Bel kayması veya tıbbi ifadesi ile spondilolistezis, bel omurlarından birinin diğeri üzerinde öne doğru kaymasıdır. Öne doğru olan kaymaya anterolistezis denilir. Üstteki omur kemiğinin alttakine göre arkaya kayması durumu ise retrolistezis terimi ile ifade edilir. Spondilolistezis, bel ve bacak ağrısına yol açabilir. Çoğu kez egzersiz ve fizik tedavi ile tedavi edilebilir ancak bazen ameliyat gerekebilir.
Bel Kayması Belirtileri Nelerdir?
Bel kayması belirtileri çeşitlilik gösterir. Bazı kişilerde hiçbir şikayete yol açmaz, başkalarında ise günlük işleri yapmayı engelleyecek derecede hayatı olumsuz etkileyebilir. Sürekli devam eden bel ağrısı, bel ve bacaklarda tutukluk, bel bölgesinde hassasiyet, uyluk ve bacakta ağrı, bacak kaslarında gerginlik ve kasılma, yürürken aksama gibi şikayetlere yol açabilir. İlerlemiş bel kaymasında bacakta uyuşma, karıncalanma, kas güçsüzlüğü ve reflekslerde azalma belirtileri ortaya çıkabilir.
Bel Kayması Neden Olur?
- Doğuştan veya sonradan edinilmiş olarak bulunabilir. Her yaşta görülebilir. Çocuklarda görülen tipi genellikle doğuştandır. Gençlerde hızlı boy uzaması bir risk faktörü olabilir. Belin aşırı gerilmesine yol açan futbol, ağırlık kaldırma, cimnastik ve atletizm gibi sporlarda görülen yaralanmalar bel kayması nedeni olabilir. Kayma oluşmadan önce genelde bel kemiğinde çatlak oluşur; buna spondilolizis denilir. Bel kemiğinde çatlak olduğunda omur kemiğini yerinde tutan destek zayıflar ve bu durum bir süre sonra bel kaymasına dönüşebilir.
- Bel kemiğinde çatlak nedeniyle oluşan bel kaymasına “istmik spondilolistezis” denilir. En sık olarak L5-S1 omur kemikleri arasında olur.
- Omur kemiklerinin arka tarafındaki faset eklemlerde kireçlenmeye ya da disk yıpranmasına bağlı gelişen bel kaymasına ise dejeneratif spondilolistezis denilir. Dejeneratif tip bel kayması en sık L4-L5 seviyesinde olur.
- Doğumsal olarak faset eklemlerin yapısındaki bozukluğa bağlı gelişen bel kayması displastik veya konjenital spondilolistezis olarak adlandırılır.
- Bazen daha önceki bir bel cerrahisinin komplikasyonu olarak da bel kayması gelişebilir.
İlginizi Çekebilir: Bel Ağrısı Neden Olur? Tedavisi Nedir?
Bel Kayması İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Bel ve bacak ağrılarında fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümüne gidilir. Bele akut travma sonucu başlayan şikayetlerde ortopedi ve travmatoloji ya da beyin ve sinir cerrahisi bölümüne gidilir.
Bel Kaymasına Nasıl Tanı Konulur?
Şikayetlerin sorgulanması ve fizik tedavi tanıdaki ilk basamaktır. Bel kayması olan seviyedeki kemik çıkıntılarda dokunmakla hissedilen basamak belirtisi olabilir. Röntgen filmi ile bel kaymasına tanı konulabilir. Röntgen filmi ile bel kemiğinde çatlak olup olmadığı anlaşılabilir.
Daha detaylı inceleme için bilgisayarlı tomografi ya da emar (MR) görüntüleme yapılabilir. Böylece benzer şikayetlere yol açabilen tümör, enfeksiyon ya da bel kanal daralması gibi sorunlar olup olmadığı görülebilir.
Spondilolistezis, kaymanın şiddetine göre evrelenir. Bir omur kemiği genişliğinin %25’inden az kayma varsa evre I, %25-50 arasında kayma varsa evre II, %50-75 arası kayma varsa evre III, %75-100 arası kayma varsa evre IV olarak sınıflanır.
İlginizi Çekebilir: Bel – Boyun Fıtığı MR Raporu Terimleri Anlamları Nelerdir?
Tedavi
Bel kayması tedavisi kayma ve ağrının derecesine göre değişir. Özellikle evre I yani hafif spondilolisteziste egzersiz ve fizik tedavi ile şikayetler azaltılabilir ve kemiğin normal yerine dönmesine yardım edilebilir.
Fleksiyon egzersizleri ve lomber stabilizasyon egzersizleri bel kaymasına bağlı ağrı ve hareket kısıtlanmasına iyi gelmektedir. Bu egzersizlerle şikayetler azaltıldıktan sonra esneklik, kas güçlendirme ve dayanıklılık egzersizleri ile normal yaşama dönüşü sağlamak hedeflenir.
Spor yaralanmasına bağlı gelişen bel kaymasında iyileşme dönemi boyunca ikili mücadele gerektiren müsabakalardan kaçınılmalıdır. İyileşme birkaç hafta ya da ay sürebilir. Ağrılı dönemde bel korsesi kullanımı önerilebilir. Ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir. Belden yapılan epidural kortikosteroid enjeksiyonları ağrıyı azaltabilir.
Bel kaymasında öncelikle ameliyat dışı tedaviler tercih edilir. Ancak ilerlemiş (evre III ve IV) bel kaymasında spinal füzyon denilen omurganın vidalarla sabitlendiği ameliyatın yapılması gerekebilir.
Okumaya Devam Edin: Bel Ağrısı İçin Doğal Ağrı Kesiciler Nelerdir?
Bu makale Doktorfizik Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmış ve onaylanmıştır.