Genç Yaşta Beyin Kanaması ve İnme Geçirmek

Genç yaşta beyin kanaması yaşamak ve felç geçirmek, sanılanın aksine daha sık olarak karşımıza çıkmaktadır. İnme, halk arasında yaşlı hastalığı olarak bilinse de her yaşta görülebilir. İnme, yaşlılarda olduğu gibi orta yaşlarda, gençlerde ve hatta çocuklarda da meydana gelebilir.

Genç yaşta beyin kanaması, beyin damar tıkanıklığı ya da beyne pıhtı atması yaşamak ve felç geçirmek, oldukça yaygındır. İnme tedavisinde yetişkinlerde, çocukluk çağında ve gençlerde bazı özel yaklaşımlar gerekebilir.

Yetişkinlerde İnme ve Felç

Yetişkinlerde meydana gelen inme, normal gelişimini tamamlamış beyin dokusunda hasara yol açar. Örnek vermek gerekirse; bu durumu, tamamlanıp bitmiş bir evin duvarına kamyon çarpmasına benzetebiliriz. Evin belli bir kısmı hasara uğramıştır fakat temeli sağlamdır ve hala normal bir ev planı vardır.

Çocukluk Çağında İnme

Çocukluk çağındaki inme, henüz gelişimini tamamlamamış ve olgunlaşmamış beyin dokusunda hasar bırakır. Örnek vermek gerekirse; bunu, inşa edilmekte olan bir evdeki hasara ve sorunlara bağlı olarak evin planının değişmesine ya da bozulmasına benzetebiliriz.

Çocukların beyin hasarlarını daha kolay atlattığı şeklinde bir algı vardır. Bunun nedeni beynin kendini yeniden şekillendirme ve öğrenme kapasitesinin (nöroplastisite) çocuklarda çok daha fazla olmasıdır.

Gerçekten de çocuklar beyinde meydana gelen hasara kıyasla hayret verici gelişme gösterebilir. Örneğin bir çocuğun iyileşme göstererek anlamayı, konuşmayı ve hayata katılmayı başarabildiği bir hasar derecesi, yetişkinlikte olsa ömür boyu yatağa bağımlı kalmakla sonuçlanabilir.

Yine de yetişkinlik ve çocukluk dönemi beyin hasarlarını birbiriyle kıyaslamak güçtür. Gelişmekte olan beyinde oluşan inme, beynin gelişimini etkileyerek farklı sonuçlara yol açabilir. Çocuklar belli yönlerden beyaz bir sayfa gibidir.

İnme geçiren yetişkinlerde var olan becerilerin kaybı söz konusu iken,
Çocuklarda ise hiç gelişmemiş becerilerin normalde kazanılacağı zemin bozulur.

Genç Yetişkinlik Döneminde İnme

İş yerinde çalışırken inme geçiren 48 yaşındaki Yıldıray Bal, İstanbul Rehabilitasyon Akademisi’nde uygulanan fizik tedavi rehabilitasyon ve robotik fizik tedavi ile 3 ayın sonunda iyileşerek evine ve işine geri döndü.

Resmi olarak yetişkin dönemin 18 yaşında başladığı kabul edilse de, beyin gelişimi açısından baktığımızda dürtü kontrolünden sorumlu frontal lobların 25 yaş civarı olgunlaştığı bilinmektedir. Bu nedenle genç yetişkin dönemi, inme ve beyin hasarı açısından 25 yaştan başlatmak uygun olabilir.

Üst sınırı belirlemek ise daha güçtür. Var olan ek hastalıklar nedeniyle 50 yaşındaki birinin vücudu 65 yaşında gibi görünebilir veya 65 yaşındaki bir kişi çok daha genç gösterebilir. Ortalama bir değer olması açısından üst sınır 55 seçilebilir.

Genç yetişkin dönemdeki inmeler, 25-55 yaş aralığında ortaya çıkan inmelerdir. Tüm inmelerin yaklaşık %20’si bu yaşlarda gerçekleşir. Oransal olarak fazla görünmese de toplum hayatına etkisi hiç de azımsanmayacak boyuttadır. Bu yaşlar insanların en üretken olduğu zamanlardır. Üstelik genç yetişkinler, inmenin etkileri ile uzun yıllar baş etmek zorunda kalır. Bu nedenle genç yaşta oluşan inmelerin rehabilitasyonu büyük önem kazanır.

Çeşitli araştırmalarda, genç yaşlarda görülen inmelerin arttığına yönelik veriler elde edilmiştir. Obezite, şeker hastalığı, hareketsiz yaşam gibi risk faktörlerinin sıklığındaki artış bundan sorumlu olabilir. İnme risk faktörlerinin kontrol altına alınması ile inme geçirme riski azaltılabilir.

Genç yaştaki inmeler açısından önemli bir başka konu ise; bu yaşlarda inme akla gelmediğinden hastaneye başvuru ve tanıda gecikmeler yaşanabilmektedir. İnme tedavisine ilk 3 saat içinde başlamak, tedavi sonuçları açısından büyük fark yaratabilir. Bu nedenle inme belirtilerinin herkes tarafından bilinmesi önemlidir.

Genç Yaşta Geçirilen İnme Nasıl Tedavi Edilir?

Eser Küçük genç yaşta beyin kanaması ve felç geçirdi. İstanbul Rehabilitasyon Akademisi‘nde uygulanan kapsamlı ve yoğun rehabilitasyonla hayatına geri döndü.

İnmenin tedavisi ve kişinin felç kalmasını önlemek için, hayati fonksiyonlar kontrol altına alındıktan hemen sonra fizik tedavi ve rehabilitasyona başlanır.

Genç erişkin dönemde oluşan inmenin tedavisi, yaşlılık dönemine kıyasla daha başarılıdır. Genç yaşta kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, KOAH gibi kronik hastalıkların görülme riski azdır ve vücudun genel sağlık durumu daha iyidir. Genç hastalar rehabilitasyon sürecine daha fazla katılım gösterebilir, daha uzun süre ve yoğun egzersiz yapabilirler.

Gençler, iyileşmek için daha motivedir. Hayatlarının daha uzun bir kısmı önlerindedir. Umutları ve yapmak istedikleri şeyler iyileşme yolunda kendilerine güç verir.

Gençler olası ek yaralanmaları ve sorunları daha kolay atlatır. Örneğin 70 yaşındaki bir kişi düşerse kemik erimesi nedeniyle kalçasını kırabilir. Ancak 30’lu yaşlarda bu olağan dışıdır. Gençlerin enfeksiyonlara direnci daha yüksektir.

Gençlerin diğer bir avantajı teknolojiye daha uyumlu olmalarıdır. İnme ve felç tedavisinde bilgisayar oyunları, sanal gerçeklik destekli robotik fizik tedavi cihazları ve biofeedback gibi yöntemler rehabilitasyonun etkisini artırmaktadır. Gençler bu tedavilere yaşlılardan daha kolay adapte olabilir.

Sonuç olarak; genç yaşta beyin kanaması, beyin damar tıkanması ya da beyne pıhtı atması iyileşme süreci açısından yaşlılara benzer. Ancak gençlerin enerjisi, motivasyonu ve iyileşme beklentileri daha yüksektir. Bu nedenle tedaviye daha fazla katılım gösterirler ve iyileşme oranları daha yüksektir. İnme geçiren genç yetişkinlerin yarısından fazlası işe dönebilir ve üretken hayatlarına devam edebilirler.