İnme Vücudun Sadece Karşı Tarafını mı Etkiler?

Beyin kabuğu (korteks) düşünme, hafıza, hareket, duyuların algılanması gibi pek çok fonksiyondan sorumludur. Sağ ve sol yarı küreden oluşur. Beynin sağ ve sol yarı küreleri farklı konularda uzmanlaşmıştır. Beyinden vücuda inen ve vücuttan beyne çıkan sinir yolları çapraz yaparak gider. Yani sağ beyin yarı küresi vücudun solunu kontrol ederken sol beyin yarı küresi vücudun sağını kontrol eder. Bu çapraz kontrol, inme sonrasında da etkisini hissettirir.

Beyindeki Hasar Genelde Karşı Vücut Yarımında Bulgu Verir

Beyinde dolaşım bozukluğu (kanama veya damar tıkanıklığı) sonucu gelişen beyin hasarı olan inme, etkilediği beyin yarı küresinin karşı tarafındaki (kontralateral) vücut kısımlarında belirtilere neden olur. Kas güçsüzlüğü (felç), duyu bozuklukları, koordinasyon bozuklukları oluşur. Klasik bilgi olarak beynin sağ tarafındaki inmeler vücudun sol tarafında, beynin sol tarafındaki inmeler vücudun sağ tarafında etkilenme yapar. Ancak inme beyinle aynı taraftaki (ipsilateral) vücut kısmlarında da belirtilere neden olabilir. Bu nedenle sağlam ve felçli taraf ifadeleri yerine “az etkilenen” ve “çok etkilenen” ifadelerinin kullanılması gerektiğini öne süren uzmanlar vardır.

İnme, Aynı Tarafta (İpsilateral) da Etkilenme Olabilir

İnmeye bağlı olarak sağlam kabul edilen vücut yarısında da hareket bozukluğu, kuvvet kaybı gibi sorunlar oluşabilir. Bu nedenle inme hastası değerlendirilirken felçli taraf kadar sağlam taraf da muayene edilmelidir. Böylece var olan eksikliklere yönelik fizik tedavi yapılabilir.

İpsilateral Belirtiler Neden Olur?

Beyinle vücut arasındaki sinir yolları büyük oranda çapraz yapar. Ancak bir kısım sinir lifi çapraz yapmadan aynı taraftaki vücut yarısı ile iletişim kurar. Beyindeki lezyon tarafında çapraz yapmadan aşağı inen bu yollar sağlam kabul edilen vücut yarısındaki belirtilerin nedeni olabilir. Diğer bir teori iki beyin yarı küresi arasında korpus kallozum yoluyla kurulan iletişimi temel alır. Tek taraflı uzuv hareketi sırasına aynı taraftaki beyin yarı küresinde de aktivite olur; bu aktivite karşı yarı küre üzerinde uyarıcı veya baskılayıcı etki gösterebilir. Ayrıca bazı insanlarda doğuştan sinir lifleri çapraz yapmamış ya da daha az oranda çaprazlanmış olabilir. Nadir görülen bu durum birkaç vakada bildirilmiştir. İnmeye bağlı gelişen bilişsel sorunlar da sağlam kabul edilen taraftaki performans düşüklüğüne katkıda bulunabilir.

İnme Tekrarlamalarında Aynı Taraf Belirtileri Görülebilir

İnme sonrası iyileşme beynin plastisite özelliği ile gerçekleşir. Plastisitede beyinde ölen sinir hücrelerinin fonksiyonları yaşayan sinir hücreleri tarafından üstlenilir. Yeni bağlantılar kurulmasıyla beynin sağlam kısımları yitirilen becerileri yeniden öğrenir. Fonksiyonları üstlenen kısım, hasarlanan yerin komşusundaki alanlar veya karşı beyin yarı küresindeki bir alan olabilir. Eğer karşı yarı kürenin görev alması söz konusu ise, bu tarafı etkileyen ikinci bir inmede, hasarla aynı vücut yarısında da belirtiler görülebilir. Örneğin sol beyin yarı küresinde hasar bırakan bir inme, sağ kol ve bacakta felç yapabilir. Bu kişinin rehabilitasyon ile büyük oranda fonksiyonunu geri kazandığını var sayalım. Eğer iyileşme beynin sağlam olan sağ yarı küresinin devreye girmesi ile gerçekleşmişse, daha sonra beynin sağını etkileyen bir inmede hem sağ hem de sol vücut yarımında belirtiler oluşabilir.

Sonuç olarak klinisyenler inme hastalarında lezyonla aynı vücut yarımında da belirtiler oluşabileceğini akılda tutmalıdır. Anormal hareket paternleri ve kuvvet kaybının görüldüğü vakalar bildirilmiştir. Rehabilitasyon değerlendirmesinde vücut bütün olarak muayene edilir ve tespit edilen kısıtlılıklara yönelik tedavi programı oluşturulur.