Engelli Bireyler Evde Egzersiz için Hangi Araçları Kullanabilir?

İnme veya travmatik beyin hasarı gibi felce neden olan bir sorunun ardından akut dönem tedavi, fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniğinde yatarak ya da ayaktan tedavi sonrası kişi ev programı ile taburcu edilir. Ev egzersiz programları kişinin iyileşmesini destekleyecek nitelikte olmalıdır. Bunun için düzenli kontrol muayenelere gidilerek kişinin gelişimine göre modifiye edilebilir. Pek çok egzersiz, yapılması için herhangi bir araç gerektirmez veya masa, sandalye, su şişesi gibi her evde bulunan basit nesnelerle uygulanabilir. Ancak yapılan aktiviteleri egzersiz için tasarlanmış özel araçları kullanarak çeşitlendirmek mümkündür.

Bu yazımızda inme-felç hastaları başta olmak üzere engelli bireylerin evlerinde egzersiz yapmalarına yardım edebilecek bazı alet ve cihazları konu aldık. Bahsettiğimiz her egzersiz aleti her kişi için uygun olmayabilir. Bu nedenle kendinize hangilerinin uygun olduğunu fizik tedavi ve rehabilitasyon doktorunuza, fizyoterapistinize veya ergoterapistinize danışabilirsiniz.

Evde Kullanılabilecek Egzersiz Araçları

Egzersiz pedalı: Bu aleti yere koyarak bacakları, masa üstüne koyarak kolları çalıştırmak mümkündür.

Parmak kavrama kuvvetini arttırıcı aletler: Yay, lastik veya macun tipinde el egzersiz aletleri mevcuttur.

Denge tahtası ve egzersiz topları: Daire şeklinde, kişinin dengesini arttırmak için kullanılabilen platformlar evde kullanım için alınabilir. Düşme riski olduğu için mutlaka gözetim altında egzersiz yapılmalıdır ve öncesinde doktorunuza danışmalısınız. Büyük egzersiz topları gövde kaslarını güçlendirmek ve dengeyi iyileştirmek için faydalı olabilir.

Güçlendirme egzersizleri için aletler: Elastik bantlar (Therabant), dambıllar, el ve ayak bileklerine takılabilen ağırlıklar.

Koordinasyon egzersizleri için aletler: Genelde gelişim çağındaki çocuklar düşünülerek tasarlanmış oyun setleri koordinasyonu arttırıcı egzersizler için de kullanılabilir. Boncuk, fasulye, mandal gibi nesneler kullanılarak değişik uygulamalar yapılabilir.

Kol pateni: Kolun üzerine yerleştirildiği ve tekerlekleri vasıtasıyla masa üstünde kaydırılabilen bu cihaz kol eklemlerinin hareket açıklığını arttırmada yararlı olabilir.

Aerobik egzersiz: Aerobik egzersizler kişinin dolaşım ve solunum kapasitesini arttırdığı gibi moral ve bilişsel fonksiyonlar üzerine de olumlu etkilere sahiptir. Bunun için egzersiz bisikleti, yürüme bandı veya kürek kondüsyon aleti gibi cihazlar kullanılabilir.

Evde kullanılabilecek diğer nesneler: Futbol topu veya basketbol topu ile zayıf tarafa yük verme, yuvarlama hareketi, topu tutma ve fırlatma gibi her iki eli kullanarak yapılan egzersizler, koordinasyon egzersizleri yapılabilir. Daha küçük ve yumuşak toplar ya da süngerler ile sıkma egzersizi yapılabilir. Somun, cıvata, tornavida gibi aletlerle ince hareket becerileri geliştirmeye yönelik alıştırmalar uygulanabilir. Lastik bantlar kullanılarak parmak egzersizleri tasarlanabilir. Masa üstü ve kart oyunları ile bilişsel beceriler ve ince hareketler geliştirilebilir.

Evde Egzersiz Günlüğü

Engelli bireyin yapabileceği egzersizlerin çeşitliliği bazen kafa karıştırıcı olabilir. Bunun için öncelikle doktor ve fizyoterapistinizle hedef belirleyip daha sonra bu hedeflere ulaşmaya yönelik bir egzersiz günlüğü tutmanızı öneririz. Örneğin bilişsel fonksiyonu ve yürümesi normal ancak elinde çok az hareket olan bir kişi için hedef el hareketlerini arttırmak ve giyinme gibi günlük işleri iyileştirmek olabilir. Bir başka kişinin ise kol ve bacak kuvveti iyi olmasına karşın zihinsel becerileri ve görmesi etkilenmiş olabilir. Bu durumda egzersiz günlüğüne bu alanları geliştirecek egzersizler işlenmelidir.

Ağır felçlerde eklem hareket açıklığı egzersizleri, duyusal uyarım, bilişsel aktiviteler, güçlendirme egzersizleri ile başlanıp gelişme oldukça daha ince hareketlere, denge ve koordinasyon egzersizlerine geçilebilir. Henüz desteksiz oturamayan bir kişinin yürüme egzersizleri yapması mümkün olmaz. Diğer taraftan aktif hareketleri olan kişiler için de pasif egzersizler basit kaldığından programdan çıkarılabilir.

Tedavi Kutusu

Egzersiz günlüğü ile beraber gereken aletlerin bir kutu veya rafta hazır halde düzenli bulundurulması ev egzersiz programına uymayı kolaylaştırabilir. Egzersiz kutusunda ağırlıklar, egzersiz bantları, el hamurları, ince hareketler için kullanılan lastik, misket, mandal, bozuk para gibi nesneler, zihinsel egzersizler için defter, kitap veya oyunlar bir arada bulundurulabilir. Böylece materyaller ihtiyaç anında hazır olur. Eğer egzersiz araçları evde dağınık halde durursa kişinin bunları araması ve bulması hem zaman hem de motivasyon kaybına yol açar.