Kalça ile diz arasında, uyluğun arka tarafında üç büyük kas yer alır. Bunlar iç kısımdan dış kısma doğru semimembranozus, semitendinozus ve biseps femoris kaslarıdır. Bunlara hamstring kası da denir. Adduktor magnus kası da bu bölgede yer almakla beraber yapışma yeri farklı olduğundan hamstring kasları arasında sayılmaz.
Anatomi
Hamstring kasları leğen kemiğinde iskial tüberosita denilen yerden başlar, diz eklemi üzerinde tibia veya fibula kemiğine yapışır. Siyatik sinirin tibial dalı tarafından uyarılır. Dizin bükülmesi (fleksiyon) ve kalçanın geriye alınması (ekstansiyon) hareketlerini yaptırır. Hamstring kasları yürüme, koşma, zıplama gibi hareketlerde görev alır. Yürüme sırasında uyluğun ön tarafındaki kuadriseps kasının zıddı (antagonisti) kuvvet uygulayarak dizin açılmasını (ekstansiyonunu) yavaşlatır.
Hamstring Yaralanmaları
Hamstring kasları yaralanmaya oldukça yatkındır. Çeşitli nedenlere bağlı gerilebilirler. Özellikle hızlı dur kalk içeren koşularda kas yırtığı oluşabilir. Ayrıca dizin ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ameliyatlarında semitendinozus kasının aşağı ucundaki tendonu sıklıkla donör olarak kullanılmaktadır.
Belirtiler
Fiziksel aktivite sırasında uyluğun arka üst tarafında keskin veya bıçak saplanır tarzda ani başlayan ağrı ile hamstring yaralanması belirti verebilir. Kalçanın aktif olarak geriye alınması ve dizin bükülmesi ile ağrı artar. Ağır vakalarda o bölgeden tak diye ses gelebilir, bir süre sonra morarma olabilir. Fizik muayenede kasın pasif gerilmesi ile uyluk arkasındaki ağrı artabilir.
Görüntüleme
Hamstring kasının görüntülenmesi ultrasonografi veya MR (emar) filmi ile olur. En sık biseps femoris kası zedelenirken daha az sıklıkla semitendinozus, en az sıklıkla ise semimembranozus kası zedelenir. Görüntüleme yöntemleri ile gerilme veya yırtığın derecesi belirlenebilir. Bazen leğen kemiğinde kasın yapıştığı iskiyal tüberositada kemik parçasında kopma (avülsiyon kırığı) görülebilir.
Fizik Tedavi
Soğuk uygulama ve non-steroid anti-inflamatuar grubundan ağrı kesici iltihap baskılayıcı ilaçlar akut yaralanmalarda önerilebilir.
Hamstring kaslarının zayıflığı yaralanma riskini arttırır. Özellikle kastaki yaralanma ardından yetersiz rehabilitasyon gören kişilerde tekrar yaralanma gelişebilir. Kuadriseps ve hamstring kas kuvvetinde dengesizlik tespit edilen kişilerde yeniden yaralanma dört-beş kat daha sık görülür. Bu nedenle kas güçlendirme programları fizik tedavinin önemli bir parçasını oluşturur. Özellikle eksantrik kuvvetlendirme egzersizleri programa entegre edilmelidir. Çünkü normal hareketler sırasında da hamstringler kuadrisepsin konsantrik hareketine eksantrik kasılma ile karşı koyar. Ayrıca kas esnekliğini, bel ve pelvis kaslarının kontrolünü arttıran egzersizler de rehabilitasyonda uygulanır.
Tendon yaralanmalarında PRP enjeksiyonları faydalı olabilir.
Referans
- Vaughn JE, Cohen-Levy WB. Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb, Posterior Thigh Muscles. [Updated 2019 May 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 Jan-.
