Beyin felci (tıp dilinde inme), beyindeki kan akışının durması nedeniyle beyin hücrelerinin hasar görmesidir.
Peki, beyindeki akışını engelleyen durumlar nelerdir? Beyin hücrelerini besleyen damar:
- Tıkanabilir (beyin damar tıkanıklığı),
- Pıhtı atabilir (beyne pıhtı atması),
- Yırtılıp kanayabilir (beyin kanaması),
- Tümör gibi bir kitle nedeniyle sıkışıp daralabilir ve kan akışı engellenebilir.
Beyinde İnme Nasıl Olur?
Beyin hücreleri, ihtiyaç duydukları tüm besinleri kendisine ulaşan damar içindeki kan ile sağlar. Kan akışını kesintiye uğratan tüm durumlar inme için risk oluşturur.
Peki inme geçirmek beyni nasıl etkiler? Bu sorunun cevabı;
- Kan akımı kesintiye uğrayan beyin hücrelerinin miktarı ile,
- Beynin hangi bölgesinde kan akımının durduğu ile ve
- Beslenemeyen beyin hücrelerini kurtarmak için ne kadar erken tedaviye başlandığı ile çok yakından ilişkilidir.
İnmenin temel olarak 2 farklı türü vardır; beyin damar tıkanıklığına bağlı inme (iskemik inme) ve beyin kanamasına bağlı inme (hemorajik inme). Bunlara neden olan farklı durumları inceleyelim…
Beyin Kanamasına Bağlı İnmeler
Tıp dilinde hemorajik inme olarak adlandırılır. Beyin hücrelerini besleyen damarın yırtılması ve kanın damar dışından beynin içine dolması durumudur. Beyin kanaması;
- trafik kazaları, yüksekten düşmeler, kafaya alınan darbeler sonucu travmaya bağlı olabilir
- yüksek tansiyon nedeniyle olabilir
- beyinde baloncuk oluşması (beyin anevrizması) nedeniyle olabilir
- veya damar yapısındaki anormallikler (beyin damar yumağı) nedeniyle olabilir.
Beyin dokusunu koruyan kafatası sabit bir yapıdır ve genişlemez. Dolayısı ile kanama sonucu beyin hücreleri sıkışmaya başlar.
Kanamanın ne kadar şiddetli olduğu, beynin hangi bölgesinde gerçekleştiği ve tedavinin ne kadar hızlı yapıldığı gibi pek çok değişken beyin kanaması geçiren kişinin hayatta kalmasını ve sonraki süreçte nelerle karşılacağını belirler. Beyin kanaması geçiren kişi iyileşir mi? sorusunun cevabı da bu değişkenlere bağlıdır.
Beyin Damar Tıkanıklığına Bağlı İnmeler
Beyin hücrelerini besleyen damarın tıkanması sonucu meydana gelir. Tüm inmelerin %80’i beyin damar tıkanıklığı nedeniyle gerçekleşir.
Tıp dilinde iskemik inme olarak adlandırılır. İskemi kelimesi herhangi bir dokuya gelen kanın durması anlamına gelmektedir. Sebepleri çok farklı olsa da, sonuç; damarın içinden kan geçemeyecek kadar daralmasıdır.
Trombotik İnme
Soba borusunun içinin zamanla kurumla dolup tıkanmasında olduğu gibi damarın içi de vücudun çeşitli yerlerinde farklı nedenlerle zaman içinde daralabilir. Bu daralan kısımda kan akışı zorlaşır, akış hızı yavaşlar, düzensizleşir ve o bölgede damarın içinde pıhtı oluşturmasına neden olur (tromboz).
Embolik İnme
Emboli kelimesi “tıkaç, durduran şey” gibi anlamlara gelmektedir.
Embolik inmede vücudun farklı bir bölgesindeki damar içinde oluşan pıhtının damar sistemi içinde seyahat ederek beyin damarına ulaşması ve damarı tıkaması durumu söz konusudur. Sıkça beyne pıhtı atması olarak adlandırılır.
Kalp ritim bozukluğu ve özellikle de atriyal fibrilasyon dediğimiz kalp karıncığının düzensiz kasılması, kalp içinde sürekli durgun bir kan kalmasına neden olur. Bu durgun hale gelen kan birikintisi kalp içinde pıhtılar oluşturabilir. Bu pıhtı damar içinde seyahat ederek embolik inmeye zemin hazırlar.
Ancak emboli illa kan pıhtısı nedenli olmayabilir. Örneğin kırıklar sonrası kemik iliği içindeki yağın damar içine kaçması, ya da hava embolisi de olabilmektedir.
Damar Sertliğine Bağlı İnme
Damar sertliği tıp dilinde ateroskleroz olarak isimlendirilir. Damar sertliğinin oluşmasında yüksek tansiyon ve kolesterol oldukça önemli etkenlerdir.
Sertleşen ve esnekliğini yitiren damar, zaman içinde tıkanmaya daha yatkın hale gelir. Ateroskleroza uğrayan yani sertleşen damarda plak adı verilen damarı daraltan veya tıkayan yapılar meydana gelir. Damarın tıkandığı bölge beyinde olursa; durum inme ile sonuçlanır.
İnme Geçiren Hasta İyileşir Mi?
İnme geçiren hastanın iyileşip iyileşmeyeceği pek çok faktöre bağlıdır. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:
- Hastanın yaşı, genel sağlık durumu;
- İnmenin nedeni, şiddeti ve beynin hangi bölgesinde olduğu;
- Hastanın tedaviye ne kadar hızlı başladığı
İnme geçiren hastanın iyileşmesini belirleyen en önemli faktörlerin başında tedavinin ne kadar hızlı başladığı gelmektedir. Bu nedenle inme geçiren hastanın en hızlı şekilde hastaneye ulaştırılması ve acil tıbbi müdahalenin yapılması hayati önem taşır.
Hayati riskleri atlatan hasta kol ve bacaklarda hareket kaybı, yürüme kaybı, konuşma – yutma bozukluğu gibi fonksiyon kayıpları yaşıyor ise yine en hızlı şekilde kapsamlı yatılı fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezine yönlendirilmelidir.
