Diz ağrısı onlarca farklı nedenden kaynaklanabilir. Sorunun nedenini anlamak ve tanı koymada ağrının yerleşimi önemli bir ipucudur. Ön diz ağrısı, dizin iç yan tarafındaki ağrı, dizin dış yan kısmında ağrı, eklemin içinde hissedilen ağrı, dizin arkasında hissedilen ağrı için farklı problemler öne çıkar.
Dizin arkasında ağrı; kas veya bağ yaralanması gibi basit bir nedenden oluşabilir ya da osteokondrom gibi nadir görülen bir tümöre bağlı olabilir. Ani travma sonucu oluşan ağrılar hariç, diz arkası ağrısı için ilk olarak fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoruna görünmelisiniz. Travmatik yaralanmalarda ise ilk olarak ortopedi ve travmatoloji doktoruna muayene olunması uygundur.
İlginizi Çekebilir : “Diz Ağrısı İçin Hangi Doktora Gidilmeli?”
İçindekiler
- Kas-Tendon Yaralanmaları
- Bağ-Ligament Yaralanmaları
- Menisküs Yırtığı
- Ortak Peroneal Sinir Zedelenmesi
- Kemik Ağrıları
- Bursitler
- Kistler
- Damar ve Sinir Zedelenmeleri
1. Kas-Tendon Yaralanmaları
Tendonlar kasların kemiğe tutunmalarını sağlayan uzantılarıdır. Tendon yaralanmaları sıklıkla tekrar tekrar mekanik yüklenmenin yol açtığı yıpranma ile ilişkilidir. Dizin arkasında hamstring, gastroknemius ve popliteus kas-tendon bileşkeleri bulunur.
1.1. Hamstring Kas-Tendon Yaralanmaları
Hızlı koşmayı gerektiren sporlarda hamstring yaralanmaları sık görülür. Kasların yeterince esnek olmaması, ısınma hareketlerinin ihmal edilmesi ve yanlış koşma tekniği gibi nedenlerle hamstring zedelenmesi olabilir.
Hamstringin bir parçası olan semimembranozus kas tendon zedelenmesi dizin arka iç yan tarafında ağrı ve hassasiyet ile kendini gösterir. Dizin arkasındaki kas ve tendonların zedelenmesi ile doku içine kanama oluşabilir. Kanın doku içinde birikerek kitle etkisi yapmasına hematom denilir. Diz arkasındaki bir hematom o bölgedeki sinir liflerine bası yaparak uyuşma, his kaybı ve kas kuvvetsizliği gibi nörolojik şikayetlerin ortaya çıkmasına yol açabilir.
1.2. Gastroknemius Kas-Tendon Yaralanmaları
Diz arkasında gastroknemius kas-tendon yaralanması ağrı nedeni olabilir. Dizi dirence karşı bükme ve parmak ucunda yükselme hareketleri gastroknemius kasını zorlayabilir. Gastroknemius zedelenmesi tek başına veya başka yumuşak doku yaralanmaları ile beraber olabilir.
1.3. Popliteus Kas-Tendon Yaralanmaları
Diz arkası ağrısının en sık nedenlerinden biri popliteus kası ile ilişkili sorunlardır. Bu kasın gerilmesi ya da aşırı yorulması zedelenmeye yol açabilir. Popliteus kası yırtılırsa doku içine kanama oluşabilir.
- Dizin 15-30 derece bükülü olarak yük taşıdığı durumda popliteus kasına bağlı ağrılar artar.
- Yürürken ayağın yerden kalkarak salınmaya başladığı aşamada diz arkası ağrısının artması da popliteus zedelenmesine işaret edebilir.
2. Bağ-Ligament Yaralanmaları
Dizin arka tarafındaki bağ yaralanmaları çoğunlukla tek başına olmaz, daha büyük bir yaralanmanın parçası olarak oluşurlar.
Dış yan bağ, popliteus kası ve popliteofibular ligament diz arkasında “posterolateral kompleks” ifadesi ile genelde beraber anılırlar. Posterolateral kompleks yaralanmaları ise nadiren tek başına olur. Bu yaralanmalara ön çapraz bağ yaralanması veya arka çapraz bağ yaralanması eşlik edebilir. Bu nedenle daha sık görülen ön ve arka çapraz bağ yaralanmalarında diz arkası da mutlaka değerlendirilir. Diz arkasındaki bağların zedelenmesi fark edilmezse dizde kronik instabilite oluşabilir.
