İnme ve beyin hasarına bağlı gelişen felç hayatı temelinden sarsıcı bir durumdur. Neden olduğu fiziksel ve psikolojik hasar yanında iyileşme de uzun, sabır isteyen ve pek çok güçlüğün aşılmasını gerektiren bir süreçtir. Bu dönemde ortaya çıkan belirtilerden hangilerinin normal, hangilerinin istenmeyen ek bir sorunun işareti olduğu, hangi belirtinin iyileşmeyi gösterdiği hasta ve hasta yakınları tarafından sıklıkla sorulmaktadır.
İnme Sonrası İyileşme Oranları
İnme geçiren hastalar ilk birkaç günkü hayati tehlike içeren dönemi atlattıktan sonra beyin hasarının yerine, büyüklüğüne ve kişinin önceki sağlık durumuna göre farklı oranlarda iyileşme gösterirler. Ortalama olarak %10 hasta tam iyileşme gösterebilir, %25 hastada küçük problemler kalır. %40 hasta orta-ağır fonksiyon bozuklukları ile mücadele etmek durumunda kalır. %10 inme hastası ise sürekli bakım ihtiyacı duyar.
Beyin Kanaması ve Damar Tıkanmasına Bağlı İnme İyileşme Süresi
Damar tıkanması veya beyne pıhtı atmasına bağlı oluşan inmelerde rehabilitasyon süreci 6. aya kadar sürebilir. Tüm inmelerin %15-20’sini oluşturan beyin kanamaları ise genelde daha hızlı iyileşir, 3 ay gibi bir sürede toparlanma olabilir. Beyin sapı inmelerinde ise iyileşme açısından 1 yıl ve daha uzun süre gerekebilir. Elbette bu süreler ortalama değerlerdir; belli bir kişinin iyileşme süresi kesin olarak bilinemez. İnmeden yıllar sonra bile yoğun ve iyi planlanmış rehabilitasyon ile yeni düzelmeler sağlanabilir.
İyileşme sürecini izlemeyi kolaylaştıran bir yöntem hasta ve hasta yakınlarının inmenin yol açtığı güçlükler hakkında açık sözlü olmasıdır. Böylece iyileşme için gerçekçi hedefler daha rahat ortaya konulur. Başlangıçtaki güçlükler tam olarak bilindiğinde rehabilitasyon dönemi boyunca elde edilen faydaların izlenmesi kolaylaşır.
İyileşme Belirtileri Takibi için Tedavi Günlüğü Tutulması Yardımcıdır
Hasta veya hasta yakınının fizik tedavi boyunca bir iyileşme günlüğü tutması kendileri için sürecin daha kolay yönetilmesini sağlayabilir. Hasta açısından önemli olan alanlarda her gün ne kadar küçük olsa da görülen yeni iyileşmelerin not edilmesi moral kazandırabilir. Örneğin önceki gün el bileğini hiç hareket ettiremeyen bir hasta el bileğini ilk defa hareket ettirdiğinde bu bir iyileşme belirtisidir. Daha önce kas kasılması nedeniyle parmakları tam açılamazken eklem hareket açıklığı ve germe egzersizleri gibi yöntemlerin ardından pasif hareketlerin açılması olumlu yönde atılan bir adımdır. Hareketsiz kalmak felçli taraf el ve kolda ağrı ve ödeme yol açabilir. Fizik tedavi seansları ile günden güne ödemin azaldığı, ağrısız daha rahat hareket edildiği hasta ve hasta yakınları tarafından fark edilebilir.
İnmeden sonra desteksiz ilk defa oturulan gün oturma süresi ve hissettirdikleri ile not edilebilir. Oturmada yaşanan güçlük, örneğin baş dönmesi, yorgunluk, denge bozukluğu fark edilirse sonraki denemelerde bu sorunları çözmeye yoğunlaşılabilir. Pratik yaparak inmeye bağlı pek çok sorun aşılabilir. Günden güne desteksiz oturma süresi artar. Hasta ayağa kalkar, ilk adımlarını atar. Yürümeye yönelik egzersizler uygulanır. Yardımsız yürümenin ilk defa başarıldığı an hasta ve ailesi için önemli bir andır; bağımsız yaşama dönüşün göstergelerinden biridir.
Kas Sertliği ve Ağrı İyileşme Belirtisi midir?
Felçli hastanın kol ve bacaklarında gerçekleşen istemsiz kasılmalar, refleks hareketler ve ağrının iyileşme belirtisi olup olmadığı sıklıkla sorulmaktadır. İnme sonrası bir taraf kol ve bacakta ilk günlerde hiç hareket olmayabilir. Sonra genelde bir miktar hareketle beraber kaslarda normalden fazla sertlik (spastisite) oluşur. Spastisite felçli tarafa belli bir gerim kazandırması açısından yararlı olabilir; diğer taraftan yoğun spastisite oluşursa istemli hareketleri ve günlük yaşamı engelleyebilir. Bu nedenle kas sertliği – spastisite felçli hastalar için başlangıçta bir iyileşme göstergesi olabilir. Rehabilitasyonda spastisite dönemini aşmak, felçli kişide istemli kas kontrolünü yeniden sağlamak hedeflenir. Esas iyileşme belirtisi kişinin kontrollü bir şekilde gerçekleştirdiği hareketlerdir. Uyuşma, yanma, ağrı gibi rahatsız edici hisler ise genel olarak iyileşme belirtisi değildir. Ağrı varsa buna yol açabilecek omuz çıkığı, kas zedelenmesi, sinir sıkışması, damar içinde pıhtı oluşumu gibi nedenler araştırılır. İnme hastalarında santral ağrı denilen beyin kaynaklı tedavisi güç ağrılar oluşabilir.
