Menisküs yırtığı, dizlerin üzerine fazla yük bindiği ve dönme kuvvetine maruz kaldığı hareketlerde oluşabilir. Örneğin futbolda çalım atma sırasında dize etki eden rotasyonel kuvvetler ve basketbolda pota altında ani yapılan dönüşler menisküsü yırtabilir.
Menisküs yırtığı her ne kadar profesyonel sporcularla özdeşleştirilse de, spor yapmayan kişilerde de menisküs yırtığı görülebilir. Örneğin çömelme pozisyonundan ayağa kalkma sırasında menisküsler zedelenebilir. Yaşlılarda ise diz kireçlenmesinin (osteoartrit) yol açtığı bozulmalar, menisküs yırtığına neden olabilir.
- Bacak kaslarını kuvvetlendirecek uygun egzersizler yapmak
- Spor müsabakalarında dizi destekleyen dizlikler kullanmak,
- Doğru spor ayakkabısı seçimi ve
- Spor öncesi ısınma egzersizleri yapmak menisküs yaralanması riskini azaltabilir.
Menisküs yırtığının tedavisi, hasarın derecesine göre evde kendi kendine yapılabilecek egzersizlerden ameliyata kadar geniş bir yelpazededir.
Menisküs Yırtığı Kimlerde Olur?
- Koşma sırasında ani duruş, dönüş ve hamle gerektiren sporlar menisküs yırtığı için yüksek risk oluşturur. Bu tür sporlara örnek olarak futbol, basketbol ve tenisi verebiliriz.
- Tek bir sporla alakalı yoğun şekilde antrenman yapan çocuk ve gençlerde menisküs yaralanması sıklığı artmaktadır.
- Menisküsler, yaş ilerledikçe yıpranan dokulardır. Yaşlılarda menisküs yırtıkları çoğunlukla yıpranma ve kireçlenme ile ilişkilidir.
- Diz kireçlenmesinde kıkırdak tabaka inceldiği için menisküs yırtıkları olabilir.
- Merdiven çıkma ve çömelme gibi hareketler de menisküsleri zorlar.
Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?
Menisküs yırtığı olduğu anda diz ekleminden çıtlama veya kütleme gibi bir ses gelebilir. Menisküs yırtığı belirtileri şunlardır:
- İlgili bölgeye dokunmakla şiddetlenen ağrı,
- Ödem,
- Diz hareketlerinde kısıtlılık,
- Dizde takılma ya da kilitlenme hissi,
- Dizin ağırlığı taşıyamaması ve dizde boşalma hissi
Menisküs Yırtığına Hangi Bölüm Bakar?
Eğer şikayetleriniz ani bir travma sonucu ortaya çıktıysa ortopedi ve travmatoloji doktoruna; şikayetler uzun süre içinde yavaş yavaş ortaya çıktıysa fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoruna muayene olmalısınız.
Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konulur?
Doktorunuz, şikayetlerinizi dinledikten sonra sizi kapsamlı şekilde muayene edecektir:
- Eklem hattında hassasiyet veya ödem varlığının incelenmesi,
- Dizin bükülüp açılma derecesi,
- Eklemin normalden daha gevşek (instabil) olup olmadığı ve
- Menisküs yırtığına özel değerlendirme testleri gibi değerlendirmelerden sonra olası diğer nedenleri dışlamak ve tanıyı doğrulamak için görüntüleme tetkiki istenebilir.
Röntgen filmleri menisküsleri direkt göstermez fakat kemikteki sorunlar ve kireçlenme açısından bilgi verir. Menisküs yırtıkları diz emarında (MRG) görülebilir. Ancak MR görüntülemenin menisküs hasarlarında yüzde yüz doğru olduğu düşünülmemelidir.
Eğer MR sonuçları klinik tanı ile uyumsuz ise diz içinin kamera ile görülebildiği artroskopi yöntemi kesin tanı için kullanılır. Artroskopi, ortopedi doktorları tarafından yapılır. Diz bölgesinde cilde küçük bir kesi açılır ve esnek bir fiberoptik cihazla eklem içine bakılır. Artroskopi tanı koyma yanında tedavi edici onarım ameliyatları için de kullanılabilir.
Menisküs Yırtığı Tedavisi
Akut yaralanmalarda istirahat, soğuk uygulama, kompresyon bandajı ve yaralanan uzvu yukarıda tutma (elevasyon) temel tedavi prensipleridir.
- Ağrıyı kötüleştiren aktivitelerden kaçınılmalıdır: Dizi istirahate almak ve yük binmesini önlemek için koltuk değneği kullanılabilir.
- İlk günler 2-3 saatte bir 10-15 dakika buz uygulaması yapmak ödemi azaltır.
- Şişliği azaltmak için elastik bandaj ile dizi sarmak ve otururken ya da yatarken dizi yukarıda tutmak faydalıdır.
- Non-steroid anti-inflamatuar grubu ağrı kesici ilaçlar, ağrıyı azaltmanın yanında ödem ve iltihap azaltıcı etki de gösterir.
Fizik tedavide ağrıyı azaltmak, hareket açılarını normale getirmek, kas esnekliği ve kuvvetini arttırmak amaçlanır. Diz ekleminin tutuk kalmasını ve kasların erimesini önlemek için egzersiz yararlıdır.
İlginizi Çekebilir : “Diz Egzersiz Programı – Diz Kuvvetlendirme Egzersizleri“
Menisküs Yırtığı Ne Zaman Ameliyat Edilir?
Menisküsler iyi kanlanan dokular değildir. Bu nedenle oluşan zedelenmelerin kendi kendine iyileşme ihtimali azdır. Yine de kanlanması daha iyi olan dış kenara yakın zedelenmeler zamanla iyileşebilir. Kompleks yırtıklarda ise ameliyat gerekebilir.
Eğer fizik tedavi ile istenen oranda iyileşme olmazsa ameliyat gündeme gelir. Menisküs yırtığı ameliyatı kapalı (artroskopi ile) yapılır. Yırtık tamir edilebilir ya da zedelenmiş kısım traşlanabilir. Ameliyat sonrası fizik tedavi egzersizlerini uygulamak gerekir.
