Skolyoz korsesi kullanımı bir ekip işidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktoru, fizyoterapist, ortez protez teknikeri (ortotist) bu ekibin üyeleridir. Skolyoz hastası ve ailesi ekibin merkezindedir. Tedavinin başarılı olması için ekibin uyumlu bir şekilde çalışması gerekir.
Skolyoz omurganın yanlara olan eğriliğine denilir. En çok ergenlik döneminin başında ortaya çıkar. Skolyoz hastalığı ile ilgili daha geniş bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Skolyoz hastalığının %80’i nedeni bilinmeyen şekilde ortaya çıkar. Tıpta buna “idiyopatik skolyoz” denilir. Toplumda her 100 kişiden 1 veya 2’sinde skolyoz vardır. Her 1000 kişiden 2-3 kişide tedavi gerektiren ilerleyici skolyoz görülür. Tedavi gerektiren skolyozların yarıya yakınında ameliyat gerekebilir. Skolyoz oluşumunda ailesel yatkınlık söz konusudur. İlk oluşan skolyozlarda kız-erkek oranı eşitken, ilerleyici skolyozlar daha çok kızlarda görülür. Omurga eğrilikleri, vücudun büyümeye devam ettiği yaşlarda tedaviye daha iyi yanıt verir. Küçük eğriliklerde sadece izlem yeterli iken, belli bir derecenin üzerindeki eğriliklerde korse kullanmak gerekir.
Skolyoz tedavisinde korse neden kullanılır?
Skolyoz eğriliği 25 derecenin üzerinde ise büyüme döneminde hastalık hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Korse kullanmanın amacı çocuk büyürken eğriliğin ilerlemesini engellemektir. Korse kullanmak skolyoz eğriliğini kalıcı olarak düzeltemeyebilir fakat ilerlemesini önleyebilmektedir. 20 derecenin altındaki eğriliklerde korse kullanmak genelde gerekmez. 40 derece üstü eğriliklerde ise korselerin yararı azalmaktadır. Yani 20-40 derece arasındaki eğriliklerde korse kullanılır.
Skolyoz korseleri plastik malzemeden her hasta için özel olarak yapılır. Çünkü her skolyoz hastasında eğriliğin başlangıç ve bitiş noktası, tepe noktası, yönü gibi parametreler farklılık gösterir. Skolyoz korseleri standart olarak önceden üretilmiş korseler değildir. Hastanın ölçüleri alınır ve ona göre imal edilir. Çocuk büyüdükçe skolyoz korsesinde değişiklik yapılması veya yeniden üretilmesi gerekebilir. Skolyoz korsesi koltukaltının biraz altından önde kasığa kadar uzanır, arkada kürek kemiğinin hemen altından başlar. Eğriliğin olduğu kısımlara basınç için pedler yerleştirilir, eğriliğin karşı tarafında ise basıncı azaltıcı alanlar oluşturulur. Skolyoz korsesi kıyafetlerin altına giyilir ve dışarıdan görülmez. Skolyoz korsesi kullanmak kişinin günlük yaşamını, fiziksel aktivitelerini, eğitimini olumsuz etkilemez.
Skolyoz korsesi ne kadar süre kullanılır?
Hastanın iskeleti olgunlaşana kadar skolyoz korsesinin günde 23 saat takılması gerekir. Toplam kullanım süresi birkaç yıl olabilir. İskelet olgunlaşması gerçekleştikten sonra korsenin sadece gece takıldığı tedavi rejimine geçilebilir. Uygun olduğu zaman korse kullanım süresi kademeli olarak azaltılır.
Skolyoz korseleri ne kadar etkilidir?
Büyüme çağında olup skolyoz korsesi kullanan hastaların %80’inde iyi sonuç alınmaktadır. Yani her 5 hastanın 4’ünde eğrilik belirgin ölçüde ilerlemez. 5 hastanın 1’inde korse kullanmaya rağmen ilerleme olabilir ve ameliyat gerekebilir. Hangi hastada korse kullanmanın daha başarılı olacağı şimdilik önceden bilinememektedir.
