Topuk ağrısı olduğunda genelde hiç düşünmeden topuk dikeni olduğunu varsayarız. Topuk dikeni, topuk kemiğinin alt ucundan öne, ayak kemerine doğru kalsiyum birikimi ile oluşan kemiksi bir uzantıdır. Yarım santimetre kadar uzayabilir. Ayağın yandan çekilen Röntgen filmlerinde dikene benzer şekilde göründüğü için bu isim verilmiştir. Tıp dilinde kalkaneal spur veya epin kalkanei olarak adlandırılır.
Topuk dikeni her zaman ağrıya neden olmaz ve tüm topuk ağrıları da topuk dikeni kaynaklı değildir. Bu nedenle tanı koymak basit gibi görünse de aslında o kadar kolay sayılmaz.
Topuk Dikeni Belirtileri
Bazen hiçbir belirtiye yol açmaz, Röntgen filmlerinde tesadüfen görülürler. Ancak topuk dikenlerinin yüzde ellisinde ağrı şikayeti olduğu söylenebilir.
Topukta ağrı hissettiğinizde ağrıya rağmen aktiviteye devam etmemelisiniz. Aşırı yürüme, egzersiz veya uygun olmayan ayakkabı kullanımı topuk ağrısını başlatabilir. Ayak sağlığınızı korumak için ilk uyarıya kulak verin ve istirahat ederek topuğunuzun iyileşmesine fırsat tanıyın. Aktiviteye bağlı ağrıları azaltmada soğuk uygulama yararlı olabilir.
Nedenleri
Ayak tabanındaki kas ve bağların uzun süreli gerilmesi ve zorlanması topuk dikenine yol açabilir. Zaman içinde ortaya çıkan bir sorundur. Erken belirtilere önem verilmezse oluşma riski artar. Sert zeminlerde zıplamak, yürümek, koşmak topuk dikeninin oluşmasına sebep olabilir. Ayak kemeri desteği olmayan ayakkabı kullanmak da riski arttırır. Bunlar dışında travma, obezite, yürüme bozukluğu, romatizmal hastalıklar da neden olabilir.
Plantar Fasiit ile Topuk Dikeni Arasında Ne Fark Var?
Plantar fasiit (ayak tabanı iltihabı) ile topuk dikeni, birbiriyle ilişkili ancak farklı iki durumdur. Topuk dikeninde topuk kemiği kalkaneusun ucundan ön tarafa doğru, plantar fasya denilen bağ dokusu boyunca kemikleşme olur. Plantar fasiit ise plantar fasyanın kalkaneusa yapıştığı yerde iltihap (bağışıklık sistemi aktivasyonu, inflamasyon) olmasıdır. Aşırı yüklenme, aşırı kullanım, kemer desteği olmayan ayakkabı kullanımı buna yol açabilir. Plantar fasiitteki iltihap bir süre sonra tedavi ile veya kendiliğinden yatışabilir. Kemikleşmenin söz konusu olduğu kalkaneal spur ise kalıcıdır. Topuk dikeni olan kişilerin yarısından fazlasında plantar fasiit de mevcuttur.
Topuk Dikeni Tedavisi
İstirahat, soğuk uygulama / buz masajı, ağrı kesici ilaçlar, topuk yastığı / tabanlık kullanımı ve ayak tabanı esnetme egzersizleri kalkaneal spur tedavisi için kullanılan ilk basamak yöntemlerdir. Fizik tedavi yöntemleri arasında ESWT popüler ve etkili bir araçtır. Ağrılı noktaya kortizon içeren iğne yapılması (kortikosteroid enjeksiyonu) da fayda sağlayabilir.
Eğer yukarıda saydığımız yöntemlerle iyileşme olmazsa son çare olarak ameliyat düşünülebilir. Ortopedi ve travmatoloji uzmanı kemik çıkıntıyı ameliyatla çıkarabilir. Plantar fasyaya gevşetme yapılabilir. Böylece ağrıda azalma ve ayak hareketlerinde normale dönüş sağlanabilir.
