Boyun fıtığı tespit edilen kişiler için en önemli konulardan biri ameliyat olmaları gerekip gerekmediğidir. Uzun süredir boyun ağrısı ve tutukluk yakınması olan hatta kollarda ağrı ve güçsüzlük bulunan bir kişide boyun omurga emar (servikal vertebra MR) görüntülemesinde fıtık izlendiğinde şikayetlerin nedeninin bulunduğu düşünülebilir. Gerçekten de çoğu hasta filminde fıtık çıkmasını hemen kabullenir ve daha sonraki doktor muayenelerine şikayetini hiç dile getirmeden doğrudan “bende boyun fıtığı var” diye gelmektedir. Oysa ki boyun fıtıklarının çoğu hastanın mevcut şikayetleri ile alakasız radyoloji bulgularıdır. Örneğin boyun tutulması kas gerilmesine veya miyofasiyal tetik noktaya bağlı olabilir. Ellerde uyuşma karpal tünel sendromu sebepli olabilir. Kronik boyun, omuz ve kol ağrısı aslında fibromiyaljiye bağlı bulunabilir. Bu nedenle filmlerinde boyun fıtığı görülen kişilerin çoğunda ağrılara yol açan şey fıtık değildir ve ameliyat olmaları gerekmez. Diğer taraftan toplamın küçük bir yüzdesini oluşturan bazı fıtıklarda gerçekten ameliyat gerekebilir. Peki ameliyat kararı neye göre verilir?
Boyun Fıtığının Hangi Özellikleri Önemlidir?
“Boynumda 3 tane fıtık var.” “Boyun fıtığım patlamış.” “Doktor ameliyat olmam gerektiğini söyledi.” Fizik tedavi kliniklerine buna bezer endişeli ifadelerle her gün yüzlerce hasta başvurmaktadır. Aslında boyun fıtığının sayısı, patlamış (ekstrüde veya sekestre) olup olmaması hatta büyüklüğü ameliyat kararını doğrudan etkilemez. Önemli olan radyografi görüntüleri değil hastanın şikayetleri ve muayene bulgularıdır.
Boyun fıtıkları sadece omurilik veya sinir kökünü sıkıştırırsa klinik olarak anlamlıdır. Sinir sıkışması yapmayan fıtıklar sadece görüntüleme bulgusudur. Boyun fıtığı ameliyatı kararı verirken görüntüleme bulguları ile klinik şikayetlerin örtüşmesi gerekir.
Omurilik kanalı normal genişlikte olan bir kişide küçük veya orta boyutlu bir fıtık omuriliği rahatsız etmezken yapısal olarak veya kireçlenmeye (spondiloz) bağlı kanal daralması olan birinde ufak bir fıtık dahi omuriliği ezebilir. Diskin orta kesimden yaptığı taşmalar omuriliği sıkıştırırsa anlam kazanır. Diğer taraftan sağ ve sol yanlara doğru taşma yapan fıtıklar kollara giden sinir köklerinin çıktığı küçük delikleri iyice sıkıştırabilir.
Boyun Fıtığında Ameliyat Gerektiren Durumlar
Başlıca iki durumda boyun fıtıklarında ameliyat seçeneği öne çıkmaktadır. Omurilik ezilmeye bağlı olarak hasarlanma belirtisi gösteriyorsa (servikal miyelopati) ve sinir kökü sıkışmasına bağlı kolda ağrı, uyuşma ve güçsüzlük belirtileri (radikülopati) varsa.
Boyun fıtığına bağlı kol ağrılarının çoğu birkaç hafta ile birkaç aylık sürede düzelmektedir. Boyun fıtıklarının %80’den fazlası ameliyatsız tedavi edilebilir. Bu sürede fizik tedavi, ilaç tedavisi, egzersiz, enjeksiyon (iğne) gibi yöntemler yararlı olabilir. Ancak radikülopati ağrısı bu yöntemlerle azalmazsa, 1,5 ila 3 aydan daha uzun süre devam ederse ya da çok şiddetliyse ameliyat düşünülebilir. Kas gücü kaybı gibi şikayetlerin ilerleme göstermesi ameliyat kararını erkene alabilir.
Boyun Fıtığı Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Boyun fıtığı ameliyatı boynun önünden veya arkasından yaklaşımla yapılabilir. Daha çok ön yaklaşım tercih edilir. Küçük bir kesi ile fıtığa neden olan disk maddesi çıkarılır, yerine kemik greft konulur, iki omurga birbirine metal plaka ile tutturulabilir. Kemikleri birbirine yapıştırma yerine diski taklit eden yapay bir disk malzemesinin kullanıldığı farklı bir yöntem de vardır. Sinir köklerini sıkıştıran fıtıklarda ise bazen arkadan yaklaşım tercih edilebilir. Uygun hastalarda tecrübeli bir cerrah tarafından yapılması halinde başarı oranı yüksek ameliyatlardır.
