Skolyoz Açısı Nasıl Ölçülür?

Kendinize veya bir yakınınıza skolyoz tanısı konulduğunda belki de bu hastalığı ilk defa duydunuz. Omurganın yana doğru eğriliği demek olan skolyoz omurga kemiklerinin gelişimsel bozukluğu, kas veya sinir sistemi hastalıkları ya da başka bir nedene bağlı olmadan tek başına (idiyopatik = nedeni bilinmeyen) var olabilir.

Skolyoz Belirtileri

Skolyoz tanısı alan kişilerin doktora başvuru nedeni genelde sırtta eğrilik, dik durmakta zorlanma, kamburluk, kaburga kemiklerinin bir tarafta çıkıntılı olması, dik durulduğunda kolların gövdenin iki yanında eşit sarkmaması, bir omuzun düşük olması, bir taraf kürek kemiğinin çıkıntılı olması gibi dış görünüşteki asimetrilerdir.

Skolyoz Filmi

Skolyoz tanısı skolyoz tetkiki ile konulur. Bu özel yöntemle çekilen bir Röntgen filmidir. Skolyoz filmi boyundan leğen kemiğine dek tüm omurgayı tek seferde gösterir. Arka-ön (postero-anterior) ve yan (lateral) düzlemde çekilir. Genelde ilk çekimde iki yön de incelenir ancak takip için çoğunlukla arka-ön filmler yeterli olur. Tüm gövde ışın aldığından sık sık çekilmesi tercih edilmez. Çekim sırasında meme ve cinsel organların kurşun levhalarla radyasyondan korunması tavsiye edilir. Takip aralığı özel bir durum olmadıkça 6 aydan sık değildir.

Skolyoz Derecesi

Skolyoz söz konusu olduğunda en önemli parametre eğriliğin tanımlanmasıdır diyebiliriz. Bunun için açı ölçümü yapılır. Skolyoz açısı 20 derece, 45 derece, 60 derece gibi ifade edilebilir. Elbette eğriliği tanımlamak için başka bazı bilgilerin de kaydedilmesi gerekir. Eğriliğin sırtta mı, belde mi olduğu, sağa mı sola mı baktığı, tek mi çift eğrilik mi olduğu, tepe noktası, başlangıç ve bitiş seviyeleri belirtilmelidir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, kemik gelişmesinin tamamlanmış olup olmaması klinik açıdan önem taşıyan unsurlardan bazılarıdır.

Skolyoz Derecesi Nasıl Ölçülür?

Skolyoz derecesini ölçmek için skolyoz filmi çekilmesi gerekir. Bu film omurgayı boydan boya arka-ön düzlemde gösterir. Normalde kuyruk kemiğinden kafatasına dek omurga düz bir hat izlemelidir. İp gibi olmalıdır. Eğer sağa veya sola eğrilik varsa bu anormaldir. Ancak en küçük bir eğrilik skolyoz var anlamına gelmez. Küçük asimetriler toplumda sık görülür. Skolyoz diyebilmek için eğrilik 10 derece veya üzeri olmalıdır.

Cobb Açısı

Skolyoz derecesi Cobb açısı ile ifade edilir. Omurgada eğriliğin üst ve alt ucunun oluşturan kemikler tespit edilir. Bunlar yatay düzleme göre en fazla eğim yapmış kemiklerdir. Üst uçtaki omurun üst kenarından ve alt uçtaki omurun alt kenarından bu kenarlara paralel çizgiler çizilir. Daha sonra bu çizgilere dik açı yapan çizgiler çizilerek iki dik arasındaki açı ölçülür. Cobb açısı denilen bu açı skolyoz derecesini gösterir. Kişide birden fazla eğrilik olabilir. Bu durumda her eğrilik için ayrı ayrı Cobb açısı ölçülür. Derecesi büyük olana major eğrilik, küçük olana minör eğrilik denir. Orta hattan en fazla uzaklaşmış omur kemiği apeks (tepe) olarak tanımlanır. Skolyoz eğriliği tanımlanırken net olmak için alt ve üst uç omurlar, tepe omur seviyesi, eğriliğin yönü ve derecesi belirtilmelidir. Örneğin “ tepe noktası T10, üst sınırı T6, alt sınırı L2, açıklığı sola bakan 89 derece skolyoz” denilirse yanlış anlamaya mahal vermeden skolyoz derecesi ifade edilmiş olur. Minör eğrilik varsa aynı şekilde o da tanımlanmalıdır.

Cobb açısı ölçümü mükemmel hassasiyete sahip bir yöntem değildir. Filmin çekimindeki farklılıklar, kişinin tam düz durmaması, ölçüm yapan kişiler arasındaki farklılıklar nedeniyle 5-10 derecelik hata payı olabilir.

Skolyoz Derecesi Neden Önemlidir?

Her şeyden önce tedavi kararı dereceye göre şekillenir. 10 derecenin altında skolyoz tanısı konulmaz. 10-20 derece arasında fizik tedavi (örneğin Schroth egzersizleri) ve takip önerilir. 20-40 derece arasında korse tedavisi yararlı olabilir. 40-50 derecenin üzerinde ise ameliyat önerilir. Kişinin yaşı, eğriliğin ilerleme riski, ek hastalıklar gibi durumlar tedavi kararlarını etkileyen diğer faktörlerdir. Yani tek başına dereceye göre karar verilmez.