Fasya Nedir? Fasya Tedavisi – Fasyal Manipulasyon

Fasya Nedir? Fasta vücudumuzda bağ dokusunun oluşturduğu tabakalardır. Bu tabakalar kasları, kan damarlarını, sinir liflerini, iç organları sarar. Fasya ile vücudun bazı kısımları birbirine bağlanırken diğer bazı kısımları da birbirinden ayrılır, hareketler sırasında birbiri üzerinden rahatça kayar.

Fasya uzun süre tıpta çok dikkat çekmemiştir. Kasları saran, birbirinden ayıran, ameliyatlar sırasında kesilmesi gereken yapılar olagelmiştir. Yine bağ dokusu liflerinin meydana getirdiği ligaman ve tendonlara kıyasla fasyaların ihmal edildiği bile söylenebilir. Ligaman ve tendonlar gibi fasyanın da yapısı büyük oranda kollajen liflerinden oluşur. Kollajen lifleri dalgalı ve esnektir; büyük çekme-gerilme kuvvetlerine direnebilir. Ligamanlar kemikleri birbirine bağlarken tendonlar kasları kemiklere bağlar. Fasyalar ise kas ve diğer organ ya da dokuların etrafını sarar. Aslında fasya vücudumuzda neredeyse her yerdedir.

Fasya Nedir?

Vücudumuzun her yerinde olan fasyanın tanımı üzerinde tartışmalar sonuçlanmamıştır. Geleneksel tanımı kas, iç organ gibi yapıları saran, çıplak gözle görülebilecek kadar büyük bağ dokusu kitlesi şeklindedir. Daha yeni bir tanımlamada mikroskopik veya makroskopik boyutta olmasına bakılmaksızın tıbbi açıdan önemi olan fibröz bağ dokusuna fasya denilmiştir.

Tüm fasyalar bağ dokusudur. Ancak tüm bağ dokuları fasya değildir. Kemik, kıkırdak, yağ dokusu, kan damarları da bağ dokusu sınıflamasına girmektedir.

Fasya Tipleri

Vücudumuzdaki fasyalar yüzeyel (süperfisiyal), derin ve visseral olmak üzere üç tiptir. Yüzeyel fasya cildimizin hemen altında yer alan ağsı bağ dokusudur. Derin fasya kas, kemik, sinir ve kan damarlarını sarar, daha kalın ve dayanıklıdır. Visseral fasya ise karaciğer, kalp gibi iç organları sarar.

Çeşitli fasya örnekleri:

• Scarpa fasyası
• Transvers fasya
• Torakolomber fasya
• Plantar fasya
• Rektus kılıfı
• Perikard
• Plevra
• Periton

Fasya Vücudumuza Etki Eden Kuvvetleri Dağıtır

Fasya normal ve sağlıklı iken vücuda etki eden gerilim ve yüklerin uygun şekilde dağıtılmasını sağlar. Bunun için yeterli esneklik ve dirençte olması gerekir.

Fasya ve Duyu

Fasya dokusu sinir uçları ve mekanoreseptörler (basınç duyusu almaçları) açısından zengindir. Bu sayede duruş ve hareket hissimizin oluşmasında önemli rol oynar. Pozisyonumuzu değiştirdiğimizde fasyalardaki duyu almaçları ve sinir uçları deforme olup aktifleşir, omurilik ve beynimize sinyal gönderir. Bu sinyaller merkezi sinir sisteminde işlenerek kaslara istenen hareket ve duruşu oluşturacak uyarılar gönderilir.

Fasyayı Etkileyen Hastalıklar

Hareket veya duruş bozuklukları, kötü beslenme, iltihap (inflamasyon), travma gibi nedenlerle fasya zedelenebilir. Fasyalar normalde kuvvetleri vücut boyunca dengeli bir şekilde dağıtırken zedelendiğinde bu fonksiyonu bozulur. Fasya sistemi bozulduğu için vücut telafi edici hareket ve postür paternleri geliştirebilir. Bunlar da ağrı, tutukluk, çabuk yorulma gibi sorunlara yol açabilir.

Hareketsizlik, travma, ameliyat, iltihap gibi nedenlerle skar dokusu ve fasya yapışıklıkları oluşursa eklem kısıtlılığı (kontraktür) gelişebilir.

Fasya Terapi – Fasya Masajı – Manipulasyon

Fasyanın tıbbi açıdan önemine dikkat çekilerek popülerleşmesi ABD’li doktor Stephen Typaldos’un 1991 yılında yayınladığı “fasyal distorsiyon modeli” ile olmuştur. Bu modelde pek çok kas-iskelet sistemi sorunlarının yanında, bazı nörolojik ve diğer tıbbi problemlerin de esasında fasya bozukluğu olduğu iddia edilmiştir. Fasyal distorsiyon modeline göre fasya üzerine uygulanacak kuvvetler tedavi edici olabilir.

Fasya tedavisi fasyanın belirli kısımlarını manuel terapi yöntemleri ile gevşetip açmayı amaçlar. Manuel terapi kas-iskelet sisteminin elle muayene ve tedavisini içeren bir tekniktir. Kişinin şikayetleri fasya bozukluğundan kaynaklanıyorsa uygun manipulasyon teknikleri ile hareket ve vücut içi kuvvet aktarımları düzeltilebilir. Fasya tedavisi genelde kişinin yapacağı uygun egzersiz ve fizik tedavilerle desteklenir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi fasya bozuklukları çoğunlukla kasların adaptif olarak yanlış kullanımı ile iç içedir. Egzersizlerle doğru şekilde güçlendirme ve esnetmeler bu nedenle gereklidir.

Miyofasiyal gevşetme teknikleri, köpük ruloyla yuvarlama (foam rolling), kupa terapisi, özel masaj teknikleri, tetik nokta tedavisi, postür eğitimi fasya sorunlarının tedavisinde kullanılan diğer yöntemlerdir.

Sağlıklı Fasya İçin

• Günde 10 dakika esneme egzersizleri yapın.
• Fitness egzersizi programına katılın.
• Gergin ve hassas kaslarınıza köpük rulo yuvarlayarak masaj yapın.
• Saunaya gidin (özellikle egzersiz sorası).
• Yogayı deneyin.
• Susuz kalmamaya dikkat edin.