Bel fıtığı egzersizleri tedavide önemli bir yere sahiptir. Bel ve karın kaslarının güçlendirilmesi ile bel fıtığına bağlı şikayetlerin tekrarlaması önlenebilir.
Akut başlayan bel fıtığı ağrılarında 1-2 gün istirahat gerekebilir. Ancak bel fıtığı hastaları yatakta uzun süre yatma isteğine karşı koymalıdır. Çünkü 3 günden uzun süreli yatak istirahati kas erimesi ve kas güçsüzlüğüne yol açarak iyileşmeyi zorlaştırır, normal hayata dönmeyi geciktirir. Diğer taraftan bazı hareket ve egzersizler bel için zararlı olabilmektedir. Bu noktada hastaların doğal olarak sorduğu soru hangi egzersizlerin yapılmasının doğru olduğudur.
Egzersiz bel kaslarını güçlendirerek beli sağlamlaştırır. Bel fıtığında uzun süreli korse kullanımı önerilmez, çünkü bu durumda kaslar tembelleşebilir. Korse kullanımı yerine belin doğal korsesi olan kaslar güçlendirilmelidir. Kasların güçlü olması durumunda vücudun ağırlığı dengeli bir şekilde dağılır; böylece omurga ve disk yapılarına binen yük ve stres azalır.
Egzersizin bir diğer yararı, fazla kilolu veya obez kişilerin kilo vermesini sağlamasıdır. Fazla kilolardan kurtulmak beli rahatlatmanın etkili yöntemlerinden birisidir. Kilo vermek hem ağrıyı azaltır hem de hareketleri kolaylaştırır.
Bel fıtığı olanlar yoga veya pilates yapabilir mi?
Yoga ve pilates gibi esneme hareketleri içeren egzersizler hem kasları güçlendirir hem de bel bacak ağrılarını hafifletebilir. Dinamik lomber stabilizasyon egzersizleri ile karın kasları, bel kasları odaklı çalışılır, duruş bozukluğu düzeltilir, esneklik ve kuvvet artar.
Bel fıtığı egzersizleri – ne yapmalı?
Bel fıtığında yoğun kardiyo veya ağırlık kaldırma gibi egzersizlere gerek yoktur. Basit germe-esneme egzersizleri ve aerobik egzersizler bel fıtığı ağrısını kontrol altına almada etkilidir.
Bel fıtığı hastaları yürüme, bisiklet ve yüzme gibi orta şiddetteki aerobik egzersizlerden yarar görmektedir. Bu tür egzersizler uzun dönemde ağrıları azaltır. İlk günler 10 dakika gibi kısa sürelerle başlanıp, günden güne kademeli arttırılarak haftada 5 gün 30-40 dakikalık aerobik aktiviteye ulaşmak amaçlanır. Bu egzersizler ağrıyı gidermenin yanında psikolojiye de iyi gelmekte ve kendinizi iyi hissetmenizi sağlayabilmektedir. Ancak her egzersiz her bel fıtığı hastasına iyi gelmeyebilir. Örneğin fıtıkta diskin şok emici özelliği bozulduğundan koşma erken dönem için kaçınılması gereken bir spor olabilir. Bu nedenle doktorunuza danışmanız gerekmektedir.
Zararlı olabilecek hareketler -ne yapmamalı?
Bazı egzersiz hareketleri bele binen yükü arttırarak bel fıtığı ağrılarının şiddetlenmesine yol açabilir. Bel öne doğru eğildiğinde omurga kavis yapar. Ön taraftaki basıncın artması sonucu omurlar arasındaki disk materyali arkaya doğru daha da itilebilir. Sonuçta arka tarafta yer alan sinir dokuları daha fazla sıkışabilir. Örneğin ayakta, belden öne eğilip ayak parmak ucuna dokunmaya çalışarak hamstring kası germesi yapmak, bahsettiğimiz riski taşımaktadır. Hamstring kaslarının esnetilmesi bel fıtığı tedavisinde yararlı bir uygulamadır ancak bu, beli zorlamadan örneğin yere sırtüstü uzanarak hamsting germesi gibi başka tekniklerle yapılmalıdır. Deadlift egzersizi but-kalça kaslarını güçlendirmek için spor salonlarında sık yapılan hareketlerden biridir. Ancak yanlış teknikle yapılması durumunda beli zorladığından bel fıtığı hastalarının kaçınması uygun olur. “Good morning” denilen ağırlığı omuzlar üzerinde taşıyarak kalçadan öne eğilme egzersizi de bel fıtığı hastaları için uygun değildir.
Temel olarak bel fıtığı egzersizleri belin doğal şeklini bozmadan yapılan egzersizlerdir. Belin fazlaca öne veya arkaya bükülmesi fıtık şikayetlerini arttırabilmektedir. Beli düz tutarak kor kasları denilen kasları güçlendirecek hareketler yapılır. Bazı bel fıtıklarında öne bükülme veya arkaya bükülme daha güvenli olabilir ancak kendiniz için bu tür hareketlere başlamadan önce doktora muayene olmalısınız. Ani dönme (twist) içeren egzersizler de başlangıçta kaçınılması gereken hareketlerdir. Bu hareketler zayıf bel kasları ile kontrolsüz yapılması durumunda fıtığı kötüleştirebilir. Genel kural olarak herhangi bir egzersiz hareketi sırasında bel fıtığına bağlı şikayetlerde kötüleşme oluyorsa o hareketlerden kaçınmanız gerekebilir.