Dizin bağ-ligament yaralanmalarının tedavisinde PRP, kök hücre tedavisi ve proloterapi gibi rejeneratif rehabilitasyon yöntemleri gün geçtikçe daha çok uygulanan yenilikçi yaklaşımlar arasındadır.
3. Menisküs Yırtığı
Menisküs yırtığı dizde takılma, kilitlenme şikayetleri yapabilir ve nadiren diz arkası ağrısı olarak belirti verebilir. Özellikle iç menisküsün arka boynuzundaki yırtıklar diz arkasında ağrı yapabilir.
4. Ortak Peroneal Sinir Zedelenmesi
Dizin arka dış kısmının yaralanmaları ortak peroneal sinir denilen sinir lifinin zedelenmesine yol açabilir. Bu nedenle dizin arka dış yan yaralanmaları muayene edilirken duyu, kas gücü ve refleks değerlendirmelerini içeren tam bir nörolojik muayene yapılmalıdır.
5. Kemik Nedenli Ağrılar
Dizin arka kısmında kemiklerden kaynaklanan ağrı aslında pek sık değildir. Kemiklerde kireçlenme (osteoartrit), kaval kemiğinde stres kırığı ve kemik tümörleri diz arkasında ağrı yapabilen kemikle ilişkili nedenlerdir. Osteokondrom, osteosarkom, kondroblastom, enkondrom, sinoviyal kondromatozis, pigmente villonodüler sinovit gibi tümörler de diz ağrısı yapabilir.
İlginizi Çekebilir : “Kemik Ağrısı Neden Olur?“
6. Bursitler
Diz eklemi çevresinde bursa denilen, görevleri hareket sırasında sürtünmeyi azaltmak olan sıvı dolu keseler bulunur. Aşırı hareket sonucunda bursalar zedelenebilir ve bursit denilen inflamatuar durum oluşur. Bursitler, diz ağrılarının sık rastlanan nedenlerindendir.
7. Kistler
Diz arkasında eklem kireçlenmesi, romatizma, enfeksiyon veya kanser nedeniyle kist oluşabilir. Diz arkasında en sık görülen kist; baker kisti ya da diğer adı ile popliteal kisttir. Eklem zarının diz arkasına doğru fıtıklaşması ya da kaslar arasında yer alan bursadan sıvı kaçışı ile bu kist oluşabilir.
Popliteal kistler; artrit, ligament yırtığı, menisküs yırtığı, sarkoidoz hatta lenfoma gibi durumlarla ilişkili olabilir. Dizin arkası elle muayene edildiğinde şişlik hissedilebilir. Kist, etrafındaki dokuları sıkıştırdığı için; bazen ise yırtılıp sıvı içeriği etrafa sızdığından dolayı, ağrı yapabilmektedir.
8. Damar ve Sinir Zedelenmeleri
Diz arkasında damar ve sinir yapılarını etkileyen sorunlar da olabilir. Popliteal arter tuzaklanma sendromu, damar baloncukları (anevrizmalar), damar içi pıhtı oluşumu (derin ven trombozu), diz arka çukurunda sinir sıkışması ağrıya yol açabilir. Diz kapağı ağrısı ve beldeki sorunlar diz arkasına yansıyan ağrılar oluşturabilir.
Diz Arkası Ağrısı Nasıl Muayene Edilir?
Diz ağrısına tanı koymada en etkili yaklaşımlardan biri, ağrının yerleşiminden yola çıkmaktır. Ağrının dizin önünde, iç kısmında, dış kısmında ya da arkasında hissedilmesine göre farklı tanılar öne çıkar.
Dizin arkasında hissedilen ağrılar, ön ya da yan kısımlarda hissedilen ağrılara göre daha az sıklıktadır. Diz arkası ağrısı; kemik, kas, tendon, ligament, sinir, damar ve bursa gibi yapılardan kaynaklanabilir. Ağrının gerçek kaynağını bulabilmek için tüm bu yapıların anatomisini iyi bilmek gerekir.
Şikayetlerin ortaya çıkış şekli, seyri ve eşlik eden diğer bulgular tanı için ipucu verir. Muayenede yürüme şekli, diz ekleminin stabilitesi (sağlamlığı), hareket derecesi, dokunmaya hassas noktalar, şişlik olup olmaması gibi özelliklere bakılır. Röntgen filmi, emar görüntüleme (MRG) ve ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemleri tanıyı netleştirmede yararlıdır.
İlginizi Çekebilir : “Diz Egzersiz Programı – Diz Kuvvetlendirme Egzersizleri“
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Ameliyatsız diz ağrısı tedavisi hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.
