Kabızlık haftada 3’den az tuvalete çıkmak, dışkılamada zorlanma veya tam boşaltamama hissi olarak tanımlanır. Genel toplumda kabızlık %15 oranında mevcuttur. Yaşlılarda ve kadınlarda daha sıktır. Günde 500 metreden az yürümek ve diyette günlük 35 gramdan az lif olması kabızlık riskini arttırır (1). İnmeli hastalarda kabızlık sık karşılaşılan bir sorundur.
İnmeli hastalarda kabızlık neden olur?
İnmenin kendisi kabızlığa doğrudan yol açmaz. Fakat inmeli hastalarda kabızlık %50 civarı sıklıkla görülür (2). Bunun nedeni yeterince sıvı ve lifli gıda almamaları, hareketsiz kalıp günün büyük bölümünü yatakta geçirmeleri ve kullandıkları bazı ilaçlar olabilir. Yeterince sıvı almayan kişilerde vücut ihtiyacı olan su için bağırsaklardan büyük oranda emilim yapar, bu nedenle kalan dışkının hacmi küçülür ve sertleşir. Eğer kabızlık ağır seyrederse bağırsak geçişini engelleyen dışkı tıkacı oluşabilir.
Tedavisi
Bol su içmek ve tuvaleti kullanmak için belirli saatler ayırmak ilk tedavi yaklaşımlarıdır. Tuvalet için yeterli zaman ayrılması ve mahremiyetin sağlanması gerekir. Liften zengin sebze, meyve, bakliyat ve hububat yemek yararlı olur. Ne kadar hareketli olunursa kabızlık riski o derece azalır. İnmeli hastalarda kabızlık sadece hemşire eğitimi ve bağırsak hareketlerine yardımcı yaşam tarzı değişiklikleri ile belirgin olarak düzeltilebilir (3). Eğer kabızlık devam ederse dışkı yumuşatıcıları, dışkı hacmini arttıran ilaçlar, laksatif ilaçlar veya lavman denenebilir.
İnmeli hastalarda dışkı kaçırma (fekal inkontinans)
Fekal inkontinans denen dışkı kaçırma inmeden sonraki ilk hafta %30 oranında olmasına karşın 1 yıl sonunda hastaların %11’inde bildirilmiştir. Beyinde bağırsakları kontrol eden kısmın hasarı, tuvalete zamanında yetişememe, ishal gibi nedenleri olabilir. Bu hastaların bakım ihtiyacı daha fazla ve ölüm riski daha yüksektir (4). Kasık tabanı egzersizleri kasları güçlendirmeye yardım eder. Bağırsak eğitimi, yani düzenli olarak belli saatlerde tuvalete çıkmak kaçakları azaltabilir. Eğer fazlaca kaçırma varsa dışkının geçiş süresini uzatan ve katılaştıran ilaçlar kullanılabilir. Kaçaklar tam olarak önlenemiyorsa yaşam kalitesini arttırabilecek alt bezi veya başka ürünler kullanılabilir.
Referanslar
- Winge, K., Rasmussen, D. and Werdelin, L.M. (2003) Constipation in Neurological Diseases. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 74, 13-19.
- Li J, Yuan M, Liu Y, Zhao Y, Wang J, Guo W. Incidence of constipation in stroke patients: A systematic review and meta-analysis. Ray. B, ed. Medicine. 2017;96(25):e7225.
- Harari D, Norton C, Lockwood L, Swift C. Treatment of Constipation and Fecal Incontinence in Stroke Patients. Stroke. 2004;35:2549–2555.
- Harari D, Coshall C, Rudd AG, Wolfe CD. New-onset fecal incontinence after stroke: prevalence, natural history, risk factors, and impact. Stroke. 2003 Jan; 34(1):144-50.