Diskler kemikler arasında tampon görevi görür. Omurganın hareketine izin verir ve şok emici özelliktedirler. Dış kısımlarında sağlam ve sıkı bağ doku liflerinden oluşan annulus fibrozus, iç kısımlarında ise daha yumuşak jel kıvamında nükleus puplosus vardır. Diskler yıllar içinde, yaş ilerledikçe yıpranabilir. Su içeriği azalıp kıkırdağı sertleşebilir. Buna disk dejenerasyonu denir. Dejenerasyon, diskin dış kısmının normal sınırından öteye taşmasına yol açabilir. İşte bu taşma bulging’dir. Disk tüm arka kenarı boyunca hemen hemen simetrik taşma göstermişse “diffüz bulging” olarak ifade edilir. Taşmanın daha lokalize olması halinde fokal bulging ya da geniş tabanlı protrüzyon olarak tanımlanabilir.
Bulging tespit edildiğinde hastalara “bel fıtığı başlangıcı” olarak açıklanabilmektedir. Genel olarak bel fıtığı MR görüntüleri disk taşmasının derecesine göre bulging, protrüzyon, ekstrüzyon, sekestrasyon şeklinde sınıflanır. Bulging ile protrüzyonun farkı şudur: Bulging, diskin ya tüm kenar boyunca (diffüz) ya da tüm kenar boyunca olmasa da yine de uzun bir hat boyunca (fokal) komşu omur kemiği sınırlarını aşarak taşma yapmasıdır. Protrüzyon ise daha lokalize olarak diskin taşma yapmasıdır. Disk yıpranması (dejenerasyon) ile diskin esnekliği azalır, arka kenar boyunca omurilik kanalına doğru taşma görüntüsü verebilir. Yıpranma ilerlerse, diskin dış çeperindeki lifler yırtılırsa ve buna bağlı olarak asimetrik bir çıkıntı oluşursa protrüzyon olarak tanımlanır ki bu durum bel fıtığının ilk evresi olarak kabul edilebilir.
Bulging Fıtık Mıdır?
Bulging diskin yaygın (diffüz) bombeleşmesi olduğu için fıtık başlangıcı demek daha doğru olabilir. Diskin çeperindeki annulus fibrozus lifleri yırtılırsa merkezde bulunan jel kıvamındaki dolgu buradaki belirli yerden dışarı taşma yapabilir. Lokalize (belirli bir yerdeki) taşma “protrüzyon”dur ve bel fıtığı tabirine uyan ilk aşamadır.
Bulging Neden Olur?
Yıllar içinde disklerde gelişen yıpranmalar bulging’e yol açabilir. Yaşlılara özgü bir sorun değildir, gençlerde de görülebilir. Sürekli eğilip kalkma ve ağır taşıma gerektiren işler, duruş bozukluğu, bel ve karın kaslarının zayıf olması süreci hızlandırabilir. Sigara içmek, kötü beslenme, hareketsiz yaşam diğer risk faktörlerini oluşturur. Bulging zaman içinde yavaş yavaş gelişir fakat liflerin yırtılması ile protrüzyon oluşumu bir travma veya ters hareket ile birden bire de gerçekleşebilir.
Bulging Belirtileri Nelerdir?
Bel ve boyun emar (MR) görüntüleme sonuçlarında çok sık olarak raporlanan bir sorundur. Diskin olması gereken hattan hafif bir taşma yapması bunun için yeterlidir. Ancak bulging genelde şikayete yol açmaz. Bu nedenle MR görüntülemede sadece bulging izlenmesi halinde bel ya da boyun ağrılarının kaynağının bulunduğunu söylemek zordur. Eğer sinir kökleri disk taşması nedeniyle sıkışırsa kol veya bacakta ağrı, uyuşma, yürüme güçlüğü gibi belirtiler görülebilir. Protrüzyon ve daha ileri evredeki fıtıklar daha fazla taşma yaptıkları için bahsettiğimiz belirtilere yol açabilirler. Bulging evresinde ise sinir dokularının etkilenmesi ve belirti oluşması daha nadirdir.
Tedavi
Uyurken, otururken, çalışırken doğru postüre dikkat etmek sürecin ilerlemesini önleyebilir. Omurga çevresindeki kasları egzersizlerle güçlendirdiğinizde diskler daha az strese maruz kalır. Sağlıklı beslenme, sigaranın bırakılması diskin kanlanma ve beslenmesinin daha iyi olmasını sağlayabilir, yıpranma sürecini yavaşlatabilir. Ağrı ve kas spazmı için ilaç tedavisi kısa süreyle önerilebilir. Çeşitli fizik tedavi yöntemleri bel ve boyun fıtıklarında uygulanmaktadır. Fizik tedavinin başarı oranı yüksektir. Bulging fıtıklar çok nadiren ameliyat edilir. Sinir kökü veya omurilik sıkışmasına bağlı olarak kas güçsüzlüğü, mesane ve bağırsak problemleri, aylarca devam eden uyuşma oluşmuşsa ameliyat gerekebilir.Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Tedaviler hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.
