Kifoz sırtın öne doğru aşırı eğrilmesi ve kamburluk oluşmasıdır. Hem gençlerde hem de yaşlılarda önemli bir yakınma sebebidir. Görüntüsünün rahatsız etmesi yanında boyun ve sırt ağrılarına da yol açabilir.
Yaşlılarda kifoz kemik erimesi (osteoporoz) ile ilişkili ortaya çıkabilir. Çocuklarda ve gençlerde duruş bozukluğu, omurga kemiklerinin anormal gelişimi veya başka bir nedenle kamburluk oluşabilir.
Belirtiler
Hafif kamburluk genelde görünüşteki farklılık dışında şikayete neden olmaz. Ancak bazı kişilerde sırt ağrısı ve tutukluk olabilir. Boy kısalması fark edilebilir.
İlerlemiş kifozda akciğerlerin sıkışması nedeniyle solunum problemleri görülebilir. Sırt kaslarının zayıflaması hareketleri zorlaştırabilir. Sırt kamburluğu nedeniyle kişi başını yukarı yeterince kaldıramayabilir. Sırt üstü yatış ağrılı olabilir. Araba kullanmak güçleşebilir.
Uyluğu arka tarafındaki hamstring kasları gergin ve kısa olabilir.
Ciddi kifoz sindirim sistemi organlarını sıkıştırarak reflü, yutma güçlüğü gibi problemler yapabilir.
Kamburluk görüntüsü kişide endişe, utanma, sosyal izolasyon gibi psikolojik problemlere yol açabilir.
Nedenleri
Omurgamız 33 adet omur kemiğinden oluşur. Sırtımızda 12 omur üst üste eklem yapar. Omurga normalde sırt bölgesinde hafif dışa doğru eğrilirken boyun ve bel bölgesinde içe doğru çukur yapar. Çukurlaşma yapmasına lordoz denilir. Çıkıntılaşması ise kifozdur. Sırtın normal kifoz açısı 20-45 derece arasıdır. 50 derecenin üzerine çıkması tıbben “hiperkifoz” olarak adlandırılsa da günlük kullanımda anormal durumu anlatmak için sadece “kifoz” denilmesi de sıktır.
Omur kemikleri yandan bakıldığında kabaca dikdörtgen şeklindedir. Sırttaki normal kifoz yapısı omurların kama şeklinde, yani ön tarafta daha alçak, arka kenarda daha yüksek olması sonucu artabilir ve anormal dereceye ulaşabilir.
Kırıklar: Düşme veya kemik erimesi sonucu omur kemikleri ezilip çökebilir. Kemik erimesi menopoz sonrası kadınlarda, ileri yaşta veya uzun süre kortizonlu ilaç tedavisi alması gereken kişilerde daha sık görülen bir sorundur. Kemik erimesine bağlı oluşan çökme (kompresyon) kırıkları ağrısız olabilir. Çöken kemiklerde genelde omurun ön tarafı incelir, bu da kifoz artışına yol açar.
Disk yıpranması: Omurlar arasında bulunan, kıkırdak ve bağ dokusu yapısındaki esnek diskler yaşla beraber suyunu kaybederek incelebilir. Diskin incelmesi kifozu arttırabilir.
Postural kifoz: Gençlerdeki kifozun en sık nedenidir. Duruş bozukluğu ile ilişkilidir. Kızlarda daha sıktır. Yuvarlak eğimdedir. Kişi dik durduğu zaman kamburluk kaybolur. Kemiklerde yapısal bir bozukluk yoktur. İlerleyici değildir.
Schuermann hastalığı: Ergenlikten önceki büyüme atağında başlayan bu hastalık erkeklerde daha sık görülür ve gençlerdeki yapısal kamburluğun önemli bir nedenidir. Sırt bölgesinde birbirine komşu omur kemiklerinde yandan bakıldığında üçgenleşme söz konusudur. Postural kifozdan farkı kamburluk daha keskin açılı ve serttir. Kişi dik durmaya çalışsa bile kaybolmaz. Ağrılı olabilir. Kemik gelişimi tamamlanana kadar kifoz açısı artabilir.
Gelişimsel bozukluklar: Kemiklerin doğuştan anormal şekilli olması kifoz nedeni olabilir. Konjenital kifoz olarak adlandırılır.
Sendromlar: Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi hastalıklar çocuklarda kifoz yapabilir.
Kanser ve kanser tedavisi: Omurgaya yayılan kanserler kemiklerde çökmeye yol açabilir. Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedaviler kanser dokusunu öldürürken omurgayı da etkileyebilir.
Tanı
Kamburluk şikayeti için fizik tedavi ve rehabilitasyon veya ortopedi bölümlerine muayene olabilirsiniz. Doktor öncelikle muayene ile sırtınızı inceler. Öne eğilme hareketinde kamburluğu değerlendirebilir. Kas gücü, refleks gibi özelliklere bakabilir. Omurga şeklini daha net incelemek için Röntgen, bilgisayarlı tomografi, emar (MR) gibi görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Kemik erimesinden şüpheleniliyorsa DXA (kemik yoğunluğu ölçümü) yapılabilir. İleri hastalıkta akciğer kapasitesini ölçmek için solunum fonksiyon testi (SFT) yapılabilir. Sinir köklerinde sıkışma şüphesi varsa EMG (elektronöromiyografi) gerekebilir.
Tedavi
Tedavi durumun ağırlığına göre değişir. Hafif olgularda spesifik tedavi gerekmeyebilir. Özel esneklik ve kuvvetlendirme egzersizleri sırt ve gövde kaslarını forma sokarak omurgaya destek olur. Gençlerde, Schermann kifozu gibi durumlarda korse kullanımı önerilebilir.
Kemik erimesi varsa buna yönelik ilaç tedavileri verilir. Kalsiyumdan zengin beslenme, D vitamini için yeterli güneş ışığı alma, yürüyüş gibi egzersizler kemik erimesini önleyebilen yaşam tarzı değişiklikleridir. Ağrının arttığı zamanlar kısa süre için ağrı kesiciler önerilebilir. Fizik tedavi hem ağrıyı gidermede hem de esnekliği arttırmada yararlıdır.
Solunum problemlerine yol açan, omurilik veya sinir köklerini sıkıştıran ileri kifozda ameliyat önerilebilir. Ameliyatında kamburluğu düzeltmek için spinal füzyon yapılabilir. Bu teknikte metal çubuk ve vidalarla omurlar birbirine doğru pozisyonda sabitlenir.
Referans
- Katzman WB, Vittinghoff E, Kado DM, Lane NE, Ensrud KE, Shipp K. Thoracic kyphosis and rate of incident vertebral fractures: the Fracture Intervention Trial. Osteoporos Int. 2016;27(3):899–903.
- Katzman WB, Wanek L, Shepherd JA, Sellmeyer DE. Age-related hyperkyphosis: its causes, consequences, and management. J Orthop Sports Phys Ther. 2010;40(6):352–360.
- Ristolainen L, Kettunen JA, Heliövaara M, Kujala UM, Heinonen A, Schlenzka D. Untreated Scheuermann’s disease: a 37-year follow-up study. Eur Spine J. 2012;21(5):819–824.
