Akromiyoklaviküler eklem veya AC eklemi omzun üst kısmında yer alan bir eklemdir. Kürek kemiğinin akromiyon denilen çıkıntısı ile köprücük kemiğini (klavikula) birbirine bağlar.
Akromiyoklaviküler eklem 3 bağ (ligaman) ile sağlamlık kazanır. Bunlar akromiyoklaviküler ligaman, korakoakromiyal ligaman ve korakoklavikular ligamandır.
Akromiyoklaviküler eklemin şekli kişiler arasında büyük varyasyonlar gösterebilir. Bazı kişilerde kemikler arasında menisküs denilen kıkırdak doku yer alabilir. Menisküs tüm eklem hattı boyunca veya eklemin yarı mesafesine kadar yer kaplayabilir. Eklem normalde plana tipi sinoviyal eklemdir, yani eklem kapsülü vardır, içinde eklem sıvısı içerir ve kayma hareketi yapabilir. Ancak bazı kişilerde eklem boşluğu içermeyen fibröz yapıda olabilir.
Görevi
Akromiyoklaviküler eklem kolu başın yukarısına kaldırabilmeyi sağlar. Kürek kemiği için destek görevi görür, kolun daha büyük açıda döndürülebilmesine imkan verir. Kol ile köprücük kemiği arasında kuvvet transferi yapar.
Sağlık Açısından Önemi
AC eklem omuz yaralanmalarında hasarlanabilir ayrıca ileri yaşta görülme sıklığı artan eklem kireçlenmesinin (osteoartrit) sık tuttuğu yerlerden biridir. AC eklemin yapısı omuz sıkışma (impingement) sendromuna zemin hazırlayabilir.
AC Eklem Çıkığı
AC ayrışması veya dislokasyonu olarak adlandırılan bu durum omuz çıkığı demek değildir. Omuz çıkığında kol kemiği (humerus) kürek kemiğinin çukuru glenoidden çıkar.
AC eklem dislokasyonu futbol, Judo, Amerikan futbolu, binicilik, bisiklet, kayak gibi sporlarda yaralanma sonucu oluşabilir. Omuz üzerine veya uzatılan kol üzerine düşme çıkığa yol açabilir. AC eklem yaralanmaları erkeklerde kadınlara kıyasla 5 kat daha sıktır. En sık 20-30 yaşları arasında oluşur.
Eklem ayrışmasının ciddiyetine göre evre I’den VI’ya kadar sınıflanmıştır. En hafif olan evre I çıkıktır. Evre I’de eklem mesafesi normaldir (4mm’den az) ancak AC ligamanda gerilme ya da kısmi yırtık vardır. Evre II’de AC ligaman tam yırtılmıştır, korakoklaviküler (CC) bağ kısmi zedelenmiştir, eklem mesafesi artmıştır (5mm’den fazladır). Evre I ve II yaralanmalar ameliyat gerektirmez ve fizik tedavi ile iyileşebilir.
Evre III yaralanmada hem AC hem de CC bağ kopar. Röntgen filminde köprücük kemiğinin alt kenarı akromiyonun üst kenarından yukarıda görülür. MRG’de ligaman yırtıkları görülebilir. Eklem dokunmakla hassas ve şiş olabilir. Evre III çıkıklar da genelde ameliyat gerektirmez ve fizik tedavi ile iyileşebilir fakat normal fonksiyona dönüş 4-5 ay kadar uzun zaman alabilir. Eklemde kalıcı şekil bozukluğuna yol açabilir.
Evre IV-V-VI çıkıklar hemen her zaman ameliyat gerektirir. Çok sayıda ameliyat tekniği mevcuttur. Plak, vida, kas transferi, ligamentoplasti, ligament rekonstrüksiyonu gibi teknikler kullanılabilir. Açık veya kapalı (artroskopik) ameliyat yapılabilir.
AC Eklem Osteoartriti
Osteoartrit veya kireçlenme travma zemininde veya ileri yaşa bağlı olarak gelişebilir. Kemiklerin ekleme bakan yüzlerindeki kıkırdak tabaka incelir hatta kaybolabilir. Kemik kenarlarında büyüme, dikensi çıkıntılar (osteofitler) oluşabilir. Eklemi tutan bağlarda kalınlaşma ve sertleşme görülebilir. Sonuçta eklem hareketleri azalabilir, ağrı ve tutukluk şikayetine neden olabilir. Tedavisinde fizik tedavi, kortikosteroid enjeksiyonları, egzersiz ve ameliyat seçenekleri mevcuttur.
Referans
- Wong M, Kiel J. Anatomy, Shoulder and Upper Limb, Acromioclavicular Joint. [Updated 2018 Dec 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 Jan-.
