İnme vücudun pek çok fonksiyonunu etkileyen ağır bir hastalıktır. Kol ve bacakta güçsüzlük, konuşma güçlüğü, yutma bozukluğu, halsizlik ilk bakışta fark edilen önemli sorunlardır. Bunların üzerine bir de ağrı eklendiğinde kişinin yaşam kalitesi ciddi anlamda düşer. İnme geçirmiş hastaların yaklaşık yarısında ağrı şikayeti mevcuttur. İnme ile ilişkili ağrılar dört kategoride ele alınabilir: Santral ağrı sendromu, kompleks bölgesel ağrı sendromu, spastisiteye bağlı ağrı ve omuz ağrısı. Bu yazımızda santral ağrı üzerinde duracağız.
Nöropatik Ağrı Nedir?
Sinir sistemindeki bir hasar veya bozukluk nedeniyle ortaya çıkan ağrıya nöropatik ağrı denilir. Sinir uçları, sinir lifleri, sinir kökleri ya da omurilik ve beyindeki merkezi (santral) sinir yollarındaki sorunlar nöropatik ağrı oluşturabilir. Vücudumuzun sinir harici bir dokusu ya da organı zedelendiğinde ağrı duyusu için özelleşmiş sinir uçlarının bu hissi iletmesi ağrının en sık karşılaştığımız normal oluş şeklidir. Buna nosiseptif ağrı denilir. Nosiseptif ağrı hissi ile hasarlanan yer hakkında bilgi sahibi olur ve korumaya alırız. Hasar sona erdiğinde, iyileşme sürecine geçildiğinde ağrı diner. Nosiseptif ağrı faydalı ve gereklidir. Diğer taraftan nöropatik ağrı kroniktir yani uzun süre devam eder ve kişiye herhangi bir yararı yoktur.
Nöropatik Ağrı Belirtileri
Nöropatik ağrı belirtileri altta yatan nedene ve kişiden kişiye değişebilir. Geçici veya sürekli uyuşma hissi, karıncalanma, elektriklenme, yanma hissi, dokunmaya karşı hassasiyetin artması, kaslarda erime ve kuvvetsizlik, mesane, bağırsak ve cinsel fonksiyonlarda bozulma gibi belirtiler verebilir.
Periferik Nöropatik Ağrı
Nöropatik ağrı sinir sisteminde kaynaklandığı kısma göre 2 tiptir. Eğer sinir uçları, sinir lifleri veya sinir kökleri gibi periferik yapılardan kaynaklanıyorsa periferik nöropatik ağrı denilir. Şeker hastalığı, komoterapi (ilaç yan etkisi), sinir tuzaklanmaları, otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar gibi pek çok durumda periferik nöropati oluşabilir.
Santral Nöropatik Ağrı
İnme ve beyin hasarı ile ilişkili ağrı ise santral nöropatidir. En sık olarak duyu sinyal yollarının yoğun olduğu bir beyin kısmı olan talamus kaynaklıdır (bu nedenle talamik ağrı sendromu olarak da isimlendirilmektedir). Ancak duyusal sinir yollarının hasarlandığı diğer merkezi sinir sistemi yapılarından da köken alabilir. Yanma, iğne batması, bıçak batırılır gibi şiddetli ağrı oluşabilir. İnme sonrası santral kaynaklı ağrı hastaların %8-10’unda görülmektedir. İnmeden haftalar, aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir. İnme ile ağrının başlaması arasındaki süre farkı nedeniyle tanı konulması zor olabilir. İnme sonrası santral ağrının anormal nöroplastisite sonucu ağrı yollarında ortaya çıkan anormal sinyallere bağlı olduğu öne sürülmüştür. Santral ağrı bir kez ortaya çıktığında genelde devam eder ve tıbbi tedavi gerektirir.
İnme Sonrası Nöropatik Ağrı Tedavisi
Beyin kaynaklı kronik ağrının tedavisi zordur. İlk aşamada basit ağrı kesici ilaçlar denenebilir. Bunların etkili olmadığı görülürse daha yoğun tedavilere geçilir. Antidepresan ve antiepileptik ilaçlar bu amaçla kullanılmaktadır. Yoğun ilaç tedavisi bile hastaların ancak yarısında etkilidir. İlaç tedavileri ile ağrıda hafifleme olmazsa ameliyat gerektiren bazı tedaviler gündeme gelebilir. Derin beyin stimülasyonu ve spinal kord stimülasyonu ameliyatla beyin ya da omuriliğe elektrik uyarısı veren kabloların yerleştirildiği tedavi yöntemleridir. Bu yöntemlerde verilen sürekli elektrik sinyalleri ağrı hissinin azalmasını sağlar.
