Beyincik felci veya serebellar inme tüm inmelerin %2 kadarını oluşturur. Bu nedenle fazla bilinmeyen bir durum olduğu söylenebilir. Oysa ki beyinciğin etkilendiği inmelerde diğer inmelere göre çok farklı belirtiler oluşur. Bu farklı belirtiler iyileşme sürecini de karmaşıklaştırır.
Beynin kan dolaşımının bozulduğu (damarların tıkandığı veya kanadığı) bir hastalık olan inmede yüzün bir yarısında düşme (yüz felci), bir taraf kol ve bacakta uyuşma ve kuvvet kaybı, konuşmada bozulma gibi şikayetler olur. Bu belirtiler inme hastalarının %90’ında görülse de bazı hastalarda bulunmaz. Beyinciğin tıbbi ismi serebellumdur. Beyinciği tutan inmelerde, inmenin saydığımız alışıldık belirtilerinden hiçbiri olmayabilir.
Beyincik felci geçiren hastalar genelde çok şiddetli baş dönmesi ve baş ağrısı yaşarlar. Başka belirtiler de olabilir. Kusma, uyku hali, kas güçsüzlüğü, görme sorunları bunlardan bazılarıdır. Acil servise şiddetli baş dönmesi şikayeti ile başvuran hastaların %3’ünde aslında serebellar inme olduğu görülmüştür.
Beyincik, hareketlerimizin akıcılığı, denge, göz hareketlerinin koordinasyonu, konuşma ile ilgili kaslar ve duyu ile alakalı görevlere sahiptir. Bu nedenle beyincik hasarında vücudun bir yanında kas kuvvetinde azalma, denge kaybı, görme sorunları, konuşma problemleri, duyu sorunları oluşabilir. Bu sorunlar fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri ile tedavi edilebilir.
Beyincik Felci Fizik Tedavisinde Neler Yapılır?
Beyincik inmesi rehabilitasyonunda diğer inme tiplerinde olduğu gibi yoğun egzersiz tedavisi temeldir. Örneğin amaç kişinin sağ kolunu daha iyi kullanmasını sağlamaksa bunun yolu sağ kolu yoğun şekilde çalıştırmaktan geçer. Bol tekrar ve her seferinde hareketi biraz daha iyi yapmaya odaklanmak ile beynin plastisite denilen özelliği aktive olur. Örneğin felçli hasta ayağını her hareket ettirdiğinde beyninde ayağını yönetmekle görevli sinir bağlantıları kuvvetlenir. Bağlantılar kuvvetlendikçe hareketin akıcılığı artar ve otomatikleşir.
İnme hastasında felçli tarafta hiç hareket yoksa öncelikle pasif hareketlerle fizik tedavi başlar. Aktif hareketler ortaya çıktıkça onları güçlendirmeye odaklanılır. Beyincik inmesinde en önemli sorunlardan biri dengedir. Dengeyi sağlamak için kol ve bacaklardan öte kor denilen gövde kaslarına da yoğunlaşmak gerekir. Postural kontrolün geliştirilmesi için özel denge cihazları kullanılabilir.
Beyincik hasarında hareket koordinasyonu bozulur çünkü bunu normalde beyincik düşünmeden gerçekleştirir. Rehabilitasyon sürecinde yürüyüş ve denge bozukluğu çeken hastanın bu sorunu aşabilmesi için tüm dikkatini yaptığı hareketlere vermesi yararlı olabilir. Böylece bir nevi beyin beyinciğin eksikliğini telafi eder. Hareketlerin adım adım gerçekleştirilmesi, acele edilmemesi, pek çok eklem ve kasın bir arada kullanılmasını gerektiren hareketlerden önce izole kas ve eklem hareketlerinde ustalaşılması, hareketler sırasında hastanın konuşma gibi dikkatini dağıtabilecek ikinci bir işle meşgul olmaması fizyoterapide uygulanabilecek yöntemler arasındadır.
Beyincik inmesi göz hareketlerinin bozulmasına yol açabilir. Bu durum görme sorunu ve baş dönmesi yapabilir. Göz hareketlerine özel egzersizler yararlı olabilir. Çift görme sorunu ön planda ise terapi sırasında tek göz geçici olarak kapatılabilir.
Serebellar inmenin diğer bir etkisi konuşmanın bozulmasıdır. Kişi sarhoş konuşmasına benzer şekilde konuşur. Bunu düzeltmek için konuşma terapisi yararlıdır.
Beyinciğin etkilendiği felçlerin iyileşmesi, hafif durumlarda 6 ay, daha ağır sorunlarda ise birkaç yıl zaman alabilir. Bu süre yoğun fizik tedavi ve rehabilitasyon ile kısaltılabilir.
