Dizin ön tarafında ağrı diz kapağı başta olmak üzere kemik, kas, tendon ve diğer yumuşak doku bozukluklarına bağlı ortaya çıkabilir. Ağrı bazen sabit bir şekilde diz kapağı altında hissedilir. Bazen diz ağrısı soğukta ortaya çıkar. Oturup kalkarken, merdiven çıkarken veya inerken şiddetlenebilir. Dizin üst kısmında, diz kapağı yukarısında ya da aşağısında oluşabilir. Ön diz ağrısı, yerleşimi, artıp azalmasına yol açan durumlar ve muayene bulgularına göre tanınabilir. Travmatik olaylar haricinde diz ağrısında ilk olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimine başvurmanız uygun olacaktır. Ağrının gerçek nedeni tespit edilirse uygun tedavi ile başarılı sonuçlar alınabilir.
Dizin Ön Kısmında Ağrı Kimlerde Daha Sık Olur?
Fazla kilolu kişilerde, daha önceden diz kapağında çıkık, kırık veya başka tür yaralanma geçirenlerde, koşucularda, bisikletçilerde, futbolcularda, basketbolcularda, gençlerde ve kadın cinsiyette ön diz ağrısı daha sık olarak görülür.
Dizin ön kısmında diz kapağı kemiği yer alır. Dizi büküp açarken diz kapağı uyluk kemiği üzerinde kayma hareketi yapar. Kuvvetli tendonlar diz kapağını olması gereken yerde tutar. Diz kapağını uyluğun ön kısmındaki kuadriseps kasına bağlayan tendon kuadriseps tendonudur; diz kapağını aşağıdaki kaval (tibia) kemiğine bağlayan tendona ise patellar tendon denilir.
Diz kapağı normalde olması gereken şekilde rahatça hareket edemez ve uyluk kemiğinin alt kısmına sürtünmeye başlarsa dizin ön tarafında ağrı şikayeti oluşur. Bu sorun birkaç farklı nedenle gelişebilir. Diz kapağının anormal bir yerleşimde olması, uyluğun ön ve arkasındaki kasların gerginliği ya da zayıflığı, uylukta diz kapağının oturduğu çukurun sığ olması, düztabanlık, ayağın içe dönük olması (pronasyonu), koşma, zıplama gibi hareketlerin aşırı yapılmasına bağlı olarak diz kapağının aşırı strese maruz kalması ön diz ağrısının başlıca nedenleridir. Bunların dışında romatizmal hastalıklara bağlı eklem iltihabı (artrit) da dizin ön kısmında hissedilen ağrıya yol açabilir.
Ön Diz Ağrısına Nasıl Tanı Konulur?
İlk basamak şikayetlerin ayrıntıyla sorgulanması ve fizik muayenedir. Bunlar genelde ön tanı konulmasına yeter. Bazen olası diğer sorunları dışlamak veya tanıyı doğrulamak için Röntgen filmi, MRG (emar filmi) ya da ultrasonografik görüntüleme gerekebilir.
Koşucu Dizi
Koşucu dizi aslında dizin ön tarafında hissedilen ağrı için kullanılan genel bir ifadedir; patellofemoral ağrı sendromu denildiği de olur. Koşucularda sık görülür fakat sadece koşmakla alakalı bir sorun değildir. Spesifik bir bozukluğu işaret etmez. Kondromalazi patella, uyluk kaslarının zayıf veya gergin olması, taban düzleşmesi gibi ayak sorunları, uyluktan ayak bileğine kadar olan kemiklerin normal hizada olmaması, aşırı kullanım ve travma “koşucu dizi” ya da “patellofemoral ağrı sendromu” şeklinde tarif edilen klinik duruma yol açabilir. Diz kapağı önünde, yanlarında veya arkasında ağrı hissi, ağrının oturup kalkarken, yürürken, koşarken, çömelirken şiddetlenmesi, özellikle merdiven inerken ve yokuş aşağı inerken artması koşucu dizinde tipiktir.
