Yaşlılarda kas erimesi, 50 yaşından sonra %10 oranında görülen önemli bir sorundur. Tıpta bu soruna sarkopeni denilir. Kemik erimesi halk arasında yaygın şekilde bilinmesine karşın kas erimesi geri planda kalmıştır. Oysa ki kas erimesi yaşam süresi ve kalitesini azaltan bir faktördür; buna karşılık basit önlemlerle süreci durdurmak hatta geriye çevirmek mümkündür.
Yaşlılarda kas erimesi genellikle yaşlanmanın doğal bir sonucu gibi düşünülür. Oysa ki yaşın getirdiği bir sorun olsa bile iyi beslenme ve düzenli egzersiz ile kas erimesinin önüne geçilebilir.
Orta yaşlardan sonra insanlar ortalama olarak her sene kas kitlelerinin %3’ünü kaybeder. Bu nedenle daha önce yapabildikleri bazı günlük aktiviteleri gerçekleştirmede zorlanırlar. Sarkopeni denilen kas erimesi, etkilediği kişilerin yaşam kalitesi ve süresinde belirgin azalmaya neden olur. Düşme sıklığı ve kırık riski artar, hareketsiz yaşamla ilişkili kısır döngüye yol açarak kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlar.
Kas hücrelerinin büyüyüp gelişmesi ile yıkılıp küçülmesini kontrol eden moleküler sinyaller arasındaki dengesizlik sarkopeninin başlıca nedenidir. Normalde kaslarımızda hücre büyümesi, zedelenme, yıkım ve iyileşme olayları bir döngü şeklinde devam eder. Sağlıklı kişide bu döngü dengededir ve kas kitlesi sabittir. Yaşlanma ile kas hücreleri büyüme sinyallerine duyarsızlaşabilir ve denge yıkım lehine bozulabilir. Hormon ve enerji metabolizmasındaki değişiklikler yaşa bağlı kas erimesine yol açabilir.
Yaşlılarda Kas Erimesi Yapan Nedenler
Hareketsiz yaşam tarzı, kötü beslenme, kronik hastalıklar ve enfeksiyonlar kas erimesine yol açan nedenlerin başında gelir. Vücudumuzda kullan ya da kaybet prensibi geçerlidir. Eğer kaslar kullanılmazsa zayıflar. Herhangi bir kaza ya da hastalık sonrası kişi yatak istirahatine mecbur kalırsa kaslar hızlı bir şekilde erir. Yetersiz beslenme yaşlılarda kas erimesinin diğer bir sebebidir. Yaşlılarda proteinden yetersiz beslenme sık görülür. Tat duyusundaki bozulmalar, çiğneme ve yutma güçlüğü, alışverişe çıkmak ve yemek hazırlamanın zorlaşması yaşlıların kötü beslenmesine yol açabilir. Uzun süreli enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar, KOAH gibi sorunlar vücutta kronik iltihabi sürece yol açarak sarkopeniye katkıda bulunur. Kronik karaciğer hastalığı, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği de yaşlılarda kas erimesini şiddetlendirir.
Sarkopeni Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Sarkopeninin sonucu kas kuvvetinin azalmasıdır. Eskiden kolayca kaldırılabilen eşyalar kaldırılamaz, elin sıkma kuvveti zayıflar. Yürüme yavaşlar, yürüme mesafesi kısalır, kişinin aktif kalmaya yönelik isteği azalır. Kilo kaybı olabilir. Elbette bu belirtiler başka bir hastalığın da işareti olabilir, bu nedenle saydıklarımızdan herhangi biri varsa doktorunuza muayene olmalısınız.
Kas Erimesini Önlemek için Egzersiz
Sarkopeniyi önlemenin ve hatta geriye çevirmenin en iyi yolu egzersiz yapmaktır. Aerobik egzersizler, dirence karşı yapılan hareketler ve denge egzersizleri kas kaybını engeller. Egzersizlerin faydalı olabilmesi için haftada en az 2-4 defa düzenli yapılmaları gerekir. Dambıl veya egzersiz bantları kullanılarak dirence karşı yapılan hareketler spesifik kasların kuvvetlendirilmesini sağlar. Hem kas hücreleri yeni protein yapar hem de uydu hücreler denilen yeni kas hücre çekirdekleri oluşarak kas kitlesi artar. Kalp hızını arttıran aerobik ve endurans egzersizleri de yaşlılarda kas erimesi ile mücadelede yararlıdır. Düzenli yürüyüş yapmanın sarkopeniyi önlediği bilimsel araştırmalarda gösterilmiştir. Hızlı yürüyüş bu anlamda daha etkili bulunmuştur.
Kas Erimesini Durdurmak için Dengeli Beslenme
Beslenme ile yeterli kalori, protein, vitamin ve mineral almak kas kaybını önlemede kritik önemdedir. Yediklerimizde protein olması kasları uyarıcı sinyaller sağlamaktadır. Ancak yaş ilerledikçe bu sinyalin gücü zayıflar. Örneğin gençlerde her öğünde 20 gram protein olmasının kasları uyardığı görülmüştür; ancak yaşlılarda bu etkinin ortaya çıkması için öğün başına en az 35 gram protein gerekir. D vitamini eksikliği sık görülür ve kas erimesi ile ilişkili bulunmuştur. D vitamini takviyesi almak kas kuvvetini arttrırken düşme riskini ise azaltmaktadır. Omega-3 yağ asitlerinin deniz ürünleri ya da gıda takviyeleri yoluyla alınması da kas büyümesini uyarmaktadır. Kreatinin, kas erimesi ile mücadelede etkisi gösterilen diğer bir gıda takviyesidir. Bu takviyeler esas faydalarını egzersiz ile kombine kullanıldıklarında göstermektedir.