MCA Enfarktı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

MCA İngilizce middle cerebral artery’nin kısaltmasıdır. Türkçe’ye orta beyin atardamarı olarak çevrilebilir. Orta serebral arter olarak da ifade edilebilir. Beyni besleyen üç çift damardan en büyüğüdür. Diğerleri ACA (ön serebral arter) ve PCA’dır (posterior serebral arter). Sağlı sollu birer çift olarak bulunurlar. MCA enfarktı damarın bir pıhtı nedeniyle tıkanmasıdır.

MCA, şah damarı olarak da bilinen internal karotid arterden dallanır. Frontal, temporal ve parietal lobların dış yan (lateral) kısımlarına kan götürür. Beynin bu bölgeleri el, kol, yüz ve yutak bölgesinden gelen duyuları işler ve hareketlerini kontrol eder.

MCA’nın Kısımları

Orta serebral arter anatomik olarak üç kısımda incelenir.

Yatay parça (horizontal segment): Sfenoid kemiği izlediği için sfenoidal segment de denir. Bu kısımdan çıkan lateral lentikulostriat arterler denilen dalları beyin dokusuna girer. Bu damarlar beynin derininde yer alan bazal gangliyonları besler. Bazal gangliyonlar hareketlerin biliç dışı gerçekleşen kontrolünden sorumludur.
Sylvian parçası: Temporal lob ve insular kortekse kan götürür. Temporal lob ses duyusunun işlenmesini üstlenir. İnsular korteks ya da insula ise bazı hareket fonksiyonlarını düzenler, duyguları tecrübelerle eşleştirir. Sylvian parça ikiye veya üçe ayrılarak dallanır. Bu bölgede bulunan diğer bir yapı insuladan kortekse doğru uzanan operculumdur. Sylvian parça bazen opercular ve insular parça olarak iki kısma ayrılabilir.
Kortikal parçalar: Beyin kabuğu kortekse kan götürür.

MCA inme sırasında pıhtı ile daralabilir veya tıkanabilir. Bunu göstermek için bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüme (MRG) veya MRG-anjiyografi çekilebilir. Pıhtı kalp gibi vücudun başka bir yerinde oluşup yerinden ayrılarak MCA’yı tıkayabilir. Buna tromboembolik inme denir.

MCA’nın Dalları

MCA’nın ana gövdesini tamamen tıkayan bir pıhtı beynin o yarıküresinin dış yüzeyinin büyük bir kısmının hasarlanmasına yol açar. MCA’nın üst dalı (superior divizyonu) frontal lobdaki Broca alanını beslediği için tıkanması durumunda konuşma bozukluğu (motor afazi) gelişebilir. MCA’nın alt dalı (inferior divizyonu) ise temporal lobun lateralindeki Wernicke alanını besler. Bu dal tıkanırsa dilin anlaşılmasında güçlükle kendini gösteren Wernicke afazisi oluşabilir. MCA’nın ana gövdesi tıkanırsa dilin hem anlaşılmasında hem de ifade edilmesinde sorunla kendini gösteren global afazi gelişir. MCA’nın derin dalları ise bazal gangliyonlar ile internal kapsüle gider.

MCA Enfarktı Bulguları

Etkilenen MCA’nın karşı tarafındaki yüz kasları, kol ve elde güçsüzlük (hemipleji).
Karşı taraftaki yüz ve kolda duyu kaybı.
Dominant beyin yarı küresi (genelde sol yarı küre) etkilenirse lisan bozukluğu (afazi).
Dominant olmayan beyin yarı küresi etkilenirse karşı tarafı etkileyen ihmal sendromu.
Büyük MCA enfarktlarında özellikle akut dönemde kişinin bakışları lezyon tarafına kayabilir. Karşı tarafı tutan homonimus hemianopsi denilen görme alanında kısıtlılık gelişebilir.

MCA’ya Pıhtı Atması Sonrası İyileşme Süreci

MCA’ya pıhtı atması inmenin bir çeşididir. İnme acil müdahale gerektiren ciddi bir sorundur. Tedavi ne kadar erken başlarsa başarı oranı o kadar artar. İlk saatlerde pıhtı eritici ilaçlar etkili olabilir. Hayati tehlike atlatıldıktan sonra ise fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci başlar. İyileşme dönemi beyin hasarının büyüklüğüne göre birkaç aydan birkaç yıla kadar devam edebilir hatta ömür boyu sürebilir.