Siyatik, kaba etlerden başlayıp bacak boyunca yayılan bir ağrıdır. En sık nedeni beldeki sinir köklerinin iltihabı ya da sıkışmasıdır. Bel fıtığı ya da bel kireçlenmesi sorunları sinir köklerini zedeleyerek siyatik ağrısına neden olabilir. Piriformis sendromu ise siyatik ağrısı yapabilen diğer bir durumdur.
Piriformis iki leğen kemiği arasındaki sağrı (sakrum) kemiği önünden başlayıp uyluk (femur) kemiğine dek uzanan bir kastır. Piriformis kası kalçayı döndürmeye yardım eder. Kalça düzken döndürme hareketi, kalça bükülü iken dışa açma hareketi yaptırır. Siyatik siniri kasın yanından veya içinden geçebilir. Piriformis kas spazmında siyatik sinir sıkışarak şikayetlere yol açabilir. Buna piriformis sendromu denir.
Piriformis Sendromu Belirtileri
Piriformis sendromunun esas belirtisi siyatik ağrısıdır. Kaba etlerden başlayıp bacağın arkası boyunca yayılan uyuşma ve karıncalanma hissi, but kaslarında hassasiyet, rahat oturamamak, oturma süresi uzadıkça rahatsızlığın artması, hareketle kaba et ve bacaktaki ağrının kötüleşmesi gibi belirtiler olabilir. Sorun ağırlaştığında kısa süre için bile olsa bilgisayar başında oturmak, araba kullanmak ya da ev işlerini yapmak gibi aktiviteler kısıtlanabilir.
Piriformis Sendromu Neden Olur?
Piriformis kası gün boyu aktiftir. Yürürken, kalçaları döndürürken, oturma sırasında ağırlığı bir yandan diğerine değiştirirken sürekli çalışır. Kas fazla egzersiz veya tam tersine uzun süre hareketsiz kalmakla zedelenmeye açık hale gelir. Uzun süre oturmak, koşmak, fazla merdiven çıkmak, ağır eşyalar taşımak, bacak kaslarına yönelik aşırı egzersiz yapmak piriformis sendromuna yol açabilir.
Piriformis kası kalçanın aniden dönmesi, düşme, spor sırasında direkt darbe alması, trafik kazası ya da kesici-delici yaralanmalarla da zedelenebilir.
Nasıl Tanı Konulur?
Birkaç haftadan uzun süredir devam eden kaba etlerde ve bacakta ağrı veya uyuşma şikayeti için fizik tedavi doktoruna görünmelisiniz. Doktor şikayetlerinizi dinledikten sonra risk faktörlerini, olası başlatıcı nedenleri ve ağrının niteliğini soracaktır. Daha sonra fizik muayene yapılır. Muayenede bel ve kalça hareketleri kontrol edilir, kas gücü, duyu ve refleksler değerlendirilir. Bazı özel hareketlerle şikayetlerin artıp artmadığına bakılır. Bilgisayarlı tomografi veya emar (MR) görüntüleme bel fıtığı ya da bel kireçlenmesi gibi olası diğer nedenleri incelemek açısından gerekebilir. Piriformis kasının ultrason ile görüntülenmesi tanıya yardımcı olabilir.
Piriformis sendromu tanısı için spesifik bir test yoktur. Tıbbi öykü ve fizik muayene tanı için temeldir. Görüntüleme yöntemleri ile bel fıtığı ya da bel kanal daralması gibi diğer olası nedenlerin olmadığı görülürse piriformis sendromu tanısı öne çıkar. Bir kişide hem bel fıtığı hem piriformis sendromu da olabilir. Bu durumda tanı koymak güçleşir.
Piriformis Sendromu Tedavisi
Hafif sorunlarda spesifik bir tedavi gerekmeyebilir. İstirahat ve ağrıyı arttıran aktivitelerden kaçınmak yeterli olabilir. Dönüşümlü olarak kaba etlere soğuk ve sıcak uygulama şikayetleri azaltabilir. Önce ince bir beze sarılmış buz kalıbı ile 15 dakika soğuk, ardından yine örtülmüş bir sıcak su torbası ile 15 dakika ısıtmayı 2-3 saatte bir, birkaç gün deneyebilirsiniz. Basit ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir.
Bu basit yöntemlerle sonuç alınamazsa fizik tedavi yapılabilir. Fizik tedavide TENS, derin ısıtıcı tedaviler ve egzersizler uygulanır. Piriformis kasının esnekliği ve kuvvetini arttıracak egzersizler yapılmalıdır.
Piriformis sendromunda kendi kendinize yapabileceğiniz egzersizlerden biri şudur: Dizleriniz yaklaşık 90 derece bükülü sırt üstü uzanın. Sol ayak bileğinizi kaldırıp sağ dizinizin üzerine koyun. Daha sonra sağ dizinizi nazikçe göğsünüze doğru çekip orada 5 saniye boyunca tutun. Başlangıç pozisyonuna dönüp aynı hareketi diğer taraf için tekrarlayın.
Şikayetler fizik tedaviden yarar görmezse kas inflamasyonunu azaltmak için lokal anestezik ve kortikosteroid enjeksiyonları (iğneleri) yapılabilir. Kas gevşetici özelliği olan botulinum toksin A enjeksiyonu da seçeneklerden biridir.
