İnme hastalarının sık karşılaştığı sorunlardan biri felcin etkilediği vücut kısımlarında uyuşma karıncalanma gibi hisler olmasıdır. İnme kuvvetsizlik yanında duyu bozukluklarına da yol açabilmektedir. Duyu bozuklukları his kaybı, ağrı ya da uyuşma karıncalanma şeklinde olabilir. Uyuşma karıncalanma sebebi her zaman bilinemeyebilir. En olası neden vücuttan beyne ulaşan duyu sinyallerinin geçtiği sinir yollarında ya da bu sinyalleri işleyen beyin kısmındaki bozukluklardır. İnme hastalarında uyuşma şikayeti sıklıkla zaman içinde kendiliğinden düzelir fakat bazen şiddetli ve rahatsız edici de olabilmektedir.
Uyuşma karıncalanma gibi hisler genelde duyu sinyallerinin beyne ulaşmasındaki veya beynin kendisine gelen sinyalleri işlemesindeki sorunu işaret eder. Fizik tedavide bu sorunların çözümü için duyusal yeniden eğitim teknikleri kullanılmaktadır. Duyusal yeniden eğitim terapisi ile beyin duyu hislerini doğru algılayıp yorumlaması için eğitilmektedir. Böylece hafif dokunma, basınç, ağrı, ısı, pozisyon hisleri geliştirilir; beynin duyu sinyallerini yanlış yorumlamasına bağlı gelişen ağrı, uyuşma, karıncalanma, elektriklenme gibi şikayetler azalabilir.
İnme rehabilitasyonunda araştırmalar büyük oranda hareketlere yoğunlaşmıştır. Duyu bozuklukları ve bunların nasıl düzeltilebileceğine yönelik bilimsel çalışmalar daha azdır. Bu nedenle hangi tedavinin en etkili olduğu net değildir. Genel kural olarak duyusal yeniden eğitim egzersizlerinin başarılı olması için çok tekrarla ve her gün düzenli yapılması gerektiği söylenebilir. Duyu sinyallerinin doğru algılanması kas kontrolünü de olumlu etkiler ve duyusal terapiler harekete yönelik tedavilerin etkinliğini arttırabilir. Aslında sadece harekete odaklı bir tedavi yoktur, çünkü eklemlerin pasif ya da aktif hareketlerinde dokunma ve pozisyon duyuları da oluşmaktadır. Buna karşın duyusal bozukluklara özel olarak tasarlanmış teknikler ile felç tedavisindeki başarı oranı arttırılabilir.
Duyusal Yeniden Eğitim Terapileri
Duyusal sinyallerin inme rehabilitasyonunda kullanılmasına örnek olarak propriyoseptif nöromusküler fasilitasyon (PNF) tekniklerini gösterebiliriz. Bu tekniklerde hareketi kolaylaştırmak için cilde hafifçe vurma, hızlı kas gerimi, sıcak ya da soğuk uygulama gibi duyusal uyarılar verilir. Elektrik stimülasyonu da direkt kas kasılması sağlaması yanında duyu sinyalleri üretir. Duyusal yeniden eğitim terapisinde kişiye farklı dokuda malzemeler verilerek hissetmesi sağlanır. Örneğin başta pamuk gibi çok hafif bir malzeme, daha sonra daha sert bir kumaş, pütürlü yüzeye sahip bir nesne kullanılabilir. Çeşitli büyüklükte, şekilde ve dokuda nesnelerin gözler kapalı olarak elle dokunma ile tanınması ve ayırt edilmesine çalışılır. Zorunlu kullanım terapisi ile sağlam tarafın kullanımı kısıtlanarak kişi sadece felçli kolunu kullanmaya teşvik edilir ve bu tedavi hareket yanında duyusal bozuklukların iyileşmesini de sağlayabilir. Ayna terapisi görsel uyaranların kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Uygun açıda yerleştirilen ayna ile sağlam tarafın hareketinin felçli tarafın hareketiymiş gibi algılanması sağlanır. Amputasyon sonrası görülen fantom ağrıların tedavisinde ayna terapisi etkili bulunmuştur. İnmeye bağlı duyu bozukluklarının tedavisinde de etkili olabilir.
Robotik teknolojilerle kombine sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik uygulamaları harekete yönelik terapiler yanında duyusal yeniden eğitim için de yeni imkanlar sağlamaktadır.
İnme hastalarında uyuşma karıncalanma hisleri çok rahatsız edici boyutta ise çeşitli ilaç tedavileri de yararlı olabilir.
