Radikülopati kol veya bacakta ağrı, uyuşma ve kuvvet kaybına neden olabilen sinir kökü sıkışması ya da iltihabıdır. Sinirlerin kök seviyesindeki zedelenmede şikayetler sorunun gerçekleştiği yer dışında o sinirin uzandığı kol ya da bacağa da yayılarak da ağrı, uyuşma, kuvvetsizlik, koordinasyon bozukluğu gibi sorunlara yol açar. Sinir kökü zedelenmesinin yol açtığı ağrılar radiküler ağrı olarak ifade edilir.
Omurgamız leğen kemiğinden boyna kadar 33 omur kemiğinden oluşur. Boyun (servikal), sırt (torakal), bel (lomber), sağrı (sakrum) ve kuyruk (koksiks) olmak üzere birbirinden farklı özellikler gösteren beş bölümde incelenir. Boyun, sırt ve bel omurları arasında intervertebral disk denilen yumuşak, bağ ve kıkırdak dokudan oluşmuş, şok emici diskler yer alır. Diskler yıpranma ve zedelenme sonucu esnekliğini yitirip sinir köklerinin olduğu yere doğru taşma yapabilir. Buna fıtık denir. Bel ve boyun fıtıkları radikülopatinin başlıca nedenleridir. Ancak başka pek çok nedene bağlı olarak da sinir kökleri sıkışabilir.
Radikülopati Nedenleri
- Disk herniasyonu (fıtık)
- Dejeneratif disk hastalığı
- Omurga kireçlenmesi
- Omurga tümörleri
- Omurga kanalı daralması (spinal stenoz)
- Kompresyon fraktürleri (omurga kırıkları)
- Bel kayması (lomber spondilolistezis)
- Şeker hastalığı
- Enfeksiyon
- Vaskülit
- Radyasyon (radyoterapi)
Risk Faktörleri
- Yaşlılık
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Fazla kilolu olmak
- Sigara içiciliği
- Duruş bozukluğu
- Yanlış antrenman tekniği
- Yanlış pozisyonda yük taşıma
- Tekrarlayan zorlanmalar
- Travmalar (trafik kazası, düşme vb)
Belirtileri
Radikülopatide şikayetler etkilenen sinir kökünün uzandığı vücut kısımlarına dağılım gösterir. Buna radiküler ağrı denir. Yansıyan ağrı ile karıştırılmamalıdır. Yansıyan ağrıda da vücudun bir yerindeki sorun başka bir bölgede belirti verir (örneğin safra kesesi iltihabının sağ omuz ağrısı yapması) ancak mekanizması farklıdır.
Servikal radikülopati: Boyunda en sık C5-6 ve C6-7 seviyelerinde sıkışma olur. Boyun seviyesinde oluşan radikülopatide boyun, omuz, sırt ya da kol ağrısı hissedilebilir. Bir taraf kolda uyuşma ve güçsüzlük gelişebilir. Boynun belli hareketleri şikayetleri arttırabilir.
Torakal radikülopati: Sırt bölgesinde oluşan radikülopati boyun ve bele kıyasla daha nadirdir. Bir taraf kaburgalarda, yan tarafta veya karında yanma veya batma tarzında ağrı yapabilir. Uyuşma-karıncalanma hissedilebilir. Belirtileri safra kesesi sorunları, karın içi diğer problemler, kalp hastalıkları ile karışabilir.
Lomber radikülopati: Belde en sık L4-L5 ve L5-S1 seviyelerinde sıkışma olur. Bel, kalça ve bacak ağrısı yapabilir. Bacakta veya ayakta kuvvetsizlik, uyuşma, karıncalanma (siyatik) olabilir. Bazı bel hareketleri ile, uzun süre oturmakla veya yürümekle belirtiler şiddetlenebilir. Mesane ve bağırsaklara giden sinirler sıkışırsa idrar veya gayta kontrolü bozulabilir.
Olası Diğer Nedenler
Radikülopatide görülen belirtilerin bir kısmı veya tamamı başka sorunlarda da ortaya çıkabilir. Periferal nöropati, ligament instabilitesi, omuz sorunları, torasik çıkış sendromu, brakiyal pleksus yaralanması, Parsonage-Turner sendromu, sistemik hastalıklar benzer şikayetler oluşturabilecek hastalıklardan bazılarıdır.
Tanı
Tıbbi öykü ve fizik muayene ile tanı konulabilir. Bel/boyun muayenesi, kol ve bacakların kas gücü, duyu, refleks muayenesi, sinir kökü sıkışmasını provake eden özel testler ile şikayetlerin ortaya çıkarılması genellikle radikülopati tanısı koymak için yeterli bilgi sağlar. Servikal radikülopati için Spurling testi, lomber radikülopati için düz bacak kaldırma testi ağrıyı arttıran veya yeniden üreten özel manevralara örnektir. Olası diğer nedenleri dışlamak ve tanıyı kesinleştirmek için laboratuvar tetkikleri ve görüntüleme yapılabilir. Röntgen filmi, MRG, BT omurgayı görüntülemek için kullanılan yöntemlerdir. Sinir fonksiyonları EMG testi ile değerlendirilebilir.
Tedavi
Radikülopati şikayetleri çoğu kez istirahat, ağrı kesici ilaçlar, fizik tedavi uygulamaları, manuel terapi, egzersiz gibi yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Hastaların büyük bir kısmında ameliyatsız tedavilerle 1,5 ila 3 ayda yanıt alınır. Eğer fizik tedavi ile başarı sağlanamazsa, bel-bacak ya da boyun-kol ağrısı uzun süre (3-6 ay) kesintisiz devam ederse, radikülopati ile ilişkili mesane-bağırsak sorunları varsa, kol veya bacakta ilerleyici kas güçsüzlüğü gelişiyorsa ameliyat gerekebilir. Ameliyatta sinir kökü sıkışması yapan fıtık, kemik çıkıntısı gibi nedenler ortadan kaldırılabilir. Bazı kişiler için ameliyat yerine epidural steroid enjeksiyonları (Röntgen görüntülemesi / floroskopi eşliğinde omurgada sorunlu kısma kortizon iğnesi yapılması) faydalı olabilir. Steroidler uygulandıkları bölgedeki iltihabı hızlıca azaltarak rahatlama sağlar.
Kullanılan görsel: Siyatik – commons.wikimedia.org
