PCA Enfarktı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Beyin damar tıkanıklığı, pıhtı atması veya kanama ile dolaşımın aniden bozulması sonucu meydana gelen inme, kişide bilinç bulanıklığı, konşamama, bir taraf kol, bacak ve yüzde felç (hemipleji), uyuşma, denge kaybı gibi belirtilere neden olur. İnme belirtileri ve iyileşme süreci beyinde etkilenen damara göre değişir. PCA, beynin arka tarafını besleyen bir çift damardır ve dolaşımının bozulması (iskemi, enfarkt) kendine özgü sonuçlara yol açar. Sinir hücreleri (nöronlar) sürekli oksijen ihtiyacı duyarlar. Bu nedenle dolaşım durursa birkaç dakika içinde ölmeye başlarlar ve beyin hasarı gelişir. PCA enfarktı beynin ön dolaşımını ilgilendiren inmelere göre daha nadirdir. Tüm iskemik inmelerin %5-10’unu oluşturur.

Anatomi

Boynun ön tarafındaki iki adet internal karotid arter (ICA, şaj damarı olarak da bilinir) ve arka taraftaki iki adet vertebral arter beyne kan götüren damarlardır. Vertebral arterler beynin tabanına ulaştıklarında birleşerek baziler arteri meydana getirir. Baziler arterden beyinciğe kan götüren damarlar dallanır (superior serebellar arter, anterior inferior serebellar arter). Beyinciğe kan taşıyan diğer bir damar olan posterior inferior serebellar arter ise vertebral arterler henüz birleşmeden önce dallanır. Baziler arterden ayrıca beyin sapına (ponsa) kan taşıyan pontin arterler çıkar. En uç kısmında ise iki adet posterior serebral arter (PCA) dalını verir. Vetebral arterler ile başlayıp PCA ve bahsettiğimiz diğer damarlarla devam eden kısım beynin arka dolaşımı (posterior sirkulasyon) olarak bilinir. ICA ve dalları ise ön dolaşımı meydana getirir. İki dolaşım arasında beyin tabanında Willis poligonu denilen yerde kan geçişi olur yani birbirinden tamamen izole değildir.

Neden Olur?

Kalpte oluşan bir pıhtının yerinden koparak damarı tıkaması, büyük damarların ateroskleroz nedeniyle daralması ve damar içi pıhtı oluşumu, damar duvarının ayrışarak (diseksiyon) tıkanma veya pıhtıya neden olması PCA inmesine yol açabilir. Bu sorunların temelinde ise kalpte ritm bozukluğu (atriyal fibrilasyon), kalp kapak hastalığı, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, diyabetes mellitus, obezite, sigara içiciliği, hareketsiz yaşam gibi risk faktörleri bulunmaktadır.

PCA Enfarktı Belirtileri

PCA dolaşımı bozulduğunda beyinde oksipital lob, medial temporal lob ve talamus etkilenebilir. Kişide çok farklı belirti ve fonksiyon kayıpları görülebilir. En sık görme ve duyu bozuklukları ile ilişkili şikayetlere neden olur.

Oksipital lob esas olarak görme duyusunu işleyen beyin kısmıdır. Oksipital lob hasarında kortikal körlük (çift taraflı hasarda) veya hasarlanan tarafın karşısına denk gelen görme alanında kayıp (kontrolateral homonim hemianopsi) gelişir. Yüzleri tanıyamama, renkleri tanıyamama, okuma bozukluğu gibi bulgular olabilir.

Medial temporal lob hasarında kısa ve uzun dönem hafızada bozukluklar, sinirlilik, paranoya gibi davranış bozuklukları olabilir.

Talamus hasarlandığında (talamik enfarkt), vücudun karşı tarafını etkileyen duyu kaybı, konuşma güçlüğü (afazi), bilinç bulanıklığı, hafıza bozukluğu, planlama, muhakeme gibi yürütücü fonksiyonlarda bozulma görülebilir.

Kalıcı hareket güçlüğü (felç) oranı PCA inmelerinde düşüktür. Hastalar görme alanı bozukluklarına adapte olabilir ve pek çok açıdan günlük işlerine dönebilir.

İnme ölüm nedenleri arasında başta gelen sebeplerden biridir. Ancak PCA inmeleri nadiren ölümcüldür. Ölüme neden olduğunda bu genelde eşlik eden beyin sapı inmesinin sonucudur.

Komplikasyonlar

İnme ve felç kişide beyin hasarı, hareketsizlik, mesane kontrolünün kaybı, fonksiyon yitimi gibi sonuçlara yol açar. İyi yönetilmezse bunlar ek tıbbi sorunlara (komplikasyonlara) neden olabilir. Kişinin ikinci kez inme geçirmesi, epilepsi, idrar yolu enfeksiyonu, akciğer enfeksiyonu, ciltte yara açılması (basınç yarası), kronik ağrı, depresyon, hareket bozuklukları (diskinezi, distoni), bacak damarlarında pıhtı oluşması (DVT), akciğere pıhtı atması (pulmoner emboli) bu komplikasyonlardan bazılarıdır.

Tedavi

Diğer inme çeşitlerinde olduğu gibi PCA inmelerinde de aktif nörorehabilitasyon (fizik tedavi), hastanın iyileşmesi için en etkili tedavidir. Bu alanda tecrübeli rehabilitasyon profesyonellerinden meydana gelen bir ekip ile hastanın günlük yaşam bağımsızlığı ve yaşam kalitesi hedeflerine ulaşmak için çeşitli yöntemler uygulanır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanının kontrol ve takibi ek tıbbi sorunların (komplikasyonların) önlenmesi, çeşitli fizik tedavi yöntemleri arasında hasta için en uygun olanların doğu zaman ve dozda yapılması açısından önemlidir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Engin Çakar inme (felç) tedavisi, beyin hasarı tedavisi ve ağrı tedavisi üzerine 20 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Tedaviler hakkında bilgi almak ve randevu oluşturmak için Randevu Al butonuna tıklayın.

Randevu Al