Kaç çeşit skolyoz korsesi vardır?
Farklı özellikler taşıyan farklı skolyoz korsesi çeşitleri vardır. Eğriliğin tipi kullanılacak korse tipini belirleyebilir. Bazen de korse tipi rehabilitasyon ekibinin tecrübesine göre seçilir. Skolyoz korselerinin genel adı plastik tip TLSO’dur (torakolumbosakral ortez). Boston, Wilmington, Rigo-Cheneau, SpineCor, Milwaukee gibi farklı tip korseler mevcuttur.
Skolyoz tedavisi için başka yöntemler var mı?
Korse kullanmak ve cerrahi düzeltme skolyoz tedavisinde etkisi bilimsel olarak kanıtlanan yöntemlerdir. Egzersiz ve fizik tedavi yöntemleri de skolyoz tedavisinde uygulanmaktadır. Egzersiz omurga sağlığı için temeldir. Fizik tedavi yöntemleri kas güçlendirme ve ağrıyı giderme amaçlı yapılabilir.
Skolyoz korsesi kullanırken dikkat edilecek şeyler
- Korse yapıldıktan sonra 2-3 hafta içinde günde 23 saat kullanma rejimine geçilmelidir. Korse günlük kullanma süresi hedefe ulaşılana dek kademeli olarak arttırılır.
- Cilt bakımı günlük olarak yapılmalıdır. Korseler bazen ciltte basıya bağlı yaralara yol açabilir. Ciltte hafif kızarıklık normal kabul edilir. Ancak 30 dakikada geçmeyen kızarıklık, ciltte kabarcık veya ülser oluşumu, döküntü oluşması durumunda doktora başvurulmalıdır.
- Her zaman korse altına, korsenin cilde temasını önleyecek çamaşır giyilmelidir. Çamaşır tam oturmalı, kırışıklık yapmamalıdır.
- Korse doktor, ortez teknikeri veya fizyoterapistin öğrettiği şekilde düzgünce giyilmelidir.
- Egzersiz programı günlük düzenli olarak uygulanmalıdır.
Skolyoz korsesi ne kadar sıkı olmalıdır?
Korse yanlardan itildiğinde yerinden oynamayacak ölçüde sıkı olmalıdır. Gövde üzerine mümkün olduğunca sıkı oturması gerekir. Kayışları bunu sağlayacak şekilde kullanılmalıdır. Gevşek giyilirse sürtünme ve cilt hasarı oluşabilir. Omurga korsenin ortasına denk gelmelidir. Bel pedleri kalçaların hemen üzerinde ve en altı kaburganın altında olacak şekilde hizalanmalıdır. Bazen bel ve kalça üzerindeki cildin rengi koyulaşabilir. Bu önemli bir sorun değildir, korse tedavisi bittiğinde renk normale döner.
Korse bakımı
Korse bakımı ortotist tarafından öğretildiği şekilde yapılmalıdır. Düzenli yıkanmalı, haftada bir alkolle temizlenmelidir. Korsenin kayışları zamanla yıpranabilir, bu durumda ortotist tarafından değiştirilir.
Egzersiz
Korse kullanımında egzersiz mutlaka yapılmalıdır. İki tip egzersiz vardır. Birincisi korse kullanılmadığı zaman yapılan egzersizlerdir. Bu egzersizlerin amacı beli formda tutmak ve kasların zayıflamasını önlemektir. İkinci tip egzersizler korse kullanılırken yapılır. Gün boyu sık sık tekrar edilebilir. Egzersizler korsenin etkinliğini arttırır. Egzersizleri tedavinin en başından itibaren düzenli yapmak korsede daha rahat edilmesini sağlar. Yüzme omurgayı güçlendirdiği için skolyozlu hastaların mutlaka yapması önerilen bir spordur. Korse giyilmiş şekilde veya çıkarılarak yüzülebilir.
