Hedef belirlemek hayatın diğer alanlarında olduğu gibi inme sonrası rehabilitasyon ve iyileşme sürecinde de elde edilecek sonuçlar üzerinde olumlu etki gösterir. Hastaların hedef belirlemede katılım göstermesi hem onlar için en önemli hedeflerin anlaşılmasını sağlar, hem de kişinin geçirdiği rehabilitasyon sürecindeki tatmin hissini arttırır (1).
Felçli Hastaların Beklentileri ve Tedavi Hedefleri
Felç geçirmiş kişiler hastalıktan önceki hallerine ve normal hayatlarına dönmeyi ister. Felcin yaygınlığı ve şiddetine göre bu hedef kolay ya da zor olabilir. Rehabilitasyon ekibinin nihai hedefi de elbette kişinin tam iyileşmesi, normal iş ve ev yaşamına dönmesidir.
Bu çoğunlukla uzun bir süreçtir ve en uzun yolculukların bile küçük adımlarla başladığı unutulmamalıdır. Bazen hekimlerin koyduğu hedefler hasta beklentileriyle örtüşmeyebilir. Böyle durumlarda süreç aslında iyi gitse de hasta tatmin olmayabilir.
Bunu önlemek için tedavi beklenti ve hedeflerinin hem hekim hem de hasta tarafından iyi anlaşılması ve ortak dil oluşturulması gerekir.
İlginizi Çekebilir: Yatılı Kapsamlı Fizik Tedavi Nasıl Olmalıdır?
Hedef belirlemede ilk aşama mevcut durumun tespitidir
İnme sonrası rehabilitasyon hedeflerini belirlerken öncelikle kişi klinik ve fonksiyonel açıdan değerlendirilir. Yatakta kendine pozisyon verme, dönme, oturma, yutma, yataktan tekerlekli sandalyeye geçebilme becerisi, işeme ve dışkılama fonksiyonları, iletişim becerisi, beslenme durumu, psikolojik ve sosyal etkenler gibi pek çok yönden sorgulanır ve muayene edilir.
İnmeden önceki sağlık durumu öğrenilir. Zihinsel beceriler, duyu ve denge açısından etkilenme derecesi tespit edilir. Değerlendirmeler için uluslararası kabul görmüş ve Türk toplumu için de geçerliliği kanıtlanmış ölçüm araçları kullanılır.
Rehabilitasyon programı sabit değildir, sürekli gözden geçirilir
Bu başlangıç değerlerinden ileriye geçmek için hedef belirlemesi yapılır. Hedefler hasta için anlamlı olmalı, aktivite ve katılıma odaklanmalı, zorlayıcı olmakla beraber ulaşılabilir olmalı, hem kısa hem de uzun dönem için öğeler içermelidir. Ardından belli aralıklarla değerlendirmeler tekrarlanarak süreç takip edilir.
Rehabilitasyon süreci aslında her gün devam eden kesintisiz bir yapıdadır. Ancak haftada bir belirli bir saatte hasta, hasta yakını ve rehabilitasyon ekibinin alınan mesafeyi birlikte değerlendirmesi de faydalıdır ve daha sistemli bir ilerleme sağlar. Beklenen kazanımlar elde edilmiyorsa tedaviler ve hedefler gözden geçirilir (2).
İnme geçirmiş her hasta kendine özgü koşullara sahiptir. Bu nedenle herkes için geçerli olabilecek bir rehabilitasyon programı veya zaman çizelgesi yoktur. Belirli bir kişi için belirlenen program da çok sert zaman hedefleri içermemeli, esnekliği olmalıdır. Tarihlere fazlaca odaklanmak, beklenen sonuçlara zamanında ulaşılamazsa hastanın cesaretini kırabilir.
İlginizi Çekebilir: İnme Tedavisinde Robotik Rehabilitasyon Programı Nasıl Olur?
İnme sonrası rehabilitasyon çok disiplinli ve bu alanda özelleşmiş bir ekip gerektirir
Hastanın ilk günlerden taburculuğuna ve sonraki izlemine dek inme sonrası rehabilitasyonda özelleşmiş kapsamlı bir merkezde tedavi alması en iyi sonuçların elde edilmesini sağlar.
Kas zayıflığı, denge sorunları, konuşma güçlüğü, yutma bozuklukları, beslenme gibi birbirinden çok farklı yönlerin etkilendiği inme sonrası felçli hastaların tedavisi için hasta ve hasta yakınlarının da katılım gösterdiği çok disiplinli ve kapsamlı bir ekip çalışması gerekir.
Okumaya Devam Edin: Sol Taraf İnme – Felç Belirtileri Nelerdir? Sol Taraf Felç Tedavisi Nasıl Olur
Referanslar:
- Rice DB, McIntyre A2, Mirkowski M3, et al. Patient-Centered Goal Setting in a Hospital-Based Outpatient Stroke Rehabilitation Center. PM R. 2017 Sep;9(9):856-865.
- National Clinical Guideline Centre (UK). Stroke Rehabilitation: Long Term Rehabilitation After Stroke [Internet]. London: Royal College of Physicians (UK); 2013 May 23. (NICE Clinical Guidelines, No. 162.) 6, Planning and delivering stroke rehabilitation.