Topuğumuzun arkasında dokununca kalın bir ip gibi hissettiğimiz yapı vücudumuzdaki en büyük tendon olan Aşil tendonudur. Tendon, kasın kemiğe tutunmasını sağlayan bağ dokusu liflerinden oluşan uzantısıdır. Baldır kaslarımız Aşil tendonu vasıtası ile topuk kemiğine yapışır. Yürüme, koşma, zıplama, parmak ucunda yükselme sırasında bu tendonu kullanırız. Alışık olunandan fazla koşma ve zıplama gibi aktiviteler Aşil tendonunun zedelenmesine, ayak bileği ve topuk arkasında ağrı şikayetine yol açabilir.
Aşil tendonunun zorlanması, gerilmesi, iltihabı ve ödemi Aşil tendiniti olarak adlandırılır. Aşil tendiniti tendonun tam kemiğe yapıştığı yerde veya biraz daha yukarıda orta kesimde oluşabilir. Tendinit, tendon inflamasyonu (iltihabı) demektir. Herhangi bir zedelenme veya yaralanma karşısında vücudumuz iltihabi cevap oluşturur. İltihabi cevap hem varsa mikroplara karşı savaşır hem de zedelenen dokunun onarılması sürecini başlatır. İltihabın özelliği olarak ödem, ısı artışı, kızarıklık, hassasiyet, eklemde hareket kısıtlılığı gibi belirtiler oluşur.
Aşil Tendiniti Neden Olur?
Aşil tendiniti genellikle belirli bir yaralanma sonrası aniden oluşmaz. Bunun yerine aşırı kullanım yaralanması denilen, tekrarlayıcı zorlanmalardan veya fazla egzersiz yapmaktan oluşur. Ayrıca romatoid artrit, ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıklar ve enfeksiyonlar da tendinite yol açabilir.
Egzersiz öncesi ısınma hareketlerinin ihmal edilmesi, antrenman yoğunluğunun birden bire arttırılması, baldır kaslarının aşırı zorlanması, uygun olmayan ayakkabı tercihi Aşil tendiniti gelişimine zemin hazırlayabilir. Tenis gibi hızlı dur kalk içeren sporlarda risk artar. Gün boyu yüksek topuklu ayakkabı giymek tendinite yol açabilir. Yaş arttıkça tendonlar zayıflar ve hasarlanma ya da yırtılma olasılığı artar.
Aşil Tendiniti Belirtileri
Topuk arkasında ağrı, baldır kaslarında gerginlik, ayak bileği hareketlerinde ağrı ve kısıtlılık, bilek hareketi ile sürtünme hissi, topuk arkasında tendon üzerindeki ciltte şişlik, tendonda kalınlaşma ve düzensizleşme, hassasiyet ve ısı artışı gibi belirtileri olabilir. Tendon lifleri arasında kireçlenme (kalsifikasyon) ve tendonun kemiğe yapıştığı yerde diken gibi kemik büyümesi de oluşabilir. Ağrı ve tutukluk sabahları ve egzersizden sonraki gün daha fazla olabilir. Ani bir travma sonucu “çat” sesi ile şiddetli ağrı ve şişlik olması tendonun koptuğu anlamına gelebilir. Tendon kopması şüphesi varsa hemen doktora başvurulmalıdır.
Tanı
Ani bir travma sonrası gelişen şikayetler dışında topuk ağrılarında fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoruna muayene olmanız en doğrusudur. Travmatik olaylarda ise durumun ciddiyetine göre acil servis veya ortopedi polikliniğine başvurulabilir. Tanı öncelikle şikayetlerin sorgulanması ve fizik muayene ile konulur. Muayenede şişlik, hassasiyet, ısı artışı olup olmaması dokunularak değerlendirilir. Ayak bileğinin hareketleri kısıtlanmış mı kontrol edilir. Kemik sorunlarını ayırt etmek için Röntgen filmi çekilebilir. Ultrason ile tendon hareketleri, ödem ve liflerdeki yıpranma ya da yırtık görülebilir. Emar (MRG) filmi de tendon, kas, kıkırdak gibi yumuşak dokuları değerlendirmeyi sağlayabilir.
Tedavi
İlk tedavi seçenekleri kişinin kendi kendine uygulayabileceği istirahat, soğuk uygulama, nazik germe egzersizleri, ayağı yukarıda tutma gibi yöntemlerdir. Basit ağrı kesici ilaçlar kısa süre için reçete edilebilir. Ayak bilekliği veya tabanlık kullanımı yararlı olabilir. Bu yöntemler yeterli olmazsa fizik tedavi yapılabilir. Fizik tedavide TENS, sıcak ya da soğuk uygulamalar, ultrason terapisi, ESWT gibi araçlar kullanılabilir. Baldır kasları için eksantrik güçlendirme egzersizleri fizyoterapist gözetiminde uygulanması durumunda yararlı olabilir. Kortizon içeren iğneler iltihap ve ödemi azaltmak için yapılabilir. PRP tedavisi tendon zedelenmelerini iyileştirmede kullanılabilen yenilikçi bir yöntemdir. Şikayetlerin devam ettiği kişilerde son çare olarak cerrahi yöntemler gündeme gelebilir.
