Omuz yırtığı olarak bilinen sorun, omuz eklemindeki çeşitli kas lifi, tendon, ligament ve kıkırdak dokusunun zedelenmesi, kısmi ya da tam yırtıklarının halk arasındaki genel ifadesidir. Omuz ekleminin çok hareketli olması onu zedelenmelere yatkın kılar. En sık görülen zedelenme tipleri lif gerilmesi, sıkışması, zedelenmesi ve yırtıklardır. Omuz yırtığı oldukça geniş bir kavramdır. Bu karmaşık eklemdeki pek çok yapıya özel zedelenme tipleri bulunmaktadır. Omuzda ağrı, hareket kısıtlılığı, kuvvetsizlik gibi şikayetlere yol açan gerçek nedeni anlamak tedavi için de yol göstericidir.
Omuz İncinmesi
Kürek kemiğinin akromion denilen çıkıntısı ile köprücük kemiğinin yaptığı ekleme akromioklavikular eklem (AC eklem) denir. Omuzun üst kısmındaki bu eklemin incinmesi (İngilizce: sprain) akromioklavikular eklem yaralanması olarak ifade edilir. İki kemiği birbirine bağlayan ligamentlerin gerilmesi veya yırtılması AC eklemin yerinden oynamasına veya ayrışmasına yol açabilir. Trafik kazası, uzatılmış kolun üzerine düşmek gibi travmalar AC eklem incinmesinin başlıca nedenleridir.
Ligament hasarı ve kemiklerin birbirinden ayrılma miktarına göre AC eklem yaralanmaları derecelendirilir. Evre 1 yaralanmada ligament gerilir ve kısmen yırtılabilir fakat kemikler birbirinden uzaklaşmaz. Evre 2 yaralanmada ligamentler yırtılır, ağrı ve şişlik olur. Evre 3 yaralanmada ise kemikler birbirinden uzaklaşır, köprücük kemiği yerinden çıkabilir. Kas liflerinin de koptuğu daha şiddetli evre 4, 5 ve 6 yaralanmalar da tanımlanmıştır ancak bunlar nadir görülür.
Omuz Zorlanması
Omuzda bulunan bir kas veya tendon lifinin gerilmesi ya da zedelenmesi omuz zorlanması (İngilizce: strain) olarak ifade edilebilir. Omuz uzun süre aynı pozisyonda kaldığında, bilgisayar başında kötü postür ile uzun süre oturulduğunda, ağır bir sırt çantası tek omuza asılarak taşındığında omuz liflerinde zorlanma olabilir. Yüzme ve tenis gibi kolların sürekli baş üstüne kadar kaldırılması gereken sporlarda da sık görülen bir sorundur.
Omuz Yırtığı
Omuz eklemine hareket sağlayan veya ekleme sağlamlık veren yumuşak dokuların birinde yırtık oluşabilir. Söz konusu yırtık kas, tendon veya kürek kemiğinde eklem yüzünün kenarını oluşturan kıkırdak dokusu labrumda meydana gelebilir.
Kas ve tendon yırtıkları kısmi ya da tam kat olabilir. Tendon tamamen koparsa bu duruma rüptür denilir. Omuz yırtıkları ani bir yaralanma veya aşırı kullanıma bağlı zaman içinde gelişebilir. Küçük yırtıklar daha büyük yırtılmalara ve kopmalara yol açabilir. Spor, hobi ya da iş gereği kolun aynı hareketleri aşırı sayıda yapmak durumunda kalması lif zedelenmelerinin başlıca nedenidir. Travmaya bağlı oluşan omuz çıkığı sırasında da kas ve tendonlar yerlerinden kayarak ve gerilerek yırtılabilir. Omuz kireçlenmesi yaş ilerledikçe görülme sıklığı artan bir artrit türüdür. Kireçlenmede kemik çıkıntılar oluşması nedeniyle tendonlar sıkışabilir ve maruz kaldıkları sürtünme artabilir; kireçlenme lif yırtığının bir diğer nedenidir.
Omuz lif yırtıkları ağrı, hareket kısıtlılığı ve kolun o kası ilgilendiren belli hareketlerinde kuvvetsizlik şikayetine neden olur. Şikayetler her zaman zedelenmenin derecesi ile orantılı değildir. Omuz eklem MRG’de (emar filmi) izlenen küçük bir zedelenme şiddetli ağrı yapabilir, buna karşın lifte tam bir kopma olmasına rağmen hiç ağrı olmayabilir.
Rotator Kaf Yırtığı
Kol kemiğini kürek kemiğine bağlayan ve omuz eklemi etrafında yer alan kas grubuna rotator kaf veya rotator manşet kasları denilir. Bu kaslarda veya tendonlarındaki yırtıklar rotator kaf yırtığı olarak adlandırılır.
Biseps Tendon Yırtığı
Biseps kası kolun ön kısmında yer alan, dirseği büktüğümüzde şişkinleşen kasımızdır. Biseps kası omuza iki tendon vasıtası ile tutunur. Kısa tendon bisepsi kürek kemiğinin korakoid çıkıntısına bağlar. Uzun tendon ise omuz eklem soketinin üst kısmına yani glenoid labrumun üst ucuna bağlar. Biseps kasının uzun tendonunda yırtılma oldukça sık görülen bir sorundur. Kısa tendon ise yerleşimi nedeniyle kolay kolay yaralanmaz.
Labral Yırtık
Omuz yırtıklarından sonuncusu kürek kemiğinde omuz eklemini oluşturan çukur kısmın etrafını çevreleyen, labrum adı verilen kıkırdak dokuda oluşan yırtılmalardır. Kol kemiğinin yuvarlak baş kısmı, kürek kemiğinin ona karşılık gelen çukurundan çok daha büyüktür. Labrum bu çukuru genişleterek omuz eklemini sağlamlaştırır. Labruma tutuna birkaç bağ vardır. Bu bağların zorlandığı travma ya da aşırı kullanım sonucu labrum yırtığı oluşabilir.
Labrumun üst kenarına biseps kasının uzun tendonu tutunur. Bu bölgedeki labrum yırtığına SLAP yırtığı denilir. Biseps tendon yırtığı ve SLAP yırtığı beraber olabilir. Labrumun alt ön kenarında oluşan yırtığa ise Bankart yırtığı denilir. Omuzun arkasını etkilemesi halinde ters Bankart yırtığı olarak isimlendirilir.
Labral yırtıklarda eğer kıkırdağın bir parçası kemikler arasında sıkışırsa, kol hareket ettirilirken çıtlama veya kütleme sesi alınabilir. Eklemde takılma hissi olabilir yani belli bir açıdan öteye hareketi kısıtlanabilir.
