Frontal lob sendromu frontal loblardaki prefrontal alanlarda bulunan gri cevherin hasarı veya fonksiyonlarının bozulması sonucu gelişen davranışsal, duygusal ve bilişsel semptomlar kümesidir. Gözlenebilen belirti ve bulguların niteliği, şiddeti ve çeşitliliği kişiden kişiye değişir. Frontal lob sendromu ilk olarak kafa travması sonrası belirgin kişilik değişikliği gözlenen ünlü Phineas Gage vakası ile tanımlanmıştır.
Anatomi
Anatomik olarak frontal lob, santral sulkusun önünde yer alan beynin en büyük lobudur. Primer motor korteks, suplemental ve premotor korteks ve prefrontal korteks olarak alt bölümlere ayrılır. Primer motor, suplemental motor ve premotor bölgelerdeki hasar vücudun karşı tarafında hareket becerilerinin kaybına ve güçsüzlüğe neden olur. Dominant hemisferdeki inferolateral alanlar (Broca alanı) lisan ifadesi ile alakalıdır ve hasarı akıcı olmayan tip afazi yapar. Frontal lob sendromu genel olarak prefrontal korteks hasarına bağlı gelişen bir klinik sendromdur. Etkilenen yerler arasında anterior singulat, lateral prefrontal korteks, orbitofrontal korteks ve frontal kutuplar olabilir.
Belirti ve Bulgular
Frontal lob sendromunda beynin motivasyon, planlama, sosyal davranış, dil/konuşma gibi yüksek düzey fonksiyonları etkilenir.
Frontal lob sendromunun davranışsal ve duygusal özellikleri arasında abuli (istenç kaybı), apati (duygusuzluk), endişe yoksunluğu, konfabulasyon (zihindeki boşlukların uydurma öykülerle doldurulması), perseveratif (bir düşünce veya davranışa saplanıp kalma) cevap, spontanlığın kaybı, hedefe yönelik davranışı devam ettirememe, yararlanma davranışı, çevresel bağımlılık, uyarıya bağlı davranış, organizasyonsuzluk, yeni bilgilere göre davranışları değiştirememe, risk alıcı davranışlar, inhibisyonun kaybı, huzursuzluk, dikkat dağınıklığı, hipomani, sosyal uygunsuzluk sayılabilir.
Neden Olur?
Travma, nörodejeneratif hastalıklar, beyin tümörü, inme (beyin kanaması, beyin damarının pıhtı nedeniyle tıkanması) gibi beyin hasarı yapan hastalık ve sorunlara bağlı gelişebilir. Frontal lob orijinli epilepsi, HIV, multiple sklroz ve erken başlayan demans da sebep olabilir.
Tanı
Tıbbi öykü ve nörolojik muayene frontal lob tanısı koymada anahtardır. Muayenede yukarıda bahsettiğimiz belirti ve bulgular değerlendirilir. Klasik nörolojik muayene frontal lobları değerlendirmede yetersiz kalabilir. Dikkat, hafıza, uygunsuz cevapların baskılanabilmesi, kelime üretimi, soyut akıl yürüme, yargı, lisan, yarı-ihmal gibi alt başlıklara özel muayene ve değerlendirmeler yapılır. Beyin BT, MRG gibi tetkikler frontal lob hasarını gösterebilir.
Frontal lob sendromu tanısı koymadan önce zihinsel bozukluk yapabilen B12 vitamini eksikliği, tiroid disfonksiyonu, sfilis, gelişimsel bozukluklar, zehirlenmeler gibi nedenler gözden geçirilmelidir.
Tedavi
Tedavi altta yatan hastalığa göre değişir. Nörodejeneratif hastalıkların kesin bir tedavisi olmamakla beraber bazı ilaç tedavileri yarar sağlayabilir. Fizik tedavi, iş ve uğraşı tedavisi, konuşma terapisi fonksiyonel kısıtlılıkları aşmada etkili olabilir.
Referans
- Pirau L, Lui F. Frontal Lobe Syndrome. [Updated 2019 Dec 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 Jan-.
