Kraniotomi kafatasını oluşturan kemiklerden bir parçanın çıkarılarak kafatasında açıklık oluşturulması işlemidir. Kafatasının hangi parçasının çıkarıldığına göre isimlendirilebilir. Örneğin ön kısıdaki frontal kemikten parça çıkarılırsa frontal kraniotomi denir. Benzer şekilde parietal, temporal, oksipital, suboksipital kraniotomi de yapılabilir. En sık yapılan tipi ise frontal, temporal, parietal ve sfenoid kemiklerin komşu olduğu pterion kısmının çıkarıldığı pterional kraniotomidir. Çıkarılan kemik ihtiyaca göre büyük veya çok küçük olabilir. Genelde yuvarlak veya oval şekillidir.
Kraniotomi ve Kraniektomi Farkı
Kraniotomi ile çıkarılan kemik parçası (kemik flebi) işlem bitince eski yerine titanyum plak ve vidalar kullanılarak tekrar yerleştirilir. Böylece kırılan herhangi bir kemik gibi iyileşebilir, birkaç ayda eski sağlamlığına kavuşabilir. Kraniektomide ise çıkarılan kemik eski yerine yerleştirilmez. Bunun nedeni kemiğin hasarlanmış olması, beyin ödeminin kemiğin tekrar eski yerine yerleştirilmesine izin vermemesi, o bölgedeki bir enfeksiyon veya başka bir neden olabilir. Kısaca kraniotomi daha ileri cerrahi işlemler için beyne ulaşma amacıyla yapılırken kraniektomide amaç genelde beyindeki basıncı azaltmaktır.
Kraniektomide çıkarılan kemik parçası beyindeki ödem veya basınç artışı düzeldikten sonra tekrar yerine konulabilir. Kemik dokuyu bu bekleme süresince canlı tutmak için karın bölgesine kesi yapılarak uygun bir yere kemik konulabilir. Bazen de özel derin dondurucularda saklanabilir. Bekleme süresi birkaç ay sürebilir. Eğer kişinin kendi kemiği yeniden yerleştirme için uygun olmazsa yapay malzemeler kullanılabilir.
Kraniotomi ameliyatları çoğunlukla önceden elde edilmiş MR veya BT görüntülerinin kılavuzluğunda gerçekleştirilir. Bu tekniğe stereotaktik kraniotomi denilir.
Fazla kemik çıkarılması gerekmeyen durumlarda anahtar deliği (keyhole) kraniotomi yapılabilmektedir. Kılavuz görüntüleme ve cerrahi tekniklerdeki gelişmeler daha küçük bir kemik parçanın çıkarılarak ameliyat yapılmasını mümkün kılabilir. Supraorbital veya “kaş” kraniotomisi bu tekniğe örnek verilebilir.
En küçük kraniotomi şekli ise burr hole veya trepanasyon denilen tekniktir. Eski çağlardan beri uygulanan, yapılan ilk ameliyatlardan biri olarak kayıtlara geçen bu teknik günümüzde endoskopik araçlarla beyine müdahale edilmesi imkanı vermektedir.
Kafatasından Kemik Çıkarma Ameliyatı Neden Yapılır?
Kraniotomi beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirurji) bölümü tarafından yapılan ameliyatların büyük bir kısmında uygulanan bir işlemdir. Kafatası içinde bulunan beyin ve beyinciğe ulaşmanın temel yoludur. Beyin damarlarında baloncuk (anevrizma) için yapılan ameliyatlarda, arteriovenöz malformasyonlara (AVM) müdahalelerde, beyin tümörleri çıkarılırken, beyin absesi çıkarılırken, travmatik beyin hasarlarında, beyin kanamasında oluşan kan birikimini (hematomu) boşaltırken, beyin ödeminde, kafa içi basıncı düşürmek için, ventriküloperitoneal şant takılırken, derin beyin stimülasyon implantında kraniotomi gerekebilir.
Kraniotomi yapılmasına mutlak bir engel olmasa da, her ameliyatta olduğu gibi olası fayda ve zararları tartılarak işleme karar verilir. İleri yaş, genel sağlık durumunun kötü olması, ağır kalp veya akciğer hastalığı, sepsis, çoklu organ yetmezliği ameliyatla ilişkili riskleri arttıran durumlardır.
Kraniotomi Komplikasyonları
Kraniotomi çoğu beyin ameliyatının parçası olan bir işlemdir. Ameliyatla ilişkili gelişebilen komplikasyonlar beyine yapılan diğer müdahaleler veya anestezi nedenli olabilir. Ancak kraniotomi işleminin de kendine özel komplikasyonları gelişebilir.
Erken dönemde ameliyat yerinde kanama ve hematom (kan birikimi) oluşabilir. Bu durumda hematomu boşaltmak için ikinci bir ameliyat gerekebilir. Nöbet gelişebilir. Tedavide nöbet önleyici ilaçlar verilir. Beyin-omurilik sıvısı sızıntısı olabilir. Bunu tedavi için ikinci bir ameliyat, tekrar dikiş atılması ya da şant takılması gibi işlemler gerekebilir. Beyin damarlarının zedelenmesi nedeniyle inme gelişebilir. Kafatası içine hava kaçışı (pnömosefalus) olabilir. Bu durumda hastaya %100 oksijen tedavisi verilebilir.
Geç komplikasyonlar enfeksiyonlar ve geç dönemde gelişen nöbetlerdir.
Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Kraniotomi ameliyatı gerektirebilen beyin kanaması, beyin ödemi, tümör gibi sorunlar kişide felç, konuşma güçlüğü, duyu problemleri gibi uzun dönemli fonksiyonel kısıtlılıklara yol açabilir. Mümkün olan en iyi iyileşmenin sağlanması için ameliyat sonrası dönemde rehabilitasyon (nörorehabilitasyon) uygulanması gerekir. Bunun için fizik tedavi ve rehabilitasyon doktorunun muayene ve değerlendirmesi önem taşır. Beyin hasarı olan bir yakınınızın fizik tedavisi için muayene randevusu almak isterseniz bize iletişim sayfasından ulaşabilirsiniz.
Kullanılan görsel: commons.wikimedia.org
