Kısmi felç vücudun bir tarafında yani sağ veya solda oluşan kuvvetsizliktir. Kişi etkilenen tarafını hareket ettirebilir ancak kas kuvveti azalmıştır. Kısmi felç beyni besleyen damarlardan birinde daralma veya tıkanma olması, beyne giden damarlara pıhtı atması veya beyin kanaması sonucu gelişebilir. Beynin damarsal sorunlara bağlı ani gelişen hasarına tıp dilinde “inme” (İngilizcesi “stroke”) denilir. Kısmi felcin iyileşmesinde fizik tedavi ve rehabilitasyon büyük rol oynar. Fizik tedavide etkilenen taraftaki duyu ve motor beceriler geri kazandırılarak kişinin eski yaşamına dönmesi amaçlanır.
Kısmi felç belirtileri nelerdir?
Kısmi felçte vücudun sağ ya da sol tarafında yüz, kol, el veya bacakta kuvvetsizlik oluşur. Yani kişi kolunu güçlü bir şekilde kaldıramaz, eliyle kuvvetlice sıkamaz ya da ayağını yerden kaldırmakta zorlanabilir, yürürken bir ayağı yerde sürüklenebilir. Gülümsediğinde ağzının bir köşesi çekilirken kısmi felçli tarafı tam çekilmeyebilir. Vücudun bir yanında oluşan kuvvetsizlik nedeniyle yeme, giyinme, tuvaleti kullanma gibi işlerde zorlanılabilir.
Kısmi felç durumda denge kaybı, yürüme güçlüğü, eşyaları elle kavramada zorlanma, ince hareketleri yapamama, kasların çabuk yorulması, koordinasyonda bozulma gibi belirtiler oluşabilir. Konuşma bozukluğu, çevreyi algılama ve dikkat bozukluğu da görülebilir.
Beyinde etkilenen damarın yeri ve oluşan hasarın büyüklüğü belirtileri etkiler. Ana damar tıkanıklıklarına bağlı büyük beyin hasarlarında tam felç oluşabilir yani kişi etkilenen vücut yarımını hiç hareket ettiremeyebilir.
Kısmi felç neden olur?
Kısmi felç beynin kan dolaşımının aniden bozulması sonucu gelişir. Kan dolaşımında bozulma damar tıkanıklığı ya da damar çatlamasına bağlı kanama nedeniyle olabilir. Hipertansiyon, ateroskleroz (damar kireçlenmesi), kolesterol yüksekliği, şeker hastalığı, obezite, sigara içiciliği damar tıkanıklığına neden olan önemli risk faktörleridir. Yaş ilerledikçe felç riski artar ancak her yaşta görülebilir. Hipertansiyon, damar duvarında baloncuk oluşması (anevrizma), beyin damarlarının gelişimsel anormalliği (arteriyo-venöz malformasyon) beyin kanaması için risk faktörleridir. Kalbin ritm bozukluklarından biri olan atriyal fibrilasyon beyne pıhtı atmasına yol açarak damar tıkanıklığı yapabilir.
Kısmi felç tedavi edilebilir mi?
Kısmi felç belirtileri fark edildiğinde hemen 112 aranarak kişi sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır. Damar tıkanıklığı nedeniyle oluşan kısmi felçte eğer hasta ilk saatlerde hastaneye ulaştırılmış ve belli bazı şartları sağlıyorsa damarı açmak için pıhtı eritici tedavi verilebilmektedir. Böylece hastalığın daha hafif atlatılması mümkün olabilir. İlk 1-2 günü içeren akut tedavi sonrası hızlıca fizik tedavi ve rehabilitasyonun başlanması hastanın eski yaşam ve fonksiyonelliğine dönebilmesi için çok yararlıdır. Kısmi felçli hastalar iyi bir fizik tedavi ile genelde 3-6 ay içinde iyileşme gösterir. Kısmi felcin tedavisinin çok önemli bir parçası da felcin tekrarlamasını önleyici tedavilerin başlanmasıdır. Bunlar risk faktörlerini azaltıcı hayat tarzı değişiklikleri (doktor kontrolünde spor yapılması, sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme rejimine geçilmesi vb) ve ilaç tedavilerini içerebilir. Bazen kısmi felç nedeni boyun damarlarında bir tıkanıklık ise ameliyatla damar açılabilir. Beyinde baloncuk nedeniyle olmuşsa yine ameliyatla tedavi edilebilir.
