Normal bir dizde vücut ağırlığı eklem yüzlerine dengeli bir şekilde dağılır. Ancak bazen dizlerde şekil bozukluğu oluşabilir. Bu bacak aksının diz hizasında içe ya da dışa doğru yamukluğu şeklinde fark edilir.
Valgus Deformitesi – Genu Valgus
Bacağın diz hizasında dışa doğru açılanmasına valgus deformitesi denir. Her iki dizde valgus deformitesi olduğunda dizler biribirine yakın durur veya birbirine değer, ayaklar ise birbirinden uzaktadır, aralarında mesafe vardır. Bu görünüm nedeniyle “X” bacak deformitesi olarak da isimlendirilebilir.
Varus Deformitesi – Genu Varus
Bacağın diz hizasında içe doğru açılanmasına varus deformitesi denir. Her iki dizde varus deformitesi olduğunda dizler birbirinden ayrı durur, ayaklar ise birbirine yakındır veya birbirine değebilir. Bu görünüm nedeniyle “O” bacak deformitesi olarak da isimlendirilebilir.
Dizde Şekil Bozukluğu Neden Olur?
Genetik yani kalıtımsal nedenler dizlerde şekil bozukluğu yapabilir. Kaval (tibia) kemiğinde plato kırığına yol açmış eski bir travma ya da çocukken büyüme kıkırdağının zedelenmesi şekil bozukluğunun diğer sık nedenleri arasındadır. Travma nedenli şekil bozukluğu tek dizi etkilerken genetik kaynaklı şekil bozuklukları her iki dizi etkiler.
Kireçlenme veya romatizmal hastalıklara bağlı eklem harabiyetinin ileri evrelerinde de dizler içe veya dışa doğru bükülebilir.
Dizde Şekil Bozukluğu Önemli midir?
Dizde şekil bozukluğu ağrıya yol açması bakımından önemlidir. Bazen bu sorun ayak ve ayak bileğinde de ağrı yapabilir fakat en çok dizde ağrı hissedilir. Ağrı, valgus deformitesinde dizin dış kısmında; varus deformitesinde dizin iç kısmında olur. Yüklenmenin fazla olduğu kısımlarda ağrı daha şiddetlidir.
Şekil bozukluğunun yol açtığı dengesiz yüklenme kireçlenme (osteoartrit) gelişmesi riskini arttırır. Deformitelerin üzerine yaş ilerledikçe bir de kireçlenme eklenmesi sonucunda ağrı ve yürüme güçlüğü şikayetleri gitgide artar.
Dizlerde Şekil Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
İlk tercih edilenler ameliyat dışı tedavi yöntemleridir. Bunlar arasında şekil bozukluğunu düzeltmeye ya da yük dağılımını iyileştirmeye yönelik dizlikler, egzersiz, fizik tedavi ve ağrı kesici ilaçlar yer almaktadır. Bu yöntemlerin dışında ileri vakalarda total diz eklem protezi ameliyatları ile düzeltme yapılabilir. Bu ameliyat 50 yaşından önce pek tercih edilmez. Fizik tedavinin yeterli olmadığı genç hastalarda ise osteotomi denilen ameliyatlar yapılabilmektedir.
