Toplumdaki yaygın inanışın aksine, bel ağrılarının büyük bir kısmı “non-spesifik” yani belli bir nedenle ilişkilendirilemeyen karakterdedir. Bel MRG’lerde görülen, “bel fıtığı” olarak bilinen anormallikler, çoğunlukla hastanın şikayetinin kaynağı değildir. Bu durumu açıklamak için bel ağrılarında biyopsikososyal yaklaşım geliştirilmiştir. Yani kronik bel ağrılarının büyük bir bölümünde biyolojik (fıtık vb) olduğu kadar psikolojik ve sosyal bileşenler de vardır. Bel ağrıları ile nefes alma bozuklukları arasındaki ilişkiler de son zamanlarda bilimsel araştırmalarda yoğunlaşılan bir alandır.
Nefes alma bozuklukları nelerdir?
Disfonksiyonel nefes alma denilen nefes alma bozuklukları, herhangi bir kalp veya akciğer hastalığının açıklayamadığı ölçüde solunum güçlüğü yapan durumları içerir. Beş ana başlıkta toplanabilir: Hiperventilasyon sendromu, periyodik derin iç çekme, göğüs baskın nefes alma, karından zorlu nefes verme, göğüs ve karın arasında senkron bozukluğu (1). Nefes alma bozuklukları fizik muayene, geçerli bir ölçek (Nijmegen) ve karbondioksit düzeyini ölçen kapnometre ile tanınabilir.
Yanlış nefes alma alışkanlığı nasıl bel ağrısı yapar?
Doğru nefes almak postür ve omurga sağlığı için anahtar önemdedir. Solunum paterni bozuklukları ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. Solunum kaslarının bir bölümü, örneğin diyafram, omurgaya da tutunur. Diyafram kasıldığında hem karın içi basıncı düzenler ve gövde stabilitesine katkıda bulunur, hem de nefes almayı sağlar. Bu nedenle diyafram kasının fonksiyonel bozukluğu ile bel ağrısı ilişkili olabilir. Yani kötü nefes alıp verme alışkanlığı, kötü bel sağlığı sebebi olabilir. Hatta bir makaleye göre nefes bozuklukları ve idrar kaçırma sorunları bel ağrıları ile fiziksel aktivite ve obeziteden daha yakın ilişkili bulunmuştur (2). 2016 yılındaki bir sistematik derleme sonucuna göre nefes darlığı, astım, allerji ve solunum yolu enfeksiyonları ile bel ağrısı beraberliği sıktır. KOAH ve hiperventilasyon (gereğinden fazla nefes alıp verme) ile bel ağrısı ilişkisi gösterilememiştir (3).
Motor kontrol bozukluğu ve nefes paterni
Ağrı varlığında veya geçmişteki bir ağrının sonucu olarak gövde kaslarının kontrolünde değişimler olabilir. Bu duruma motor kontrol bozukluğu denir; omurga stabilitesinde bozulma, kronik bel ve kasık (pelvik) ağrısına yol açabilir. Bu nedenle motor kontrol testlerinde nefes paternlerinin de değerlendirilmesi önerilmiştir. Nefesi tutma veya diyafram aktivitesinin artışı lumbopelvik (bel ve leğen kemiği bölgesinin) stabilitesini arttırmak için telafi edici yöntemler olabilir. Kronik bel ağrısı olan hastalarda bel stabilitesi eğitiminde normal nefes alma paterninin korunması tavsiye edilir. Buna karşın kronik bel ağrılı hastaların çoğunda gövde stabilitesini zorlayıcı hareketlerde bozulmuş nefes paternleri gözlenmektedir (4).
Nefes egzersizleri kronik bel ağrılarının tedavisinde etkili
Kronik, belirgin bir yapısal sorunla ilişkisi olmayan bel ağrılarında nefes egzersizleri yararlı olabilmektedir (5). Top ve balonla yapılan yarı-köprü egzersizleri kronik bel ağrısında ağrı ve fonksiyonel beceriler üzerine olumlu etkide bulunmuştur (6). Bel veya boyun ağrısı olan hastalarda manuel terapiye ek olarak nefes eğitimi verilmesi ağrı ve fonksiyonda anlamlı iyileşmeler sağlamıştır (7).
Referanslar
- Boulding R, Stacey R, Niven R, Fowler SJ. Dysfunctional breathing: a review of the literature and proposal for classification. Eur Respir Rev. 2016 Sep;25(141):287-94.
- Smith MD, Russell A, Hodges PW. Disorders of breathing and continence have a stronger association with back pain than obesity and physical activity. Aust J Physiother. 2006;52(1):11-6.
- Beeckmans N, Vermeersch A, Lysens R et al. The presence of respiratory disorders in individuals with low back pain: A systematic review. Man Ther. 2016 Dec;26:77-86..
- Roussel N, Nijs J, Truijen S, Vervecken L, Mottram S, Stassijns G. Altered breathing patterns during lumbopelvic motor control tests in chronic low back pain: a case–control study. European Spine Journal. 2009;18(7):1066-1073.
- Mehling WE, Hamel KA, Acree M, Byl N, Hecht FM. Randomized, controlled trial of breath therapy for patients with chronic low-back pain. Alternative Therapies in Health and Medicine, 2005; Jul-Aug;11(4):44-52
- Fernandes J, Chougule A. Effects of Hemibridge with Ball and Balloon Exercise on Forced Expiratory Volume and Pain in Patients with Chronic Low Back Pain: An Experimental Study. International Journal of Medical Research & Health Sciences. 2017;6(8):47-52.
- McLaughlin L, Goldsmith CH, Coleman K. Breathing evaluation and retraining as an adjunct to manual therapy. Manual therapy. 2011 Feb 1;16(1):51-2.