tansiyon, sigara kullanımı ve ailede bulunması anevrizmaların problem oluşturma ihtimalini arttırır.
Peki Anevrizmalar Nasıl Bulgu Verir?
Anevrizmalar başka bir nedenle istenen beyin MR görüntülemesinde rastgele tespit edilebilirler. Ya da ailede tespit edildikten sonra kontrol amaçlı istendiğinde ortaya çıkabilirler. Küçük anevrizmalara sahipsek bulgu vermeden hayatımıza devam edebiliriz.
Anevrizma büyüdükçe;
- Baş ağrısı
- Yüzde ağrı
- Bulanık ya da çift görme gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Anevrizma yırtıldığında ise;
- Şiddetli baş ağrısı
- Kusma
- Bulantı ve şuur kaybı gibi bulgular verir. Yapılan tetkiklerde anevrizma yırtılması tespit edilmişse acil olarak cerrahi müdahale gerekir.
İlginizi Çekebilir : “Anevrizma Nedir? Beyin Anevrizması Belirtileri ve Tedavisi“
5-İnme Riski ve Tümörler
Beyin tümörleri inmenin direkt sebebi değildir. Tümörler, beyin dokusunu besleyen damarı sıkıştırarak ya da çevresindeki beyin dokusunu sıkıştırarak inmeye neden olabilirler.
İyi huylu ve yavaş büyüyen bir beyin tümörü bu duruma yol açmadan yıllarca sessiz kalabilir. Kötü huylu ya da hızlı büyüyen tümörler inme açısından daha risklidir. İnme nedeni tümör olan bir hastada ameliyat ile tümörün çıkarılması iyileşme ihtimalini artırır.
6-Kalp Durması, Kalp Krizi
Tüm vücudumuzda kan akımı kesintisine en hassas dokumuz beynimizdir. Ani kalp durmaları ve kalp krizi geçirmek doğrudan inmeye sebep olmaz. Ancak kalp durduğu için diğer tüm dokular gibi beyin de kendisini besleyen kan akımından mahrum kalmış olur. Yaklaşık 5 dakika kadar kan akımı olmadan idare etmeye çalışan beyin hücrelerimiz süre uzadıkça ölmeye başlar. Bu durum da inmeye zemin hazırlar.
Kalp durması ve kalp krizine bağlı beyin beslenme bozukluğunda “anoksik beyin hasarı” dediğimiz beyin dokusunun yaygın olarak hasar gördüğü tıbbi durum ortaya çıkar. Bu hastalarda görülen inme çoğu zaman vücudun bir yarısından daha fazlasının kontrolünü yitirmekle sonuçlanır.
İlginizi Çekebilir : “Beynin Oksijensiz Kalması Neden Olur? Belirtileri ve İyileşme Süreci“
7-Kalp Ritim Bozukluğu (AF)
Kalp ritim bozukluğu ve özellikle de atriyal fibrilasyon (AF) dediğimiz kalp karıncığının düzensiz ve “pırpır” şeklinde kasılması kalp içinde sürekli durgun bir kan kalmasına neden olur. Bu durgun hale gelen ve hareketi azalan kan birikintisi kalp karıncığı içinde pıhtılar oluşturabilir. Bu pıhtı damar içinde seyahat ederek emboli oluşmasına zemin hazırlar. Bu nedenle kalp ritim bozukluğu olan hastaların kanlarının daha geç pıhtılaşması için özellikli kan sulandırıcı ilaçlar kullanırlar.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar inme (felç) tedavisi, beyin hasarı tedavisi ve ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Tedaviler hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.
