Sağ ve sol beyin yarım küreleri birbirinin tam simetriği değildir. Bazı alanlarda her iki beyin yarı küresi farklı fonksiyonlar üstlenir. Bu nedenle sağ taraf felç ve sol taraf felçler arasında hem klinik belirtiler hem de iyileşme süreci açısından farklılık oluşur.
Beyin hasarı sadece kas güçsüzlüğü yapmakla kalmaz, başka belirtilere de neden olur. Bunun nedeni beynin pek çok görevi olmasıdır. Genel anlamda bakacak olursak sol beyin mantık, sağ beyin yaratıcılık ile daha alakalıdır.
İlginizi Çekebilir : “Beyin ve Yaratıcılık“
Sağ ve Sol Beynin Görevleri
Sağ beyin yarım küresi yaratıcılık, sezgi, hayal gücü, yüz tanıma, duygu, müzik, sanat, görsel düşünme fonksiyonlarını idare eder. Yani sanatçıdır.
Sol beyin ise mantık, analiz, sınıflama, matematik, dil, eleştirel düşünme, muhakeme ve kelimelerle düşünme fonksiyonlarını idare eder. Sol beyin hesaplayan elemandır. Elbette bu tasvir görev dağılımını oldukça basite indirgemek oluyor, gerçek çok daha karmaşıktır.
Sağ Elini Kullanan Kişiler ile Sol Elini Kullananlar Arasındaki Farklar
Nörolojik muayene denilen sinir sisteminin değerlendirildiği muayenenin ilk basamaklarından biri kişinin dominant elini sormaktır. Dominant el yazı yazma gibi ince işlerde kişinin kullandığı eldir. Sağ elini kullanan kişiler ile sol elini kullananlar arasında inme belirtileri açısından farklılıklar olabilir.
Konuşma ve lisan daha çok sol beyin tarafından üstlenilir.
- Sağ elini kullanan kişilerin sol beyninde hasar olduğunda %98 oranında konuşma bozukluğu gelişir.
- Sol elini kullananlarda ise sol beyin hasarında konuşma bozukluğu oranı %70’dir.
Sağ yarım küre hasarı da bazı kişilerde konuşma bozukluğuna neden olabilir. Bu deneyimler beynin karmaşık işleyişini göz önüne serer. Konuşma, dinleme, okuma, yazma gibi işlerde beynin her iki yarısı da çalışır ve birbiriyle iletişim kurar.
Görsel uzaysal algılama denilen fonksiyon genelde sağ beyinle alakalıdır ancak sağ ve sol elini kullanmaya göre bu durum değişebilir. Bu fonksiyonla ilişkili beyin bölgesi genelde dil-lisan fonksiyonu bölgesinin tam simetriği olan karşı beyin yarım küresindedir. Bu bölgenin hasarı hemiagnozi de denilen vücudun bir tarafının farkında olmama (ihmal sendromu) sorununa yol açabilir.
İlginizi Çekebilir : “Beyin Hasarı Sonrası Konuşma Bozukluğu Tedavisi“
Sağ Taraf Felç ve Sol Taraf Felçler Arasındaki Farklar
Beynin iki yarısı da belli bir fonksiyonun gerçekleşmesine katkı sağlasa da sol beynin sağdan daha farklı çalıştığı da ortadadır. İnme – felç sonucu beynin bir yarısında hasar olduğunda, o kısmın üstlendiği fonksiyonlarda aksaklıklar görülür. Sol beyin hasarlarında genellikle:
- Afazi denilen konuşma / lisan bozukluğu oluşur.
- İnce beceri gerektiren işlerde zorlanma olur.
- Depresyon eğilimi artar.
Sağ beyin hasarlarında ise genellikle:
- Duygusal dalgalanma (emosyonel labilite) denilen durum oluşabilir; kişinin duyguları ani ve aşırı dalgalanmalar gösterebilir, duyguların kontrolü zorlaşır.
- Müzik becerisi ve konuşmanın ritmi bozulabilir.
- Konfüzyon (kafa karışıklığı) ve anksiyeteye (endişe) eğilimi artar.
İlginizi Çekebilir : “Hangi Tarafın Felci Daha Tehlikelidir?“
Beynin Ön ve Arka Lobu Arasındaki Farklar
İnme, beynin ön veya arka lobunda oluşmasına göre de farklı sonuçlara yol açar:
- Beynin önünde frontal lob denilen bölüm karakter üzerinde etkilidir. Frontal lob hasarında kişilik değişikliği oluşabilir. Ayrıca beynin ön lobu hasarında dilsel olarak fiilleri hatırlamak zorlaşır.
- Oksipital lob denilen beynin arka lobunun zedelenmesi görme algısını bozabilir hatta körlüğe neden olabilir. Ayrıca arka lobdaki hasarlar isimleri hatırlamayı zorlaştırır.
Sağ ve Sol Beyin Arasındaki Farklar Değişir mi?
Belirli bir işlev için beynin birden fazla kısmının görev alması aslında yararlıdır. İnme sonucu beynin belirli bir bölgesi hasarlandığında, başka bölgeler hasarlanmış kısımların görevlerini üstlenebilir. Buna karşın ilk bakışta sağlam görünen fonksiyonlarda küçük bozukluklar olduğu dikkatli muayene ile anlaşılabilir. Bu çok fonksiyonluluk hemen her hastada genel kuralların istisnasının oluşmasına yol açar ve her hastayı kendine özgü kılar.
Sağ ve sol beyin farklı olmakla beraber ayrımlar değişmez katılıkta değildir. Hatta inme – felç rehabilitasyonunun önemli bir kısmı hasarlanmış tarafın görevlerini karşı tarafın üstlenebilmesi ilkesine dayanır.
Okumaya Devam Edin : “Felç Tedavisinde Robotik Fizik Tedavi Uygulamaları“
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar inme (felç) tedavisi, beyin hasarı tedavisi ve ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Tedaviler hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.
