İnmeye bağlı gelişen felç nedeniyle hastalar yürüme güçlüğü çekebilir. Felçli hastalarda yürüyüşü bozan sorunlardan en sık görülenleri ayak bileğinin yukarı çekilememesi, dizin rahat bükülüp açılamaması ve kalçanın geriye götürülememesidir. Bacak egzersizleri bu sorunları aşmaya yönelik tasarlanmıştır. Yürüme egzersizleri en çok bacaklara odaklansa da kor kasları denilen karın ve gövde kaslarına ve dengeye de önem verilmelidir. Yürüme için uygulanan egzersizlerin amaçları bacak kaslarını esnetip kuvvetlendirmek, kaslar arasında koordinasyonu iyileştirmek, bacakların istemli kontrolünü iyileştirmek, genel kardiyovasküler sağlığı arttırmak ve dengeyi arttırmaktır.
İnmeye bağlı gelişen beyin hasarı, beyinde yürüme ile ilgili hareket merkezlerini veya bu merkezlerin vücudun geri kalanı ile iletişim kurduğu sinyal yollarını etkilerse yürüme güçlüğü gelişir. Yürüme bozukluğunun denge kaybı, ihmal sendromu, görme sorunları gibi farklı nedenleri de olabilir. Bu nedenle öncelikle genel bir değerlendirme yapılmalıdır. Genel olarak beyin hasarlarında beynin sağlam kısımları yeni duruma kendini adapte etmeye çalışır. Buna plastisite denilir. Plastisite öğrenme süreçlerine benzetilebilir. Beynin yürümeyi yeniden öğrenmesi için egzersizlerle bol tekrar yapılması gerekir.
Felçli hastaların tekrar yürüyebilmek ya da yürüyüşlerini iyileştirebilmek için yoğun bir şekilde egzersiz yapmaları gerekir. Ayak, bacak ve kor kasları ana odak noktalarıdır. Yürümeyi öğrenmek için en iyi egzersiz yürüyüşün kendisidir. Fakat yürüme egzersizlerini yapabilecek kadar kolay hareket edemeyen felç hastalarında bacak ve karın kaslarının güçlendirilmesi ile izole eklem hareketleri üzerindeki kontrolün arttırılması için aşağıda örnekleri verilen türde egzersizler yapılmaktadır.
Ayak Egzersizleri
1- Ayak Bileğini Pasif Olarak Yukarı ve Aşağı Esnetme
Oturur pozisyonda iken felçli bacağınızı diğer bacağın üzerine atın. Ardından sağlam elinizi kullanarak ayak bileğini dizinize doğru çekin. Sonra da aşağı doğru gerdirin. 10 kez tekrarlayın. Eğer ayak bileğinde istemli hareketiniz varsa bu egzersizi zorlaştırmak için elinizi kullanmadan yapabilirsiniz.
2- Parmak Ucunu Yardımla Kaldırma
Düşük ayak olan kişiler için en zor hareket ayak parmak uçlarını yerden yukarı kaldırmaktır. Eğer bu hareketi hiç yapamıyorsanız öncelikle pasif egzersizle başlayabilirsiniz. Oturur pozisyonda iken sağlam ayağınızı felçli ayağınızın altına koyun. Sağlam ayağınızı kullanarak felçli ayağınızın parmak ucunu yukarı kaldırın; bu sırada topuğunuzu yerde tutun. Ardından gevşeyin. 10 kez tekrar edin. Ayak ucunu yardımsız kaldırabildiğinizde hareketi yardımsız yapmaya çalışarak zorlaştırabilirsiniz.
3- Parmak Ucunda Yükselme
Parmak ucunu kaldırmanın tam tersidir. Ayaklarınızın tabanı yerde olarak harekete başlayın. Ayak uçları yerde kalarak topuklarınızı yükseltin. 10 kez tekrar edin.
Bacak Egzersizleri
1- Otururken Adım Atma Hareketi
Oturur pozisyonda iken felçli taraf bacağınızı kalçadan kaldırarak göğsünüze doğru çekin; sonra tekrar yere bırakın. Hareket sırasında sırtınızı düz tutun. Diğer bacak için de tekrar edin. Toplam 10 kez yapın. Hareket kolay geliyorsa bacağınızı en yukarıdayken birkaç saniye tutabilirsiniz. Bu şekilde de kontrolünüz tam ise elinizle uyluğunuzun üst tarafına bastırarak bacağınızı dirence karşı yukarıda tutmaya çalışın.
2- Dizi Uzatma
Oturur pozisyonda iken bacağınızı dizde öne doğru uzatın. Bacağınız yere paralel olacak kadar kaldırın ama dizinizi kilitlemeyin. Ardından yavaşça ayağınızı indirerek başlangıç durumuna dönün. Aynı hareketi diğer tarafla da yapın. Her bacak için 10 kez tekrarlayın. Dizi uzattığınızda birkaç saniye o şekilde kalmaya çalışarak hareketi zorlaştırabilirsiniz.
Kor ve Denge Egzersizleri
1- Ayağı Kaldırma
Sırt üstü uzanır pozisyonda kalça ve dizlerinizi 90 derece bükerek durmaya çalışın. Bacağınız (dizle ayak arası) yere paralel, uyluğunuz (kalça ile diz arası) yere dik konumda olmalıdır. Bu pozisyonda kalmak için kor (karın) kaslarınızın çalışması gerekir.
Başlangıç pozisyonunda iken bir bacağınızı yere indirin ve ayağınızla yere dokunun. Sonra tekrar kaldırıp eski hale dönün. Ardından aynı hareketi diğer tarafta tekrar edin. Tüm hareket boyunca dizleriniz 90 derece açıyı korumalıdır. Her iki taraf için 10 kez tekrarlayın.
2- Dizi Göğse Çekme
Sırt üstü yatarken her iki dizinizi göğsünüze doğru çekin. Sonra bir dizinizi ellerinizle tutarken diğer bacağınızı aşağı uzatın. Bu başlangıç pozisyonudur. Ardından bacağınızı tekrar göğsünüze çekin; hareket sırasında bacağınızı kaldırmak için özellikle karın kaslarından kuvvet almalısınız. Diziniz göğsünüze geldiğinde karın kaslarını kuvvetlice sıkın. Sonra bacağı tekrar uzatın. Her taraf için 10 kez tekrarlayın.
3- Tek Bacak Üstünde Durma
Bir bacağınızı dizden büküp ayağınızı havaya kaldırarak tek bacak üstünde 30 saniye dengede durmaya çalışın. Sonra diğer ayakla yapın. Dengenizi korumak için gerekirse ellerinizle bir sandalye veya masadan destek alabilirsiniz.
4- Yana Bacak Açma
Bu harekette de tek bacak üstünde durmanız gerekiyor. Öncekinden farkı dizinizi bükmeyip düz tutarak bacağınızı yana doğru 45 derece açmalısınız. Bu şekilde birkaç saniye durun. Gerekirse bir mobilyadan dengenizi korumak için destek alabilirsiniz. Her iki taraf için 10 kez tekrarlayın.