Kondromalazi Patella
Kondromalazi patella, diz kapağının altındaki kıkırdakta zedelenmeyi, iltihabı ve yumuşamayı işaret eder. Kıkırdak tabakası hareketin sürtünmesiz yapılmasını sağlar ve şok emici özelliği vardır. Bu nedenle kıkırdak tabakanın zedelenmesi ağrı, öğütülme hissi ve kütürtülere yol açar. Muayene sırasında diz kapağını yukarı-aşağı ve sağa-sola kaydırırken sürtünme hissi, çıtırtı ve ağrı oluşabilir.
Kuadriseps Tendiniti
Diz kapağının üst kenarında hassasiyet ve ağrı varsa neden kuadriseps tendiniti olabilir.
Patellar Tendinit
Diz kapağının alt kenarındaki ağrı ve hassasiyet patellar tendonun zedelenmesi ile ilişkili olabilir. Bu sorunda diz düzken ağrılı olabilir fakat 90 derece büküldüğünde genelde biraz rahatlar. Koşma ve zıplama gibi hareketlerin aşırı yapılması nedeniyle oluşabilir. Futbol ve basketbol oyuncularında daha sık görülür.
Diz Kapağı Yerleşim Bozukluğu
Diz kapağını tutan bağların zayıflaması, kas dengesizlikleri veya yapısal olarak kemik dizilim bozukluğuna bağlı olarak diz kapağı normalde bulunduğu oluktan kısmen veya tamamen çıkabilir. Kısmen yer değiştirmesine subluksasyon denilir. Diz bükülürken diz kapağı bir yana doğru itilebilir, sürtünme sonucu doku zedelenmesi ve ağrı oluşabilir. Diz kapağı dışa doğru itiliyorsa lateral kompresyon sendromu olarak adlandırılır.
Plika Sendromu
Diz kapağının iç veya dış kenarına yerleşimli ağrının nedeni sinoviyum denilen eklem zarının zedelenmesi veya iltihabı olabilir. Buna plika sendromu denilir.
Patellar Tendon Altındaki Yağ Yastıkçığının İltihabı
Diz kapağının aşağı kesiminde, patellar tendon derininde retropatellar yağ yastıkçığı denilen yapı bulunur. Travma, cerrahi ya da diz kapağını kaval kemiğine bağlayan ligamentlerin kalınlaşması nedeniyle bu yağ yastıkçığı zedelenebilir. Muayenede dokunma ile bu kesimde ağrı olması tanıya yönlendirir.
Dizin Ön Tarafındaki Ağrının Tedavisi
Tedavi şikayete yol açan nedene bağlı değişebilir. Aşırı kullanım söz konusu ise, zedelenmeye yol açan hareketlerin azaltıldığı aktivite modifikasyonu önerilir. Fazla kilonun verilmesi tavsiye edilir. Verilen her 1 kilogram, diz üzerine binen yükü 4 kilogram azaltmaktadır. Kas zayıflığı ve tutukluğu varsa uygun egzersiz programı yapılır. Kuadriseps ve hamstring esnetme ile kuadriseps güçlendirme egzersizleri özellikle yararlıdır. Dizlik veya ayak sorunu varsa uygun tabanlık kullanımı yararlı olabilir. Fizik tedavi yöntemleri (sıcak, soğuk, elektroterapi, ultrason, kısa dalga diatermi vb), ağrı kesici ilaçlar, bantlama teknikleri (kinezyoteyp), diz eklem içi ya da çevresi enjeksiyonları da uygulanmaktadır. Kök hücre, PRP ve proloterapi enjeksiyonları ön diz ağrısı yapan pek çok sorunun tedavisinde artan oranda tercih edilmektedir. Tüm bu yöntemler yeterli olmazsa bazı cerrahi tedaviler gündeme gelebilir.
