Felç tekrarlar mı? İnme veya geçici inme geçiren kişiler, inme tekrarlaması açısından risk altındadır. Bu nedenle koruyucu tedavi yaklaşımları ile önlem almak gerekir. Her yıl meydana gelen inmelerin %25’i tekrarlayan inmedir. İnmeden sonraki 5 yıl içinde ikinci kez inme oluşması riski %40’a kadar yükselebilir. Tekrarlayan felçlerde ölüm ve sakat kalma oranı ilkine göre daha fazladır çünkü zaten hasara uğramış beyin ikinci kez zedelenmektedir. Felç tekrarlamasını önlemek için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavileri ve bazen de ameliyat yöntemleri kullanılmaktadır.
Tekrar felç geçirme riskinizi azaltmak için yapılması gereken temel şeyler şunlardır:
- Tansiyonunuz yüksekse düşürülmeli, antihipertansif ilaç tedavisi gerekebilir.
- Sigara içiyorsanız bırakmalısınız. Pasif içicilikten de kaçının. Sigara kandaki oksijen seviyesini düşürür. Kalp daha çok çalışmak zorunda kalır ve kanın pıhtılaşmaya meyli artar. Sigara içiciliği kan basıncını arttırır ve akciğer hastalıklarına yol açar. Sigarayı bırakmak zor olsa da, bunu başarmanız durumunda inme riskini yarı yarıya azaltabilirsiniz.
- Şeker hastalığınız varsa kontrol altına alınmalı.
- Kolesterolünüz yüksekse düşürülmeli.
- Sağlıklı kiloda olmaya dikkat edin.
- Alkol kullanmayın ya da azaltın.
- Stresi azaltın.
- Obstrüktif uyku apnesi belirtileri olan kişilere uyku laboratuvarında polisomnografi testi yapılmalı ve gerekiyorsa tedavi edilmeli. Uyku apnesinde uyku sırasında hava yolu tıkanır, kandaki oksijen düşer, kalp atımı hızlanır ve kan basıncı yükselir. Bunlar felç tekrarlama riskini arttırır.
- Aerobik egzersizler yapın (hızlı yürüme veya yüzme gibi); fiziksel durumunuz müsaitse haftada en az 150 dakika yoğun egzersiz yapmalısınız. Çok az egzersiz bile hiç egzersiz yapmamaktan daha iyidir. Güvenli bir egzersiz programı için doktorunuza danışın. Egzersizin kendine güveni arttırıp depresyonu azaltma gibi başka olumlu etkileri de vardır.
Sağlıklı beslenme
Yüksek tansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği ve obezite ile başa çıkmada en etkili yol sağlıklı beslenme rejimine geçmektir. Tüm bu faktörler kalp hastalığı ve inme riskiyle de ilişkilidir. Sağlıklı beslenmede sebze ve meyvelerin oranı fazladır. Yağsız et ürünleri, deniz ürünleri, yağı azaltılmış süt ürünleri, tahıllar ve lifli gıdalar diyette yer almalıdır. Buna karşılık trans yağlar, sodyum (tuz), alkol ve ilave şekerin kısıtlanması gerekir. İnmeli hastaların tat-koku duyuları, iştahları azalabilir ve yutma güçlüğü nedeniyle yeterli beslenmekte zorlanabilir. Bu durumda yutma değerlendirmesi yapılır ve güvenli beslenebileceği kıvamda gıdalar belirlenir. İhtiyacı olan tüm kaloriyi ağızdan alması mümkün değilse tüple beslenmeye geçilir ve mama takviyesi yapılabilir. Felçli hastalar doktor ve diyetisyenlerinin önerdiği beslenme düzenine uyarsa hem inmeyi daha kolay atlatırlar hem de felç tekrarlama riski azalır.
İlaçlar
Kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmalarına engel bir durum olmadıkça damar tıkanıklığı veya pıhtı oluşumuna bağlı inmelerin tekrarlamasını önlemek için yararlıdır. Dikkat! Burada sadece genel bilgilendirme amacıyla bazı ilaçlardan bahsediyoruz. Kontrolsüz kullanılmaları halinde beyin kanaması gibi hayati sorunlara da yol açabilecek bu ilaçlar kesinlikle doktor reçetesi olmadan kullanılmamalıdır.
Antiplatelet ilaçlar: Asetilsalisilik asit (Aspirin), klopidogrel (Plavix, vb) gibi ilaçlar inme veya geçici inme geçiren kişilerde tekrar inme riskini azaltır. Bu ilaçlar platelet veya trombosit olarak adlandırılan kan hücrelerinin bir araya gelerek pıhtı oluşturmasını önler.
Antikoagülan ilaçlar: Warfarin (Coumadin), dabigatran (Pradaxa) gibi ilaçlar kanın pıhtılaşmasını önler ve inme riskini azaltır. Antikoagülan ilaçlar genelde bir çeşit kalp ritm bozukluğu olan atriyal fibrilasyonlu hastalarda ve mekanik kalp kapağı olanlarda inmeyi önlemek için kullanılır.
Karotid arter darlığı için ameliyat
İnmenin nedenlerinden biri boyunda şah damarı olarak da bilinen karotid arterdeki daralmadır. Bu daralma ateroskleroz denilen damar kireçlenmesi (damar duvarında plak oluşumu) nedeniyledir. Bazı hastalarda bu damarın cerrahi olarak tamiri tekrar inme geçirme riskini önemli oranda azaltır. Ameliyattan en büyük fayda karotid arter %70-99 oranında daralmışken görülse de damarın %50-69 oranında daraldığı durumlarda da faydalıdır. Riskleri de olan bu işlem için hastanın özelliklerine göre karar verilir.
Felç tekrarlar mı?
Evet felç tekrarlar. Bunu önlemek için doktorlarınızın önerilerine uymalısınız. Tedavinin ilk basamağı mevcut durumu ve riskleri kabul etmektir. İnsan doğası gereği sorunları ihmal edebilir, yok sayabilir ve düşünmezse kendi kendine geçebileceğini ya da yok olabileceğini sanabilir. Bu nedenle bazı hastalar yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç kullanımına uymayabiliyor. Ancak inme gerçek bir sorundur ve rakamlar ortada. Tek bir ilaç dozunu atlamak farklı hissetmenize yol açmayabilir fakat uzun dönemdeki sonuçları tehlikeli olabilir.
