Bilişsel davranışsal terapi (BDT) kişinin düşünme ve davranış şeklini değiştirerek problemlerini çözmeyi amaçlayan konuşmaya dayalı bir terapi şeklidir. En sık olarak anksiyete ve depresyon tedavisinde kullanılır fakat başka zihinsel ve fiziksel sağlık sorunlarında da yararı görülmüştür.
BDT düşüncelerinizin, duygularınızın, fiziksel hislerinizin ve eylemlerinizin birbiriyle ilişkili olduğu konseptine dayanır. Olumsuz düşünce ve duygular sizi kısır bir döngüde hapsedebilir. BDT bunaltıcı problemleri daha küçük parçalara ayırıp pozitif şekilde başa çıkmanızı sağlayabilir. Bu tedavide negatif paternleri değiştirerek nasıl daha iyi hissedebileceğinizi öğrenirsiniz. Diğer konuşmaya dayalı terapilerden farklı olarak BDT geçmiş yerine mevcut sorunlarınıza odaklanır. Günlük düzeyde zihinsel durumunuzu iyileştirmek için pratik yollar önerir.
Bilişsel Davranışsal Terapi Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
- Depresyon
- Anksiyete bozukluğu
- Bipolar bozukluk
- Borderline kişilik bozukluğu
- Yeme bozuklukları, örneğin anoreksiya ve bulimia
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Panik bozukluğu
- Fobiler
- Post-travmatik stres bozukluğu
- Psikoz
- Şizofreni
- Uyku bozuklukları, örneğin insomnia
- Alkol kullanım bozuklukları
- İrritabıl bağırsak sendromu
- Kronik yorgunluk sendromu
- Fibromiyalji
Bilişsel davranışsal tedavi bu rahatsızlıkların bazılarında görülen fiziksel belirtileri yok etmese de kişilerin bu belirtilerle daha iyi başa çıkmasını sağlayabilir.
Bilişsel Davranışsal Terapi Seansında Ne Olur?
BDT genellikle haftada bir veya iki sıklığında seanslar şeklinde uygulanır. Tedavi süreci genelde 5 ila 20 seans gerektirir. Her seans 30 ila 60 dakika sürer. Seanslar sırasında terapist karşılaştığınız problemleri düşünceler, fiziksel hisler ve eylemler gibi küçük parçalara ayırır. Terapistinizle beraber şikayetlerinizinin bileşenlerinin gerçekçi ve yararlı olup olmadığı üzerine çalışırsınız. Her bir parçanın size etkisini belirlersiniz. Ardından terapistiniz yararlı olmayan düşünce ve davranışları değiştirmenize yardım eder. Neleri değiştirebileceğinizi belirledikten sonra bu değişikliklere yönelik günlük hayatta yapabileceğiniz görevler belirlenir. Bir sonraki seansta bu ödevleri ne kadar yaptığınızı değerlendirirsiniz. Terapinin nihai amacı size öğretilen becerileri günlük yaşamda uygulamanızdır. Böylece terapi bittikten sonra bile problemlerinizi yönetebilir ve hayatınıza olumsuz etki etmesini önleyebilirsiniz.
Bilişsel Davranışsal Terapinin Artıları ve Eksileri
BDT bazı psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde ilaç kadar etkilidir fakat herkes için uygun olmayabilir.
BDT’nin bazı avantajları:
- İlaçların tek başına yeterli olmadığı durumlarda destek olabilir.
- Diğer konuşmaya dayalı terapilere kıyasla görece kısa bir zamanda tamamlanabilir.
- Ayrıntılı yapılandırılmış biçimi sayesinde faklı şekillerde kullanılabilir. Grup terapisi, kitap ya da uygulama gibi farklı mecralara adapte edilebilir.
- Tedavi bittikten sonra bile günlük yaşamınızda kullanabileceğiniz yararlı ve pratik stratejiler öğretir.
BDT’nin bazı dezavantajları:
- En büyük yararı elde edebilmek için sürece kendinizi adamanız gerekir. Terapist size yardım edebilir ve tavsiye verebilir fakat işbirliğiniz gerekir.
- Düzenli şekilde BDT seanslarına katılmak ve seanslar arasında verilen ödevleri yapmak zaman alır.
- Karmaşık zihinsel problemleri veya öğrenme güçlüğü olan kişiler için uygun olmayabilir veya iyi yapılandırılmış seanslar gerektirir.
- Duygularınız ve endişelerinizle yüzleşmeyi gerektirir. İlk dönemlerde rahatsız olabilirsiniz.
- Kişinin kendini değiştirme kapasitesine (kendi düşünceleri, hisleri ve davranışları) odaklanır. Kişinin sağlığı ve iyi olma hali üzerine etki eden ailesel veya dış kaynaklı daha geniş sorunlara yönelmez.
- Bazı araştırmacılar BDT mevcut problemleri ele aldığı ve spesifik konulara odaklandığı için mutsuz çocukluk gibi psiklojik sorunlara yol açan olası altta yatan nedenleri atladığını düşünmektedir.
