Fibromiyalji Neden Olur?

Vücudumuzdaki bir hasarda o bölgedeki ağrıya hassas sinir uçları uyarılır ve sinir lifleri boyunca önce omuriliğe ardından beyne sinyaller iletilir. Ağrı, vücudumuzda yanlış giden bir şey olduğuna dair işarettir. Ağrıyı azaltacak önlemler alarak doku hasarını durdurur ve iyileşme için uygun ortam sağlarız. İyileşme oldukça ağrı da azalır. Fibromiyalji hastalığında ise dokulara zarar veren bir durum olmamasına rağmen vücudun hemen her yerinde ağrı hissedilir. Üstelik bu ağrı geçici değil, çok uzun sürelidir. Peki fibromiyalji neden olur? Yaygın ve kronik ağrının sebebi nedir?

Fibromiyaljinin neden ortaya çıktığı kesin olarak bilinmese de bazı teoriler vardır. Sorunun esas olarak beyin ve omurilikte ağrı sinyallerinin işlenmesindeki farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir. Merkezi sinir sistemindeki bazı kimyasalların oranlarındaki farklılıklar sorunla ilişkili olabilir. Fibromiyaljili kişilerde ağrı sinyallerini ileten daha fazla hücreye karşı bu sinyalleri azaltan daha az hücre bulunur. Bu durum küçük incinmelerin normalden daha ağrılı olmasına yol açar. Hatta hafif basınç gibi hiç ağrı yapmaması gereken uyarılarla ağrı oluşabilir.

Fibromiyaljili kişilerin beyninde serotonin, noradrenalin ve dopamin miktarı anormal ölçüde düşük düzeyde tespit edilmiştir (1). Bu hormonlar duygu durumu, iştah, uyku, davranış ve strese cevap gibi alanları düzenledikleri için fibromiyalji belirtileri ile ilişkili olabilir.

Fibromiyaljide gözlenen ağrı hassasiyeti pek çok farklı nedenle tetiklenebilir. Gözlemlendiği kadarıyla her fibromiyalji hastası için geçerli tek bir spesifik sebep yoktur. Ancak belli bazı durumlar hastalığı tetikliyor görünmektedir.

Fibromiyalji Nedenleri

Genetik yatkınlık: Fibromiyalji hastalığı aile içinde kümelenme gösterebilir. Anksiyete ve depresyonla ilişkili genler de fibromiyalji riskini arttırıyor olabilir. Fibromiyalji için bir genetik test henüz yoktur. Genetik zeminde bazı çevresel faktörler hastalığı başlatıyor olabilir.

Ek hastalıklar: Bazı iltihaplı romatizmal hastalıklar, eklem kireçlenmesi ve enfeksiyonlarda fibromiyalji görülme sıklığı artar.

Duygusal veya fiziksel istismar: Çocukluk döneminde istismara uğramak yetişkin dönemde fibromiyalji gelişme riskini arttırabilir (2). İstismar beynin ağrı ve stresle başa çıkma yolunu etkileyerek bu duruma yol açıyor olabilir.

Post-travmatik stres bozukluğu: Savaş, trafik kazası veya tecavüz gibi travmatik olaylardan sonra kişide ortaya çıkabilen bir psikolojik sorundur. Bu tür olaylar bazı kişilerde fibromiyalji ile de ilişkili bulunmuştur.

Travma, enfeksiyon, ameliyat geçirmek: Pek çok hasta fibromiyalji ile ilişkili belirtilerin trafik kazası, yaralanma, ameliyat veya ağır bir enfeksiyon sonrası başladığını ifade etmektedir (3).

Cinsiyet: Fibromiyalji kadınlarda erkeklere kıyasla çok daha sıktır. Bu farklılık kadın ve erkeklerin ağrıyı hissetme ve tepkisinin gösterdiği farklılıklardan kaynaklanabilir. Diğer bir etken ise toplumsal olarak kadın ve erkek cinsiyet için ağrı karşısında beklenen tepkilerin farklılığı olabilir.

Anksiyete ve depresyon: Bunlar gibi psikolojik problemler fibromiyalji ile ilişkili görünse de neden-sonuç ilişkisi ortaya konulamamıştır.

Uyku sorunları: Uyku bozukluğu fibromiyalji belirtilerinden biridir. Ancak bazı kişilerde sorunu başlatıcı faktör olabilir. Derin uyuyamamak yorgunluğa yol açabilir. Aynı zamanda kötü uyku kalitesi ağrı düzeyinde artışa sebep olabilir.

Hareketsiz yaşam: Fibromiyalji hareketsiz yaşam tarzına sahip kişilerde çok daha yaygındır. Diğer taraftan egzersiz fibromiyalji tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir.