İnme beyin damarlarında tıkanma, beyne pıhtı atması veya beyin kanaması nedeniyle aniden oluşan beyin hasarıdır. İnme aynı kalp krizi gibi birden bire oluşur. Kalp krizinde kalbi besleyen damarlarda tıkanma olurken inmede sorun beyne kan taşıyan damarlardadır. Beyin dokusuna kan akışı durduğunda birkaç dakika içinde sinir hücreleri ölmeye başlar. Bu nedenle inme tıbbi acil durumdur. İnme belirtileri fark edilmeye başlandığı anda tıbbi müdahaleye başvurulmalıdır.
İnmenin erken tedavisi kişinin hayatta kalma şansını arttırdığı gibi inmeye bağlı oluşabilecek engel durumunu da hafifletir. İnmenin erken tedavi edilebilmesi için inme belirtileri fark edilerek kişinin acilen sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekir.
İnme Belirtileri – İnme En Çabuk Nasıl Anlaşılır ?
İnmenin erken tanınması için yüz, kollar ve konuşma hızlıca değerlendirilir. İngilizce bu test akılda kalması için FAST (çabuk) şeklinde kodlanmıştır.
- Face (Yüz): Kişiden gülümsemesini isteyin. Yüzün bir yarısı donuk kalıyor mu bakın. Yüzün kayması, yüzün bir yarısının aşağı sarkması veya ağız kenarından salya akması inme belirtisidir.
- Arms (Kollar): Kişiden her iki kolunu kaldırmasını isteyin. Bir kol aşağıda kalıyor mu? Kolun veya bacağın güçsüzleşmesi, bir şeyleri tutamamak, ayağı kaldıramamak, aniden kol veya bacakta hissizlik gelişmesi. Kolun veya bacağın kendimize ait değilmiş gibi hissedilmesi inme belirtisidir.
- Speech (Konuşma): Kişiden kısa bir cümle söylemesini isteyin. Peltek veya garip mi konuşuyor? Konuşma bozukluğu, birden konuşmanın değişmesi, dilin ağza dolanması ve anlaşılmaz konuşmak inme belirtisidir.
- Time (Zaman): Eğer bu belirtilerden en az biri varsa zaman kaybetmeden 112’yi arayın.
İnme tedavisinde dakikalar hayati önemdedir. Hastaneye kendi imkanlarınızla ulaşmaya çalışmak zaman kaybına neden olabilir. Ambulans ekibi durumu daha iyi değerlendirebilir ve ihtiyacınız olan tedaviye hemen ulaşmanızı sağlayabilirler.
Bir sağlık kuruluşunda yapılacak hekim muayenesi ve beyin görüntülemesi (MR veya Tomografi) ile beyin dokusunda hasar olup olmadığı ve kanama geçirilip geçirilmediği anlaşılmakta, tanı konulmaktadır. Tedaviyi belirleyeceği için inmenin tipi hemen belirlenmelidir. Sonraki aşamada bu inmenin kalple veya diğer damarlarla ilişkisi olup olmadığı, erken yaşta ise sebep olabilecek diğer hastalıklarla ilişkisi gibi durumlar araştırılabilmektedir.
- İnme damar tıkanıklığına bağlıysa doktor aspirin veya pıhtı eritici tedavi verebilir. Bu tür tedaviler belirtilerin başlamasından itibaren ilk 3 saatte en iyi etkiyi verirler.
- Eğer inme beyin kanamasına bağlıysa pıhtı eritici ilaçlar durumu kötüleştirebilir. Beyin kanamasına bağlı inmelerde kanamayı durdurucu tedaviler uygulanır.
İnme Habercisi Belirtiler Nelerdir?
Bazen inme bir anda değil, kademeli şekilde yerleşir. Aşağıdaki inme habercisi belirtilerin varlığında hemen 112’yi arayın:
- Yüz, kol veya bacakta, vücudun bir yarısında uyuşma veya güçsüzlük
- Diğer insanları anlamada zorlanma veya kafa karışıklığı
- Konuşma güçlüğü
- Tek ya da her iki gözle görme bozukluğu, ani görme kaybı
- Yürüme ve denge bozukluğu
- Baş dönmesi; bulantı, kusma, hıçkırık veya yutma bozukluğu
- Sebepsiz yere başlayan şiddetli baş ağrısı
- Bilinç kaybı, aniden düşme, bayılma
Bazen bu belirtiler oluşur ve kısa sürede kendiliğinden düzelir. Bu duruma Geçici İskemik Atak (GİA) denilir. Sebebi beyne olan kan akımının kısa süreli azalması veya durmasıdır. GİA sıklıkla tam inmenin habercisidir. Bu uyarıyı asla hafife almayın ve hemen hastaneye başvurun.
İnmeye Hazırlıklı Olun
Türkiye’de her yıl 250.000 kişi inme geçiriyor. İnme geçiren her 100 kişide ortalama 20 kişi ilk ayda ölüyor. Hayatta kalanların önemli bir kısmında uzun süreli yeti kayıpları ve engellilik durumu oluşuyor. İnme her an birden bire oluşabilecek bir hastalıktır. Acil duruma hazırlıklı olmak büyük fark yaratabilir:
- İnme belirtilerini öğrenin ve aile ile arkadaşlarınızı da bilgilendirin.
- Allerjileriniz, kullandığınız ilaçlar gibi tıbbi bilgilerinizi içeren bir kartı cüzdanınızda bulundurun.
- Aile üyelerinizle inmeyi tanıma testi FAST’ı yapın.
- 112’yi arama, olayı tarif etme ve adres vermeyi prova edin.
İnme aslında büyük ölçüde önlenebilecek bir hastalıktır. Risk faktörlerinin daha iyi anlaşılması ile özellikle gelişmiş ülkelerde eskiye kıyasla çok daha az kişi inmeden dolayı ölmektedir. Erken tedavi yöntemleri hastalığın hafif atlatılmasına yardım eder. İnme geçirmiş kişilerinin tekrar verimli bir hayata dönmelerini sağlamak için rehabilitasyon yöntemleri de sürekli gelişmektedir.
