Skolyoz önden bakıldığında omurganın yanlara doğru “C” veya “S” şeklinde eğri olmasıdır. Normalde omurgamız sağa veya sola eğrilmeden leğen kemiğinden kafatasına dek düz bir çizgiyi takip eder. Skolyozda yanlara doğru eğrilik dışında omur kemikleri dönme (rotasyon) hareketi de yapar. Göğüste bir yanda kaburgalara daha az yer kalır; kaburga kamburluğu oluşur. Bir omuz diğerine göre daha alçakta olabilir. Skolyozlu bireyler ve ailelerin sık sorduğu sorulardan biri “Duruş bozukluğu skolyoz yapar mı?”dır.
Skolyoz En Çok Gençleri Etkiler
Skolyoz en sık olarak büyüme çağındaki gençlerde ortaya çıkar. Buna adölesan idiyopatik skolyozu (AİS) denilir. Ergenlik döneminde, okula devam eden gençlerde sıklıkla uzun süre kambur oturma, başı öne eğerek durma, gövdenin bir yanını masaya yaslayarak ders dinleme ve yazma gibi duruş bozuklukları sık görülmektedir. Ağır sırt çantası taşıma, çantayı hep bir omuza asarak taşıma, kötü pozisyonlarda uyuma gibi alışkanlıklar skolyoz nedeni olabilir mi?
Skolyozların Büyük Bölümünün Nedeni Bilinmez
Gerçek şu ki, tüm skolyozların %80’ini oluşturan ve gençleri etkileyen AİS’in nedeni hala bilinmemektedir. Bu nedenle tıpta nedeni bilinmeyen şeyleri anlatmak için kullanılan “idiyopatik” terimi ile ifade edilir. Bu sorunun nedenini bulmak için çalışmalar devam etmektedir. Şimdiye kadar ulaşılan kanıtlar genetik faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir. Buna karşın duruş bozukluğu ya da ağır sırt çantası taşımak gibi nedenlerle skolyoz geliştiği söylenemez.
Fonksiyonel ve Yapısal Skolyoz
Omurgada sorun olmamasına rağmen bacak boyu farkı, kas spazmı ve bel ağrısı gibi nedenlerle omurga eğrilebilir. Bunlara fonksiyonel skolyoz denir ve altta yatan nedenin düzelmesi ile omurga eğriliği de kaybolur. Oysa AİS’de sorun omurgadadır; “yapısal skolyoz” olarak sınıflanır.
Yapısal skolyoz AİS dışında doğumsal (omurga kemiklerinin yarım gelişmesi veya birbirine yapışması gibi doğumsal anormallikler) ve nöromuskuler (sinir sistemini etkileyen serebral palsi veya kasları etkileyen kas distrofisi hastalıkları) nedenleriyle de olabilir. Fakat en sık olarak idiyopatik skolyoz görülmektedir.
Skolyozda Genetik Faktörler Önemlidir
Skolyoz ailesel geçiş gösterebilir. Anne babada veya bir kardeşte skolyoz tespit edilirse diğer çocuklar da muayene edilmelidir. Buna karşın ailesel geçiş ve genetik faktörler skolyozların az bir kısmı için gösterilmiştir. Büyük bölümünün neden olduğu halen belirlenememektedir.
Skolyoz bazen uzun süre fark edilmeyebilir. Çok büyük eğrilikler bile sırtta aşırı şekil bozukluğu yapmayabilir. Ancak erken yani küçük derecelerde fark edilirse egzersiz ve korse kullanımı gibi tedaviler daha etkilidir. Geç fark edilen ilerlemiş olgularda ameliyat tek tedavi seçeneği olabilir.
İlginizi Çekebilir: Bel Ağrısı Neden Olur?
Bu nedenle 9-15 yaş arasındaki çocuklar skolyoz açısından yıllık olarak taranmalıdır. Kız ve erkeklerde eşit oranda ortaya çıkmasına rağmen kızlardaki skolyozun ilerleme riski erkeklerden 8-10 kat daha fazladır.
Skolyoz Önlenebilir mi?
Skolyoz duruş bozukluğundan, ağır çanta taşımaktan, spor yapmaktan olmaz. Kişinin ayakta duruş veya oturuş şekli nedeniyle skolyoz gelişmez. Bu nedenleskolyozun önlenebilir olduğu söylenemez. Ancak duruş bozukluğunun skolyoza neden olmaması duruş şeklinin hiçbir önemi yok demek değildir.
Duruş bozukluğu bel, boyun, omuz, çene, baş ağrısı, boyundaki normal çukurluğun kaybolması (boyun düzleşmesi), hiperkifoz (sırt kamburluğunun artması), bel çukurluğunun artması (lomber hiperlordoz), sırt ve boyun kaslarında gerginlik, omuz düşüklüğü gibi sorunlarla ilişkili olabilir. Yani duruş bozukluğu omurganın yanlara olan eğriliğine yol açmasa da ön-arka eğriliklerde (kifoz ve lordozlara) etkili olabilir.
Skolyozun ortaya çıkmasını şimdilik önlemek mümkün değildir. Ancak ortaya çıkmış skolyozun ilerlemesini önlemek için korse tedavisi etkili olabilir. Yüzme gibi egzersizlerle omurga kaslarının kondüsyonunu arttırmak kişinin genel yaşam kalitesini arttırır.
Okumaya Devam Edin: Duruş Bozukluğunu Düzeltmek İçin Fizyoterapi Egzersizleri